- Böhran dərinləşir. Əliyev rejiminin yarıtmaz siyasəti istər daxili, istərsə də xarici ”“ mənfi nəticələr verməkdədir. Artıq təəssüf ki, o böhranın həlledici mərhələsinə daxil olmaqdayıq. Böhran siyasi və iqtisadi səviyyədən artıq bütün sahələri əhatə eləyib. Azərbaycan hakimiyyətinin faktiki bütün siyasəti iflasa uğrayıb və artıq hakimiyyətin özünün böhranı başlayıb, hakimiyyətdaxili böhran başlayıb. Hakimiyyət özünün ən önəmli fiqurlarını bir-bir qurban vermək məcburiyyətində qalıb. Ona görə də hesab eləmək olar ki, Əliyev rejiminin süqutu dönəmi yaxınlaşır.

- 2005-ci ildə...

- Yox, belə dəyərləndirmək olmaz. Çünki fərqli hadisələrdir. O zaman İlham Əliyev hakimiyyətə yenicə gəlmişdi və hələ idarəetməyə yeni başlayırdı və o hadisələrə bəzi kəsimlərdə belə bir düşüncə yaratmışdı ki, hakimiyyətdə yenilənmə gedə, islahatlar başlaya bilər. Amma indi heç kim bu hakimiyyətdən ”“ İlham Əliyevdən islahat gözləmir. İndi artıq sual başqadır ”“ bunlar axı sənin kadrlarındır... Əvvəlkilər, tutalım ki, Heydər Əliyevin kadrları idi. Ona görə də elə bir rəy yaradılırdı ki, guya, İlham Əliyev hakimiyyətə gələcək, yeni komanda yaradacaq. Ancaq artıq belə bir fikir yoxdur, çünki bugünkü hadisələrin qəhrəmanları onun kadrlarıdır, onun komandasıdır. Onun əməllərinə göz yumduğu kadrlarıdır. Ona görə də indiki mərhələ başqa bir mərhələdir. Eyni zamanda mən hesab edirəm ki, söz həm də qüdrətdir. Düzdür, mən hal-hazırda Düşüncə Mərkəzinə rəhbərlik edirəm, amma biz sadəcə analitika ilə məşğul deyilik ki, biz həm də cəmiyyətə təsir və hədəfləri göstəririk. Bu baxımdan da proseslərin hansı istiqamətə gedə biləcəyini də söyləməliyik ki, cəmiyyət də o istiqamətə yönəlsin.

- Böhran dərinləşir. Artıq hakimiyyət böhranı ciddi bir şəkildə başlayıb. Hakimiyyətin dəyişməsi və rejimin getməsi zaman məsələsidir. İstəyirəm ki, hər kəs bunun fərqində olsun.

- Bu gün və ya sabah olacağını demək o qədər də sadə məsələ deyil. Mən tendensiyaları görürəm, dinamikanı dəyərləndirirəm. Amma bu rejimin çökməsi nə vaxt baş verəcək ”“ 3 gündən sonramı baş verəcək, yoxsa 2018-ci ildə baş verəcək ”“ onu zaman göstərər. Sadəcə biz ”“ demokratik düşərgəyə məxsus insanlar, Azərbaycanın problemlərinin həllini istəyən insanlar, Azərbaycanda köklü demokratik islahatların keçirilməsini istəyən insanlar hər bir addımımızda, hər bir çıxışımızda, hər bir sözümüzdə onu düşünməliyik ki, bizim bu sözümüz, bizim bu addımımız rejimin süqutunu sürətləndirir, yoxsa, rejimə əlavə bir nəfəs verir. Bunu düşünməliyik və buna diqqət eləməliyik.

- Geniş sual verdiniz, ona görə də bəzi məqamlara aydınlıq gətirək. KQB başqadır, MTN başqa... O vaxtlar KQB-nin arxivlərindən danışılırdı, indi isə MTN-nin arxivlərindən danışılır. KQB totalitar bir imperiyanın öz vətəndaşlarına və imperiya daxilində yaşayan xalqlara qarşı bir cəza aparatı, izləmə, cəmiyyəti qorxuda, xofda saxlamaq aləti idi. Bütün cəmiyyəti müşahidə altında saxlayıb, bir balaca fərqli düşünən insanları sıradan çıxarmaq üçün hakimiyyətə, totalitar rejimə xidmət edən bir alət idi. MTN isə, ən azı, nəzəri olaraq, müstəqil Azərbaycanının təhlükəsizliyini təmin etməli olan dövlət qurumu olmalı idi. Yəni ilk növbədə bunu qeyd etmək lazımdır. İkincisi, birmənalı şəkildə onu deyim ki, mənim özüm haqqında istər KQB, istərsə də MTN arxivlərində nə varsa, açılmasının tərəfdarıyam. Qeydsiz-şərtsiz, zaman gözləmədən, günü bu gün və ya istər sabah açılmasının tərəfdarıyam. Bu barədə mənim elə bir tərddüdüm yoxdur. Amma arxivlərin açılması söhbəti gələndə, təbii ki, Azərbaycan cəmiyyətinə bu, çox abstrakt şəkildə gəlir, bunun nə olduğunu demək olar ki, qiymətləndirmək hazırlığında deyillər. Xüsusilə də MTN-nin arxivindən söhbət gedirsə, əgər nazirlik hansısa bir şəkildə, heç olmasa cüzi bir şəkildə öz funksiyalarını həyata keçiribsə,  o zaman bu nazirliyin agentura şəbəkəsi Azərbaycan dövlətinə yönələn təhlükələrin qarşısını almaqla məşğul olmalı idilər.

 

Azərbaycanın dövlətçiliyinə, təhlükəsizliyinə qarşı addım atacaq xarici və daxili qüvvələrin ifşa olunması üçün material toplamalı idilər. Nəzəri cəhətdən əgər bu, hansısa mərhələdə edilibsə, indiyə qədər nəsə bu sahədə edilibsə - bunu da inkar etmək olmaz ”“ həmin agentlərin açılması Azərbaycan dövlətinin nə dərəcədə maraqlarına uyğundur. Amma təəssüf ki, - mən bunu əvvəllər də demişdim ”“ Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi Azərbaycana “milli təhlükə” nazirliyinə çevrilib. Bu nazirliyin başçısından tutmuş, müavinlərinə, generallarına, şöbə müdirlərinə qədər ancaq varlanmaq, öz varidatlarını təmin etmək və görünür, rejimin bəzi özəl maraqlarını təmin etmək kimi işlərlə məşğul imişlər. İndi də ifşa olunurlar və yavaş-yavaş etdikləri cinayətlər ortaya çıxır. Təbii ki, mən bu cinayətlərin hamısının sona qədər ortaya çıxmasının tərəfindəyəm. Əslinə qalsa, bu bir biabırçılıqdır ki, az qala bir aya yaxındır ki, MTN kimi önəmli bir strukturun rəhbəri vəzifəsindən kənarlaşdırılır, müavinləri, şöbə müdirləri həbs olunur, onlarla insanın həbs olunmasından söhbət gedir, istər MTN əməkdaşları olsun, istərsə də bu qurumla əlaqəsi olan Rabitə Nazirliyindən... Amma bu günə qədər dövlətin rəsmi bir açıqlaması yoxdur. Hüquq-mühafizə orqanlarının nə baş verməsilə bağlı cəmiyyətə bir açıqlaması yoxdur.

- Nə baş verir? Nədən belə birdən-birə onlarla general, polkovnik, idarə müdirləri işdən çıxarılır və həbs olunurlar? Yəni bu barədə hakimiyyətin ciddi və rəsmi açıqlaması olmalıdır. Bir müsavatçının cibinə 1 qr-lıq narkotika atıb onu tuturlarsa və səhəri gün prokurorluqla Daxili İşlər Nazirliyinin bununla bağlı böyük bir açıqlaması olursa ki, guya, çox böyük cinayət işinin üstünü açıblar, o zaman bu qədər qlobal bir hadisənin də açıqlaması verilməlidir. Bu qədər böyük hadisə baş verir, amma heç bir səlahiyyətli bu haqda cəmiyyətə açıqlama vermir. Cəmiyyət bu saat onun üzərinə getməlidir. Cəmiyyət hakimiyyətdən baş verən hadisələr barədə gerçək, rəsmi və ətraflı məlumat tələb etməlidir.

- O ki qaldı arxivlərin açılmasına... Arxivlərin açılması lazımdır. Buna beynəlxalq terminalogiyada “lyustrasiya” deyilir.  Yəni söhbətin mahiyyəti ondan ibarətdir ki, lyustrasiya sayəsində əvvəla, hər bir vətəndaşın imkanı olur ki, özü haqqında bilgiləri həmin nazirlikdən tələb eləsin. Hər bir jurnalistin də imkanı olur ki, arxivə daxil olub, onu maraqlandıran dövlət xadimi haqqında, siyasətçi haqqında, istənilən vətəndaş haqqında bilgiləri ala bilsin. Eyni zamanda lyustrasiyanın önəmli prinsiplərindən biri budur ki, dövlətə, xalqa qarşı çalışmış şəxslərin bəzən daimi, bəzən də 5-10 illik dövlət vəzifələrini tutması yasaqlanır. Bu tipli məsələlər var lyustrasiyada. Yoxsa arxivin açılması abstrakt bir fikirdir ki, heç kim də onun nə olduğunu bilmir, amma bu fikrin özü xoşlarına gəlir.

- Mənim haqqımda da yox, mənim haqqımda nə varsa, açıqlasınlar. Xahiş edirəm, cümləmi dediyim kimi təkrar edin.

- Eyni şey deyil.

 

- Mənə elə gəlir ki, aydınlıq gətirdim. İsa Qəmbər haqqında istər KQB arxivlərində, istərsə də MTN arxivlərində anadan olduğum gündən bu günə qədər nə varsa, açılmasının tərəfdarıyam. Açıb qoysunlar ortalığa. Mən hamıdan çox maraqlı olaram buna...

- Yox, xüsusi bir maraq göstərməmişəm. Çünki mən özümə əmin insanam.

- Orada mənim haqqımda nə ola bilər ki?

- Ola bilər ki, 1985-ci ildə İsa Qəmbər Zori Balayana cavab yazdı, kim idi bu cavan oğlan? Onu araşdırıb, bir cavab yazıb verəcəkdilər. Sonra hərəkat zamanı mənim etdiyim çıxışlar yazılacaqdı və s. Bunlar yazılacaqdı da... Mən bunu demişəm. 1989-cu ilin əvvəlində Moskvadan KQB-nin və prokurorluğun xüsusi istintaq qrupu gəlmişdi ”“ 1988-ci ildə “Meydan hərəkatı”nı araşdıran bir istintaq qrupu idi. Yeri gəlmişkən, bu söhbətə tamaşa edən bütün vətəndaşlarımızı, soydaşlarımızı və bütün xalqımızı “Dirçəliş Günü” münasibətilə təbrik etmək istəyirəm. Böyük, önəmli bir gündür.

- Mən bu barədə heç bir vaxt insafsızlığa yol verməmişəm. Həmin illərdən bu günə qədər hər zaman demişəm ki, “Meydan Hərəkatı”nda Nemət Pənahlının, Sabir Rüstəmxanlının, Məhəmməd Hatəminin rolları xüsusi qeyd olunmalıdır. Bütün önəmli siyasi şəxslərlə bərabər...  Və... Yanvarda bu istintaq qrupu Bakıya gələndə məni də istintaqa çağırdılar. Həmin günlərdə mən 3 dəfə meydanda əsas tribunada çıxış eləmişdim. Qarşıma o çıxışların rusca tərcümə olunmuş mətinlərini qoydular. Oxudum, çox sevindim. Çünki çıxışlarım yadımda idi və gördüm ki, çıxışlarımım sözlərinə, vergülünə, nöqtəsinə toxunmadan düzgün tərcümə edib, arxivləşdiriblər. Dedilər, “nə deyirsən, bu, sənin çıxışlarındırmı?” Dedim, “əlbəttə, mənimdir və mən sizə təşəkkür edirəm ki, bunu edib, qoruyub saxlamısınız”. Tutalım ki, həmin şıxışlarım ortaya çıxar, istər sovet imperiyasına qarşı mənim başqa fəaliyyətimlə bağlı nə isə ortaya çıxa bilər...

- İstərsə də Əliyev rejiminə qarşı nə etmişəmsə, onlar ortaya çıxa bilər... Bu da çox gözəl olar...

- Mənə elə gəlir ki, mən bu suala ümumi və birmənalı şəkildə cavab verdim. Ondan sonra da hansı kontekstdə istəyirlər, hansı dövrü istəyirlər, həmin dövrü açıqlasınlar.

 

- İstər Primakovla, istərsə də Polyaniçko ilə bağlı deyənlərin hamısı, onu mənim fəaliyyətimə kölgə salmaq istəyi ilə edənlər, doğma türkcəmizlə desək - yanlış edirlər, farsca desək - səhv edirlər, ərəbcə də desək - qələt edirlər.

- Eyni şeydir, əlbəttə ki... Yəni yanlışdır...

- Azərbaycan siyasətində “hakimiyyətin adamı” kimi ittihamlar hamının haqqında səslənir. Əksinə, ən az ittiham da mənə qarşıdır. Ona görə də bu sualı verən şəxs faktiki olaraq, səhvə yol verir. Amma eyni zamanda hakimiyyətin demokratik düşərgədə adamlarının və agentlərinin olması da heç kimə sirr deyil. Onların içində tanıdıqlarım da var, şübhələndiklərim də. Amma yəqin ki, bimədiklərim də var.

- Əgər siz məni izləmisinizsə, hər zaman çalışıram ki, başqa adamlar haqqında onları nüfuzdan sala biləcək çıxışlar etməyim. İlham Əliyevdən, Əliyev rejimindən başqa, heç kimsə mənim hədəfimdə deyil. Ona görə də çalışıram ki, onlar haqqında danışmayım. Ola bilər ki, kimsə həddini aşan bir fəaliyyət göstərəndə, ya da Azərbaycan üçün gerçək təhlükə yaradanda, mən də müəyyən işarələr verməyə məcbur oluram. O, məcburiyyətdən gələn bir şeydir. Mən onun o qədər də həvəskarı deyiləm. Yəni zaman olub ki, mən Azərbaycanın tanınmış siyasətçilərini müəyyən situasiyalarda xilas eləmişəm ki, sənə qarşı nə hazırlanır, səni hansı şəkildə istifadə eləmək istəyirlər. Yəni belə hadisələr də olub.

- Bilirsinizmi, Əvəz bəy, məşhur bir deyim var: “Bəzi adamlar var ki, başqalarını müzakirə edirlər, elələri var ki, hadisələri müzakirə edirlər, bəzi adamlar da var ki...

- İdeyaları müzakirə edirlər...” Mən həmişə çalışmışam ki, özüm də, ətrafımda olan adamlar da ideyaları, prosesləri müzakirə edək. Yox, əgər vacibdirsə, hadisələri müzakirə edək, hadisələrə qiymət verək. Amma adamları müzakirə etmək, adamlar haqqında detallara getmək, məncə, o qədər də səmərəli bir fikir deyil.

- İstəsəniz, həvəsiniz varsa, özünüz araşdıra bilərsiniz. Amma məni bu ilgiləndirmir.

- Araşdırın. Jurnalistsiniz, araşdırın. Bunu həm də sizin peşəniz tələb edir. Eyni zamanda cəmiyyətimiz üçün də çox maraqlı olar. Həm də bu, xüsusi, həddindən artıq çətin olan bir araşdırma da deyil. Cəmi bir neçə ay hansısa qəzeti və ya saytı izləmək kifayət edir ki, nədən, kimin haqqında nə yazıldığını, hansı şəxslərin, hansı qrupların üzərinə gedildiyini biləsən. Hansı media orqanı ad çəkir, hansıları çəkmir. İnformasiya mənbələri haradan gəlir? Bunu normal oxumaq və analiz etmək qabiliyyəti  olan istənilən jurnalist, mənə elə gəlir ki, bilər.

- 3 adamın adı var idi ”“ İlham Əliyevin, Ramiz Mehdiyevin, bir də Eldar Mahmudovun.

 

- Özünüz də yəqin razılaşarsınız ki, İlham Əliyev haqqında danışanlar var, Ramiz Mehdiyevin də haqqında tənqidi fikirlər yazanlar var, amma Eldar Mahmudovun adını heç kim çəkmirdi və onunla bağlı da heç nə demirdi. Ancaq əslinə qalanda bunu siz də bilirsiniz, hamı da bilir, mən də bilirdim ki, proseslərə ən çox təsir imkanı olan şəxslərdən biri, qərarların qəbuluna həmişə təsir etmək imkanı olanlardan biri Eldar Mahmudovdur. Ona görə də həmin mərhələdə onun da adının bu üçlükdə çəkilməsi, məncə, hədəfə doğru yönəlmiş bir ittiham idi.

 

- Hakimiyyət daxilində, təbii ki, qruplaşmalar var. Çoxsaylı qruplaşmalar var və iki böyük qruplaşmanın olması da heç bir diqqətli müşahidəçi üçün sirr deyil. Amma mənə elə gəlir ki, indiki mərhələdəki bu məsələ sadəcə qruplaşma məsələsi deyil. Çünki Əliyev rejimi, bu hakimiyyətin nümayəndələri bir-birilərinə o qədər bağlanıblar ki, istər qohumluq əlaqələri ”“ qudalar, bacanaqlar, yeznələr, nə bilim nələr, faktiki olaraq hamısı bir-birinə qohumdurlar ”“ istər maliyyə işi, biznes cinayətləri ilə bağlı. Əslinə qalsa, digər cinayətləri ilə hamısı bir-birinə bağlıdırlar. İlham Əliyev məhz buna görə uzun illər hakimiyyətdə vəzifə tutan nəinki yüksək səlahiyyətli, orta səlahiyyətli şəxsləri də işdən çıxarmağa çəkinir. Bəzi qorunan obyektlərin kənarında məftilin üstündən şüşələr, zınqırovlar asırlar ki, məftilə bir nəfər toxunan kimi sistem hərəkətə gəlir, xəbərdar edir. Ona görə də bu rejimin nümayəndələri bir-birilərinə o qədər müxtəlif tellərlə bağlıdırlar  ki, birinə toxunan kimi bütün sistemdə zınqırov səsləri, şüşə səsləri gəlməyə başlayır. Birinə toxunursan, o birinin məsələsi açılır. Birini tutub danışdırırsan, məlum olur ki, ona da bu işi tapşıran filankəs imiş. Ondan soruşursan, məlum olur ki, işin içində başqa birisi də var.

- Ona görə deyirəm ki, bu, bütünlükdə rejimin, hakimiyyətin böhranıdır. Qruplaşma isə öz yerində... Təbii ki, bu böhranda hər bir qruplaşma salamat qurtarmaq, ikinci növbədə də əlavə güc toplamaq haqqında düşünür.

- Sual yaxşı başlayır, amma bir az məntiqsiz bitir. Müsavat Partiyası və biz hər zaman qərarlarımızı partiyamızın proqram, Nizamnamə sənədlərinə və Azərbaycanın maraqlarına əsasən qəbul edirik. Kiminsə acığına və ya xoşuna görə qərar qəbul eləmirik. Bu, məsələnin birinci tərəfidir. Məsələnin ikinci tərəfinə gəlincə, seçkilərə mandat əldə etməyə getmədiyimizi açıq şəkildə bəyan eləmişdik. Partiya olaraq da demişdik ”“ mən də demişdim, başqaları da, dostlarımız da demişdilər. Yəni bu bəlli idi. Və məqsədimiz seçkinin yaratdığı minimum imkanlardan istifadə edərək, cəmiyyəti fəallaşdırmaq idi, sözümüzü çəmiyyətə demək idi. Nə dərəcədə mümkün oldusa, oldu. Hətta hakimiyyət bizim, NİDA-nın, REAL-ın seçkiyə qatılmağından, bəzi müstəqil namizədlərin seçkilərə qoşulmağından narahat olduğu üçün bütün televiziya çıxışlarını ləğv elədi.

- Hətta o çıxışlardan da qorxaraq, onu ləğv elədilər. Seçki kampaniyasının sonuna doğru partiya rəhbərliyində açıq, şəffaf, kollegial müzakirə getdi. Partiya rəhbərliyi ilə yanaşı, namizədlərə də təklif olundu ki, gəlsinlər müzakirələrdə iştirak eləsinlər. Birlikdə müzakirə etdik və əksəriyyətin fikri o oldu ki, seçkilərdən çıxmaq lazımdır və biz də çıxdıq. Bu qədər bəsit. Yəni burada hansısa bir ssenari axtarmaq, burada hansısa bir başqa hədəfləri axtarmaq bir az qeyri-ciddi olar.

 

- Mən istərdim ki, hətta bizi tənqid edənlər də Məzahir Pənahovun gününə düşməsinlər, onun kimi Seçki Məcəlləsini oxumamış Müsavat partiyasını ittiham eləməsinlər. Bizə söz demək istəyən bir az ciddi olmalıdır, araşdırma aparmalıdır. Ən azı Seçki Məcəlləsini öyrənməlidir. Həmin Məcəlləyə əsasən, yalnız 10 gün qalmış seçkilərdən çıxmaq mümkündür tələbi yoxdur. Bu, başqa bir məsələdir. Əksinə, orada xüsusi bir bənd var ki, 10 gün qalmış seçkidən çıxan şəxslər haqqında Məntəqə, Dairə Komissiyaları nə etməlidir, bu da yazılır. Bəzi bu məsələlərlə bağlı artıq məhkəməyə müraciət eləmişik. Artıq Ali Məhkəmədə də məsələyə baxılıb. Təəssüf ki, bu məsələ də bir neçə il çəkəcək. Zamanı gələndə bizi tənqid edən insanlar görəcəklər ki, Müsavat haqlıdır, yoxsa Məzahir Pənahov haqlıdır. Onlar əgər Müsavatın haqlı mövqeyini deyil, Məzahir Pənahovun haqsız mövqeyini müdafiə edirlərsə, bu da onların öz işidir.

 

- Çox suallar var. Bilmirəm, bu suallar sonra təkrar olunacaq, ya olunmayacaq? Bu sualların hər birinə cavab verim, yoxsa ümumiləşdirilmiş cavab verim?

- Yaxşı, mən də ümumiləşdirilmiş cavab veməyə çalışım. Əvvəla, hakimiyyətlə hər hansı anlaşmaya gedib yer almaq mövzusunu Müsavata, mənə aid eləmək istəyən şəxslər əvvəlcə fikirləşsinlər. Əliyev rejimi dönəmində bir dəfə də olsun İsa Qəmbəri parlamentə buraxıblar?

- İsa Qəmbərin ən yaxın silahdaşlarını parlamentə buraxıblar?

- Söhbət Müsavatın rəhbər heyətindən gedir. Yəni mənim müavinlərimdən, hər zaman ətrafımda olan insanlardan söhbət gedir.

- Bəli, Pənah Hüseyn müstəqil bir siyasətçidir, müsavatçı deyil. Bizi heç bir zaman parlamentə buraxmayıblar. Bu həqiqəti bəlkə gənclər bilmirlər, bir balaca özlərinə sual versinlər də... Yəni axı biz Müsavat partiyası olaraq da, fərd olaraq da iştirak etdiyimiz hər bir seçkidə qalib gəlmişik. Amma bizi parlamentə buraxmayıblar. 1995-ci ildə ümumiyyətlə Müsavat Partiyasını seçkilərə buraxmadılar. 2000-ci il parlament seçkisində proporsional seçki üzrə Müsavat partiyası bütün partiyalardan qat-qat çox səs alaraq, açıq şəkildə birinci olduğu halda, bizi ümumiyyətlə, parlamentə buraxmadılar. Eləcə də mojaritar seçki üzrə bizi parlamentə buraxmayıblar. Ona görə də, hakimiyyətlə danışıqlara gedib, parlamentdə yer alanlar haqqında danışmaq istəyəndə ünvanı başqa yerdə axtarsınlar, Müsavatda yox. Belə şeyləri bizə aid eləməsinlər. Ölkənin və müxalifətin bu vəziyyətə düşməsilə bağlı olan bu mövzu çox genişdir. Bu mövzu ilə bağlı ayrıca ətraflı bir söhbət eləmək olar.

- Yox, qatılırsınızsa da bir az ehtiyatla qatılın. Məsələn, sizin də dilinizdən bu 200-300 rəqəmini səsləndirilməsi heç yaxşı hal deyil. Çünki orada olan polisin nümayəndələri dedilər ki, 800-ə qədər adam iştirak edib. İndi bu 200-300 rəqəmini ortaya salmaqla nə qazanmaq istəyirsiniz ki? Bu yaxşı yanaşma deyil, bir az məsələlərə real yanaşaq.

- Son dövrlər, çox təəssüf ki, mitinqlərə gələnlərin sayı azdır. Bu, göz qabağındadır, bu, gerçəklikdir. Bu barədə fikrimi deyərəm. 250-300 minlik mitinqlərdən əgər söhbət gedirsə, bunu biz 2003-cü ildə 12 oktyabr mitinqində nümayiş etdirmişdik.

- Onu da biz etmişdik də... Yəni onu da “Bizim Azərbaycan” Bloku ilə yanaşı, Müsavat partiyası təşkil etmişdi. Əgər bu gün Müsavatın mitinqinə az adam gəlib, hansısa başqa bir təşkilatın mitinqinə on minlərlə adam gəlsə, o zaman demək olar ki, Müsavat zəifləyibdir. Amma əsasən mitinqə cəhd eləyən bir yeganə partiya varsa, o da Müsavat partiyasıdır. Başqa bir böyük partiya təkbaşına mitinq keçirmir. Bir Milli Şuradır ”“ başqa partiyaların birliyindən ibarət ”“ o da birlikdə mitinq keçirir. Heç bir partiya təkbaşına mitinq keçirməyə cəhd də eləmir.

- Yox, demək olmaz. Suallar bir-birini dövrələdiyi üçün növbə ilə gedim.

- Əgər Müsavat partiyasının mitinqinə az adam gəlsəydi, başqa partiyaların mitinqinə yüz minlərlə demirəm, on minlərlə adam gəlsəydi, onda demək olardı ki, Müsavat zəifləyib. Yox, əgər mitinqlər çox azdırsa, mitinqlərə bütövlükdə çox az adam gəlirsə, bu, artlq Müsavatın məsələsi deyil, ən azı, müxalifətin ümumi problemidir. Gələk müxalifətə... Müxalifətin mitinqlərinə insanların az gəlməsinin günahı kimdədir?

- Bunu günahını nə müxalifətdə, nə partiyalarda, nə də xalqda axtarmaq lazım deyil. Hər iki tərəfdə günahkar axtaranlar səhvə yol verirlər.

- Bəli, hakimiyyətdə axtarmaq lazımdır. Odur günahkar. Hakimiyyətin yaratdığı vəziyyətdədir günah. Mitinqlərə az adamların gəlməsinin, cəmiyyətin ümumiyyətlə, passiv olmasının, kifayət qədər fəal olmamasının günahkarı partiyaları elan eləmək çox rahatdır. Özü də bir çoxları əslinə qalanda özləri mitinqlərə gəlmirlər, ancaq mitinqi tənqid edirlər. Bir dəfə biri yazmışdı ki, mitinq oldu, 2 min adam gəldi, 200 min adam da facebook-da oturub, 2 min adamın niyə az olduğunu tənqid etdilər. Ən azı, bir partiya ”“ Müsavat və bir təşkilat mitinq etməyə cəhd göstərir və razılaşdırılmış aksiyalar keçirir. Amma kütləvi şəkildə insanların mitinqlərə gəlməyini biz müşahidə etmirik. Xalqda da günah axtarmaq çətindir və düzgün deyil, mənə elə gəlir ki... Çünki mitinqlərə gələn insanlar, ictimai-siyasi mövqe nümayiş etdirən insanlara qarşı repressiyalar var, təzyiqlər var. İnsanları həbslər, işgəncələr bir tərəfə dursun, işdən çıxarırlar...

 

- Onlara yasaqlayıblar. Əvvəllər orada mitinqlər keçiriləndə insanlar eyvanlara çıxırdılar, sonralar bunu onlara yasaqladılar ki, eyvana çıxmayın, pəncərədən boylanmayın, əl eləməyin, əl çalmayın, baxmayın. Onu xüsusi olaraq deyirlər. O ərazidə xüsusi olaraq, gəzib, xəbərdarlıq edirlər ki, siz o mitinqlərə getməyin. İnsanları, cəmiyyəti bu vəziyyətə salan Əliyev rejimidir. Əliyev rejimin üzərinə getməyə cəsarət eləmyib, müxalifəti, demokratik düşərgəni ittiham eləmək, mənə elə gəlir ki, o qədər də səmərəli bir üsul deyil. Mən hesab edirəm ki, müxalifətdaxili söhbətlərə, gərginliklərə son qoyub, hərə öz bacardığı şəkildə rejimə qarşı mübarizə aparmalıdır.

- Hərə bacardığı şəkildə ölkədə vəziyyəti dəyişməyə çalışmalıdır.

- Siz yenə də bu vəziyyətin yaranmasında hakimiyyətin günahkar olduğu fikrindən yayındırıb, müxalifətə yönəldirsiniz, olsun. Qayıdaq müxalifətə. Sualı istəyirsiniz konkretləşdirin ”“ kim nə soruşur, ona cavab verim.

- Ora gəlmək istəyirdim. Sadəcə siz ara sualları ilə mövzunu yaydınız, bir az genişləndirdiniz... Mən bu məsələyə bir az obyektiv yanaşmağın tərəfdarıyam. Bir tərəfdən, hər bir Azərbaycan vətəndaşı özünə sual verməlidir ki, niyə biz müstəqil ölkəmizdə istədiyimiz səviyyədə yaşaya bilmirik? Niyə bizim torpaqlarımızın bir qismi işğal altındadır? Niyə bizim ölkədə haqq-ədalət yoxdur və s.? Bunu hər bir vətəndaş özünə verməlidir və öz səhvlərini axtarmalıdır. Təbii ki, o səhvi biz siyasətçilər də özümüzdə axtarmalıyıq. Mən bu mövzuları hər zaman düşünürəm. Mənim gəldiyim nəticələr var. Bilirəm ki, mən heç bir zaman prinsiplərimdən kənar hərəkət eləməmişəm. Bunu dəfələrlə demişəm. Mənim üçün bir neçə toxunulmaz prinsip var. İctimai mənada bu, xalqımızın, millətimizin, dövlətimizin maraqlarıdır. Şəxsi mənada da şərəf və ləyaqət məsələləridir. Bu məsələlərdə mən heç bir vaxt kompromisə getməmişəm və heç bir vaxt da yanlış etməmişəm. Başqa müəyyən səhvlər ola bilər. Ola bilər. Taktiki məsələlərdə yanlışlıqlar ola bilər. Ola bilər ki, mən onların bəzilərini məni tənqid edənlərdən daha yaxşı bilirəm.

- Yox, demirəm məsələsi deyil. Söhbət ondan gedir hələ ki, bizim geniş mənada müsavatçılıq ideologiyasını daşıyan qüvvələrlə bolşevik ideologiyasını daşıyan, diktatura, totalitar rejim ideologiyasını daşıyan qüvvələr arasında mübarizə yekunlaşmayıb. İndiki mərhələdə bu taktiki məsələləri açıqlamağı məqsədəuyğun saymıram. Hələ ki, mübarizə davam edir və mən əminəm ki, qələbə bizimlə olacaq və bizim nəslin olacaq.

- (Gülür...)