Son zamanlar ölkəmizdə məzhəblər zəminində münasibətlərin getdikcə gərginləşdiyinin şahidi oluruq. Sabirabadda bir “vəhabi” görünüşlü vətəndaşın saqqalının kəsilməsi və hadisənin lentə alınıb youtube vasitəsilə ictimaiyyətə çatdırılması, qonşu rayonlardan buna bənzər xəbərlərin gəlməsi, sələfi adlanan dini qrup üzvlərinin Müşfiqabadda şiə məscidinə hücum çəkməsi kimi hadisələr bu qəbildəndir.

Dindarlar arasında yaranan bu gərginlik kimlərəsə ilk baxışdan Yaxın Şərqdə baş verən qanlı hadisələrin doğurduğu keçici hal kimi görünə bilər. Zənnimcə isə məsələnin daha vahiməli səbəbləri var. Ortaya çıxan görüntülər, hadisələrin baş verdiyi zaman, Azərbaycan hüquq-mühafizə orqanlarının yaşananlara ya vaxtında müdaxilə etməmələri, ya da sadəcə izləyici qismində özlərini aparmaları olayların ciddi şəkildə planlanmış təxribat olması ehtimalından xəbər verir. Azərbaycanın siyasi iradə sahibləri də problemin kökünü məhz bu amildə- hadisənin qlobal güc mərkəzləri tərəfindən hazırlanıb həyata keçirilməsi və bu məsələdə daxili potensialımızdan yararlanmaq ehtimalında axtarmalıdırlar. Fikrimizi daha aydın ifadə etmək üçün məsələni maddə-maddə analiz etməyə çalışaq.

 Hadisələrin zamanlanması

Məzhəblərarası ədavəti qızışdırmağa hesablanmış bu hadisələrin məhz Ramazan ayına təsadüf etməsi məncə səbəbsiz deyil. Bəllidir ki, İslam dünyasının mübarək aylarında möminlər arasında dini əhval-ruhiyyə yüksək olur və dindarlar İslama qarşı istənilən həqarətə aktiv reaksiyaları ilə seçilirlər. Xüsusilə Ramazan ayında dini duyğuların daha diri və reaksion baxımından daha həssas olması heç kimə sirr deyil. Gün boyu ac-susuz qalmaq, yayın istisinə dözüm, gündüzün ən uzun keçdiyi bu ilki Ramazan isə möminlərin hadisələrə həssaslığını artıran amillərdəndir. Belə bir zamanda peyğəmbər sünnəti hesab olunan saqqala qarşı həqarət sayılacaq şəkildə davranılması təbii ki, dini camiada təsirsiz ötüşməyəcəkdi. Mümkündür ki, təxribatı hazırlayanlar məhz bu amili hesaba qatdıqlarından zaman olaraq Ramazan ayını özəlliklə seçiblər.

Zira  bu sınamış metoddur. Müsəlman dünyasını məzhəb savaşlarına sürükləmək istəyən hər hansı qlobal güc mərkəzinin məhz mübarək ayları seçməsi bilinən həqiqətlərdəndir. Buna misal olaraq İraqın işğal olunmasının, demək olar ki, Fələstinə qarşı bütün İsrail  hücumlarının məhz Ramazan ayına düşməsini göstərə bilərik. Eyni zamanda Səddam Hüseynin məhz Qurban bayramında, həm də şiə Mailikinin hakimiyyəti tərəfindən asdırılması da bu cür ssenarilərdən biridir. İndi bənzər ədavətin Azərbaycanda, həm də mübarək ayların birində qızışdırılması bu mənada təsadüfi deyil.

Hüquq-mühafizə orqanlarının susqunluğu

İstər Sabirabadda baş verən hadisə zamanı, istərsə də qeydə alınmış digər insidentlərdə polisin proseslərə ya ən sonda müdaxilə etməsi, ya da ümumiyyətlə hərəkətsiz qalması xeyli düşündürücüdür. Halbuki Azərbaycan polisi ən kiçik siyasi etiraz aksiyasının dağıdılmasında xüsusi çevikliyi ilə seçilir. İndi isə həmin operativlik təmbəlliklə əvəz olunub və Azərbaycan polisinin xarakterinə yad olan bu yeni xüsusiyyət xeli müəmmalı görünür. Bəzilərimiz bəlkə də bunu hadisələrin gözlənilmədən ortaya çıxmasıyla əsaslandıra bilərik. Sözsüz ki, bu ehtimal da mümkündür. Fəqət hər şeyin plana uyğun şəkildə getməsi versiyasını da istisna etmək olmaz.

Bir sıra polis idarə rəhbərlərinin şəxsən saqqal ovuna çıxmaları və indiyə qədər bəzi vəhabilərin məhz polis orqanlarında rəisin əmriylə təraş olunmaları haqqında verilən xəbərlər prosesin planlı şəkildə yürüdüldüyü ehtimalını qüvvətləndirir.

Elədirsə sual oluna bilər; polis orqanlarının bu prosesdə iştirakı hansı zərurətlərdən doğur və hədəflənən məqsədə bu cür üsullarla çatmaq olarmı?

Hakimiyyətin “vəhabi”liklə mübarizəsi

Deyə bilərsiniz ki, Azərbaycan hakimiyyəti Yaxın Şərqdə baş verənləri nəzərə alıb bu cür sərt tədbirlərə əl atır. Həqiqətən İŞİD-in İraqda, Suriyada törətdiyi bir sıra qanlı hadisələr radikal dini qruplara qarşı mübarizəni gərəkdirir. Azərbaycan kimi iki məzhəb təmsilçilərinin bir arada yaşadığı ölkələr, sözsüz ki, qonşuda baş verənlərə laqeyd yanaşa bilməzlər. Vaxtında tədbir görülməsə qonşu evini külə döndərən yanğının sabah bizim evimizə sıçraması heç də uzaq ehtimal deyil. Odur ki, Azərbaycan hakimiyyətinin bu hadisələrdən keçirdiyi nigaranlıq hardasa başadüşüləndir.

Fəqət “atəşi” belə söndürməzlər. Bəzən yalnış zamanda və yalnış miqdarda od üzərinə atılan su nəinki onu söndürməz, əksinə yanğını gücləndirər. Yalnış metodlarla dini radikalizmə qarşı mübarizə də əks effekt verə bilər.

Daha aydın ifadələrlə desək, ekstremizmə qarşı mübarizə müqəddəs ehkamlara qarşı yönəlməməlidir. Əks halda bu, inanclı insanlar tərəfindən dinin özünə qarşı mübarizə kimi dərk oluna bilər. Hakimiyyət bu mübarizədə ehkamlara toxunmadan, zor gücünə əsaslanmadan, inanclı insanların önünə alternativ düşüncələr çıxararaq öz işini yürütməlidir.  

Sözsüz ki, cəmiyyətimizdə şeyxülislam Allahşükür Paşazadə həzrətlərinin şəxsi təsərrüfatı kimi tanınan Qafqaz Müsəlmanları Ruhanilər İdarəsi bu funksiyanı yerinə yetirəcək gücdə deyil. Əslində Azərbaycan insanının xaricdən ölkəmizə ixrac olunan dini cərəyanlara meyli də məhz QMRİ-nin fəaliyyətsizliyinin nəticəsidir. Hakimiyyət vəhabiliyə qarşı mübarizəni də məhz bu nöqtədən başlamalı, ilk növbədə öz dini qurumlarımızı insanların fitrətindən doğan dini duyğulara cavab verəcək məkana çevirməlidir.

Bizdə isə nə yazıq ki, ortaya ciddi alternativlər qoyulmadan mübarizə aparılır. Bu isə heç bir effekt vermədiyi kimi niyyətin də saf olmadığını göstərir.

Siyasi iradəyə qarşı plan

Azərbaycan polisinin məzhəblərarası ədavəti qızışdıra biləcək proseslərdə yer almasının digər bir səbəbi hakimiyyətdaxili mübarizələrdən qaynaqlana bilər. Mümkündür ki, onillər boyu eyni postda möhkəmlənən qüvvələr siyasi iradə sahibinin nəzdində öz etibarlarını itirdiklərindən bu cür oyuna girsinlər, onlarsız məzhəblərarası ədavətin güclənəcəyini və Azərbaycanın Yaxın Şərq ölkələri kimi qanlı mübarizələr meydanına çevrilə biləcəyini əyani yollarla sübut etməyə çalışsınlar.

Bir müddət öncə ABŞ səfirinin Azərbaycan hakimiyyətilə bağlı dediyi məşhur ifadələr də bu mənada təsadüfi deyil. Xatırlayırsınızsa böyük qalmaqal yaradan həmin müsahibədə səfir Azərbaycan hakimiyyətinin monolit olmadığını vurğulamış, iqtidarda bəzi məmurların İlham Əliyevin iradəsinə zidd hərəkət etdiklərini açıq şəkildə qeyd etmişdi. Onun fikrincə, ölkə başçısı Avropaya meylli olmasına baxmayaraq iqtidarın çox önəmli söz sahibləri Azərbaycanı Rusiyanın qucağına sürükləyirlər.

Kim bilir, bəlkə də səfir haqlıdır. Geopolitik məkanımızda Rusiya-Amerika çarpışmalarının şiddətləndiyi bir məqamda bu cür təxribatların törədilməsi bəlkə də Azərbaycanı müəyyən istiqamətə yönəltmək üçündür. Məqsəd ölkəni dini ədavətə sürükləyərək siyasi iradə sahibinin taxtını laxlatmaq, onun Avropaya meyllənməsinin qarşısını almaq, əks təqdirdə hakimiyyət dəyişikliyə nail olmaqdır.