Gövhər Baxşəliyeva: “Saytlara müsahibə verməkdən çəkinirəm”
Moderator.az-ın budəfəki müsahibi filologiya elmləri doktoru, professor, AMEA-nın akademik Z.M.Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutunun direktoru Gövhər Baxşəliyevadır.
-Gövhər xanım, neçə ildir bu institutun direktorusunuz. Tələbələrinizdən neçə nəfər elmi dərəcə alıb?
- Mən 1997-ci ildə akademik Ziya Bünyadovun vəfatından sonra burada direktor əvəzi vəzifəsində çalışmışam. 2002-ci ildə isə direktor kimi təsdiq olundum. Hal-hazırda 18 tələbəm filologiya üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsini alıblar. Digər tələbələrimin isə işləri müdafiə prosesindədir. Bir neçə elmlər doktoru dissertasiyası üzərində çalışan doktorantın elmi məsləhətçisiyəm. Elmlər namizədinin elmi rəhbəri, elmlər doktoru işini yazanın isə məsləhətçisi olur.
-Aidə”‰İmamquluyeva,”‰Ziya”‰Bünyadov”‰kimi”‰insanlardan”‰sonra”‰bu”‰postda”‰ olmaq sizə”‰diskomfort”‰yaratmır”‰ki?”‰
- Mən o insanlarla uzun müddət bir yerdə çalışmışam. Aida xanımın rəhbərlik etdiyi “Ərəb filologiyası” şöbəsində 15 il işləmişəm. Ziya Bünyadov da o zamanlar burda çalışırdı. O “Orta əsrlər Şərqi” şöbəsinin müdiri idi. Şöbəsi ayrı olsa da institutun ümumi yığıncaqlarında onu görürdüm, çıxışlarını diqqətlə dinləyirdim. Sonralar Ziya müəllim bizim direktor oldu. 1993-cü ildən onun müavini vəzifəsində çalışdım. Aida xanım və Ziya müəllimdən çox şey öyrənmişəm, məsələn, iş üslubunu. Sizin dediyiniz diskomfort məsələsinə gəldikdə isə məndə diskomfort yox, daha çox məsuliyyət hissi var idi. O cür böyük insanlardan sonra institutun direktoru olmaq çox məsuliyyətli iş idi və mən bunun öhdəsindən layiqincə gəlməyə çalışmışam.
-Bəziləri hesab edir ki, sizin”‰institut”‰beynəlxalq”‰elmi”‰institutlarla”‰müqayisədə”‰o”‰qədər”‰də”‰nəzərə”‰çarpmır.”‰Bu”‰iddialara”‰münasibətiniz”‰necədir?”‰
- Nəzərə çarpmır dedikdə, baxır kim üçün nəzərə çarpmır. Biz ciddi elmlə məşğuluq, bizim yazılarımız elmi dairələr üçün nəzərdə tutulub. Elmi dairələr arasında isə Azərbaycan Şərqşünaslıq Institutunun fəaliyyəti həmişə yüksək qiymətləndirilib. Hələ sovetlər dönəmində Baş Şərqşünaslıq İnstitutu SSRİ Elmlər Akademiyasında yerləşirdi. Ondan sonra bizim institut ikinci yer tuturdu. Müasir dövrümüzdə isə bizim gördüyümüz işlər elmi ictimaiyyət arasında böyük maraqla qarşılanır. Akademik Fuad Qasımzadənin məşhur kəlamı var idi: “Azərbaycan öz elminin iki istiqamətinə görə dünyada tanınır: birincisi neft kimyasıdır, ikincisi isə şərqşünaslıq elmi”. Yəni Azərbaycan ilk öncə bu elmlərlə dünyaya çıxıbdır. Bizim, hər il 25-30 monoqrafiya və kitabımız, yüzlərlə məqalələrimiz dərc olunur. Onların böyük hissəsi xarici ölkələrdə nəşr olunur. Bunu elmi dairələr bilir. Bizim saytımızda nailiyyətlərimiz haqda bütün məlumatlar yerləşdirilir, burdan da Şərqşünaslıq İnstitutu haqqında hər şeyi öyrənmək olar. Fundamental elm əslində geniş kütləyə hesablanaraq dərc olunmur, hərçənd ki, onun da gəldiyi nəticələr bu millətə xidmət üçündür. İki jurnalımız dərc olunur: “Azərbaycan” və “Elmi araşdırmalar”. Bizim kitablarımız elmi mübadilə üçün nəzərdə tutulur və əsasən kitabxanalara yayılır.
Maraqlananlar kitabxanalara müraciət edib bizim əsərlərlə tanış ola bilərlər.
Ümumiyyətlə, son zamanlar kitab oxucusu azalıb. Bu daha çox informasiya texnologiyalarının inkişafı ilə bağlıdır. Kompüter çox vaxt aparır. İnternet bağlılıq yaradır. İndi gənclər kompüter arxasında çox vaxt itirirlər, görünür, internetdən də səmərəli istifadənin yolların tapmalıyıq.
-Alimlərin”‰maaşı”‰nə”‰qədərdir?”‰
- Alimlərin maaşı 400 AZN dən çox olmur, elmlər doktoru və ya şöbə müdiridirsə 500 AZN-ə yaxınlaşır. Nəzərə alaq ki, akademiyada səkkiz mindən çox insan çalışır. Bu qədər insana da yüksək məvacib vermək asan iş deyil.
-Niyə ərəb ölkələri Azərbaycana qarşı müsəlman həmrəyliyi sərgiləmədi bu günədək? Əksini, bəzi ərəb ölkələri ermənilərə açıq-aşkar dəstək verdi. Şərqşünas mütəxəssis kimi bunu nə ilə əlaqələndirirsiniz?
-Dövlət səviyyəsində bütün ərəb dövlətləri Azərbaycanla həmrəydilər. İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının Parlament İttifaqında mən də Azərbaycan Parlamentinin nümayəndə heyətinin rəhbəriyəm. Bu təşkilatın bütün sənədlərində Azərbaycanla həmrəy olduğu bildirilir. Ümumiyyətlə bu təşkilatın fəaliyyətinin əsas prinsipi müsəlman həmrəyliyidir. Erməni əsilli diasporalar əsasən oradakı xristian ərəbləri, muzdlu döyüşçüləri cəlb edirlər. Amma kütləvi şəkildə mən ərəblərdə ermənilərə simpatiya, onların tərəflərini tutmaq, belə halların şahidi olmamışam. Buna qaldıqda bizim digər qonşumuz var ki, müsəlman olduğu halda erməniləri dəstəkləyirdi. Onlarla iqtisadi əlaqələr yaradırdı. Prezidentimizin bu ölkəyə son səfərindən sonra artıq vəziyyət yaxşılığa doğru dəyişir. İranın yeni rəhbərliyi daha çox anlayır ki, İranın köklü maraqları tələb edir ki, məhz müsəlman Azərbaycan xalqını dəstəkləsinlər.
-Azərbaycan-İran münasibətlərinin müsbət yöndə inkişafına bu səfərin rolu olacaqmı?
- Mən düşünürəm ki, bunun müsbət təsiri olacaq. Ümumiyyətlə, ulu öndər hakimiyyətə gəldikdən sonra digər sahələrdə olduğu kimi bu münasibətlərdə də sabitlik müşahidə olundu.
Müstəqilliyimizin ilk illərində populist, düşünülməmiş çağırışlar olurdu ki, bu da ölkələr arasında münasibətləri gərginləşdirdi. Heydər Əliyev hakimiyyətə gəlməsi ilə bu gərginliyə son qoydu. Bir çox sazişlər imzalandı, normal münasibətlər quruldu. İran öz strateji maraqlarını nəzərə alaraq Ermənistanla istər açıq, istərsə də gizli şəkildə əməkdaşlıq edirdi. İranda yeni rəhbərlik seçiləndən sonra Azərbaycan-İran münasibətlərinə daha böyük önəm verilir. Ruhaninin atdığı addımlar, onun bəzi çıxışları məndə rəğbət yaradır. Mən sevinirəm ki, İran hakimiyyətinə çox praqmatik və mütərəqqi bir insan gəlib. Ruhani belə düşünür ki, İran ilk növbədə Azərbaycanla münasibətləri qaydaya salmalıdır.
- Seçicilərinizə vaxt ayırmaqda çətinlik çəkmirsiniz ki? Bu qədər işlərlə bərabər seçicilərlə işləmək, onları dinləmək, problemlərini həll etmək çətin deyil ki?
- Mən rayonda tez-tez oluram. 2013-cü ildə Bərdənin xeyli kəndlərini gəzdim. Seçicilərimlə görüşdüm, onların problemlərin dinlədim. Bura gələnlər də olur ki, onları da mütləq qəbul edib dinləyirəm, problemlərinin həllində yardımçı oluram. Onların sayəsində mən deputat olmuşam, bu mənim borcumdur. Əlimdən gəldiyi qədər onlara köməklik etməyə çalışıram. İnsanlar müraciət edir və düşünürlər ki, bütün problemlərin həlli deputatın əlindədir. Ancaq elə məsələlər var ki, onların həlli bizdən asılı deyil. Hər bir deputat istəyər ki, onun seçiciləri ondan razı qalsın. Deputat məsələni qaldırmalıdır, qaz çəkilişi, su, işıq problemlərinin üzə çıxarılmasına köməklik etməlidir. Nəticədə aidiyyəti orqanlar öz vəzifələrini icra etməlidir. Ancaq əvvəlki illərlə müqayisədə şikayətçilərin sayı xeyli azalıb.
-Seçiciləriniz daha çox hansı problemlərlə sizə müraciət edirlər?
- Daha çox mənə işsizliklə bağlı müraciətlər olunur. Bilirsiniz, ta qədimdən kəndlinin dolanışığı torpaqdan çıxır. Mən belə hesab edirəm ki, vaxtında kolxozları tamamilə dağıtmaq səhv addım idi. Kolxozlar bağlandıqdan sonra insanlar pay torpaqlarını aldılar. Kasıb təbəqənin torpağı əkib becərməyə imkanı olmadı. Dolanışığı olmayan kəndli də öz torpaq payını satıb özü də günəmuzd işləyir. Kolxozların dağılması işsizliyi yaradan amillərin ilkin səbəblərindən oldu. Kasıb təbəqəyə kolxoz əl verirdi. İstəyənlər çıxardılar, istəməyənlər də qalardılar kolxozda. İndi kooperasiyalar haqqında qanun qəbul edildi. Bu kooperasiyalar da kolxozların müasir formasıdır. Sadəcə sovet dövründə kolxozlar məcburi təşkil edilirdi, kooperasiyalar isə tam könüllü əsaslarla təşkil olunacaq. Kooperasiya işi genişlənərsə, işsizliyin qarşısını da almış olar. İşsizliyi yaradan digər səbəblərdən biri isə bizdə ixtisas dəyişmədə olan zəiflikdir. Yəni müəyyən ixtisas üzrə iş yoxdursa, başqa ixtisas sahəsində işləmək problemdir.
- İş üçün müraciət edənləri işlə təmin edə bilirsiniz?
- Akademiyada işləmək, karyera qurmaq üçün tək bakalavr diplomu kifayət deyil. İş üçün müraciət edənləri xəbərdar edirik ki, burada elmi işçi kimi fəaliyyət göstərmək üçün magistraturanı bitirmək lazımdır. Kimin ki, magistr diplomu var, onu işə qəbul edirik. Əlbəttə ki, mən kor-koranə heç kimi işə qəbul etmirəm. İş üçün müraciət edən insan ilk öncə mütəxəssislər tərəfindən aidiyyəti olduğu sahə üzrə sorğu suallara cavab verir. Əgər onun verdiyi cavablar qaneedici olursa, o zaman işə qəbul olunur.
-2015-ci ildə keçiriləcək parlament seçkilərində iştirak etməyi planlaşdırırsınız?
- Parlament seçkilərinə hələ çox zamanımız var, bu haqda danışmaq istəmirəm.
-Bir müddət öncə Milli Məclisdəki çıxışınızda jurnalistləri ittiham etməniz media cameəsində təəccübə səbəb oldu. Əksəriyyət hesab edir ki, media cəmiyyətdə olan eybəcərliklərdən qaynaqlanaraq bu cür neqativ formada zühur edir.
- Jurnalistlərin indi qalmaqal tipli yazılara üstünlük verməsi məndə narazılıq doğurur.
Ciddi nailiyyətlər, mülahizələr qalıb kənarda, qeyri-ciddi məsələlər, dördüncü-beşinci dərəcəli, heç bir əhəmiyyəti olmayan məsələlər işıqlandırılır. Mən istəyirəm ki, jurnalistlər ciddi işlərlə məşğul olsunlar, səviyyəli yazılar yazsınlar. Oxuyucuya gəldikdə isə bəzən onların da səviyyəsi aşağı olur. Ciddi yazını oxuyub anlamaq üçün insanda müəyyən hazırlıq olmalıdır. Yüngül xarakterli yazıları isə qavramaq üçün xüsusi qabiliyyət lazım olmur. Saytlarda bəzən qeybət xarakterli yazılar gedir. Geniş oxucu kütləsi qazanmaq istəyi bəzən yazıların səviyyəsinə xələl gətirir. Bu səbəbdən də çox zaman saytlara müsahibə verməkdən çəkinirəm.
- ABŞ səfirinin müsahibəsinin rəsmi Bakı tərəfindən süngü ilə qarşılanması cəmiyyətdə birmənalı qarşılanmadı. Maraqlıdır, bu barədə siz nə düşünürsünüz?
- Mən belə düşünürəm ki, Qərb insanlarının ən xarakterik cəhətləri individualizmdir. Onlar sümüklərinin iliyinəcən praqmatik insanlardır. Zahirən nə qədər dostcasına, mehriban görünsələr də, daxilən o qədər də praqmatikdirlər. Azərbaycan iqtidarı yalnız bu xalqın köklü mənafeyinə hesablanmış addımlar atır ki, mən də bunu dəstəkləyirəm. Biz mürəkkəb dövrdə yaşayırıq. Bu cəmiyyətin üzvləri olaraq hamımız öz vəzifəmizi dərk etməliyik. Bu vətəni inkişaf etdirmək, qoruyub yaşatmaq hər birimizin borcudur. Yüzilliklər, minilliklər boyu xalqımız müstəqilliyə can atıb, nəhayət ki, biz bunu əldə etmişik. ABŞ-ın səfiri çox şey deyə bilər. Mən Milli Məclisdə sədr müavini olduğum illərdə, onların bizim işlərimizə qarışmalarının daha çox şahidi olurdum. Hər zaman bizə nə isə öyrətmək istəyirlər. Bizim isə heç kimin məsləhətinə ehtiyacımız yoxdur.
Lalə Novruzlu
