İqtisadçı ekspert Elçin Qurbanovun vergi
qanunvericiliyi ilə bağlı müxtəlif zamanlarda irəli sürdüyü səmərəli təkliflərlə,
yəqin ki, Moderator.az - ın səhifələrindən də tanışsınız. Ekspert bu dəfə də
ciddi müzakirələrə səbəb olacaq qanun layihəsi hazırlayıb. Özünün etirafına görə,
bu layihə qanuni qüvvəyə minərsə, Azərbaycanın dövlət büdcəsi yüzmilyonlarla
dollar əlavə vəsait qazanacaq. Ən əsası isə həmin vəsaitlər imkanları vətəndaşlardan
yığılacaq və cəmiyyətin kasıb təbəqəsi bundan təsirlənməyəcək.
Layihənin səmərəli olacağını nəzərə alıb onu Moderator.az
oxucularına təqdim edirik.
Qeyd edək ki, Elçin Qurbanov yeni layihəsini Prezidentə
də göndərib. Buyurun, siz də həmin sənədlərlə tanış olun:
“Ölkə başçısına müraciət
Cəmiyyətdə
dövlətçilik təfəkkürünün inkişafı, xalqın dövlətə inamının, etibarının bərpası,
sosial ədalət və ümumxalq rifahının gözlənilməsi hələ antik dövlətçilik
fəlsəfəsinin əsaslarından sayılırdı. Hesab edirəm ki, bu məsələlər müasir dövrümüzdə də aktuallığını qoruyub
saxlayır. Tarixin ən zəki simalarının yaradıcılığına nəzər salanda dövlətin daxili qarşıdurmalarında və
süqutlarında başlıca səbəb antidövlət
bürokratik ünsürlərin baş qaldırması olmuşdur. Məhz ona görə də belə cərəyanların neytrallaşdırılması zəruri hesab edilməlidir.
Cənab Prezident!
Qeyd etmək lazımdır ki, xalqı sizin ifadənizcə
desək, harınlamış, azğınlaşmış məmur özbaşnalığı həddindən artıq qıcıqlandırır.
Savadsızlıqları, mədəniyyətsizlikləri
və cəhalət saçan əməlləri ilə bir çox məmur toplumu bütövlükdə ölkənin siyasi
imicinə xələl gətirir. Xüsusi olaraq vurğulamaq lazımdır ki, bu zümrə üzərində
nəzarətin yaradılması həm ictimai, həm də siyasi atmosferin zərərvericilərdən
qorunması effektini yarada bilər.
Hesab edirəm ki, məmurların dövlət və cəmiyyət
qarşısında hesabatlılıq öhdəliklərinin hüquqi bazasının yaradılması həm
iqtisadi , həm də mənəvi əhəmiyyətli nəticələrə səbəb ola bilər. Odur ki, məmurların fəaliyyəti barədə həm sizin, həm də
ictimaətin məlumatlılığını təmin etmək, onların hər hansı yarıtmaz fəaliyyətlərinin
ağır nəticələrə səbəb olmasının qarşısını almaq məqsədilə beynəlxalq təcrübəyə əsaslanaraq, hazırladığım Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsinə əlavə
dəyişiklik üçün “Xüsusi Əmlak
Vergisi” barədə qanunvericilik layihəsini
təqdim edirəm. Sözügedən əlavə və dəyişklik təklifininin Milli Məclisin müzakirəsinə
təqdim olunması üçün yardım etmənizi xahiş edirik.
Danılmaz həqiqətdir ki, bu ölkədə istənilən problem tərəfinizdən
münasibət olmayınca, öz həllini tapmır. Məlumat üçün bildirirəm ki, qanun layihəsi qüvvəyə mindiyi təqdirdə
əsaslı mənbələrdən vergi daxilolmaları yüz milyonlarla manat büdcə gəlirlərinin
artmasına şərait yaradacaq. Paralel olaraq rüşvət və korrupsiyanın qarşısının
alınmasında əvəzsiz tövhələr verəcək.
Cənab prezident! Digər məsələ isə Azərbaycan Respublikası
Konstitusiyasının Maddə 96. Qanunvericilik təşəbbüsü hüququ . I, II, IV bəndlərində
təsbit edilmiş 40 min seçki hüququ olan vətəndaşın; - bu hüquqdan istifadə etməsi barədə prosedur
qaydaların müəyyən edilməsi barədə ( VI. Azərbaycan Respublikasının seçki
hüququ olan 40 min vətəndaşının qanunvericilik təşəbbüsü hüququndan istifadə
etməsi qaydası qanunla müəyyən edilir.)
müvafiq göstəriş vermənizi xahiş edirik. Qeyd etmək lazımdır ki, bu, həm də dövlətin idarə edilməsində
ictimai iştirakın təşkili kimi əhəmiyyətli özəlliklərə malikdir.
LAYİHƏ
Qısa şərh.
Xüsusi Əmlak Vergisi
Xüsusi Əmlak
Vergisi bazar qiyməti 396000 manatdan
artıq olan daşınmaz əmlaka, dəyəri 50000 manatdan yüksək olan ziynət əşyalarına,
kolleksiya və digər qiymətlilərə ( qiymətli əsərlər,incəsənət nümunələri,antik əşyalar,heykəllər,
barelyeflər, klassik avtomobilllər və.s.) tətbiq edilən fiziki şəxslərin əmlak
vergisidir. Xüsusi Əmlak Vergisi ( bundan sonra XƏV) mülkiyyət hüququnun ümumi əsaslarına
müvafiq öhdəlik yaradır. (sahiblik istifadə ,
sərəncam)
Xüsusi Əmlak
Vergisinin dərəcəsi hüquqi şəxslərin (müəsisələrin) əmlak vergisi dərəcəsi və
ödənilməsi qaydaları anoloji xüsusiyyətlərə malikdir.
Ölkədə
sosial kompromisin, iqtisadi sabitliyin, qanunçuluğun və bu ülvi niyyətlərdən
doğan dövlətçilik təfəkkürünün inkişafı məqsədilə Az. Res. Konstitusiyasının 57
.mad. I ”“ hissəsini rəhbər tutub, müraciət etmək hüququmdan istifadə edərək
Qanun Layihəsini diqqətinizə ərz edirəm !
Azərbaycan Respublikasının
Vergi Məcəlləsinə
Maddə
196. Vergi ödəyiciləri
Redaksiyada olan variant
Bu Məcəllənin
197-ci maddəsində göstərilən vergitutma obyektləri olan fiziki şəxslər və müəssisələr
əmlak vergisinin ödəyiciləridir.
Təklif
olunan variant
Maddə 196. Vergi ödəyiciləri
Bu Məcəllənin 197-ci maddəsində göstərilən vergitutma
obyektləri olan fiziki şəxslər və müəssisələr əmlak vergisinin ödəyiciləridir.
Mülkiyyətində bazar qiyməti 396000 manatdan artıq
daşınmaz əmlak, dəyəri 50000 manatdan çox olan qızıl ziynət əşyası, almaz ,
almazlı əl işləri, qiymətli əsərlər, incəsənət
nümunələri, antik əşyalar, heykəllər, barelyeflər, klassik avtomobilllər və bu
qəbil digər qiymətliləri olan fiziki şəxslər Xüsusi Əmlak Vergisinin ( bundan
sonta XƏV) ödəyiciləridir.
Maddə
197. Vergitutma obyektləri
Təklif
olunan əlavə
197.1.2.
Fiziki şəxslərin mülkiyyətində olan və mənəvi xüsusiyyətləri
qanunvericiliklə müəyyən edilmiş əmlak XƏV məqsədləri üçün vergitutma
obyektidir.
Xüsusi Əmlak Vergisi üzrə öhdəliklər, şəxsin həmin növ
(qəbil) əmlaka sahib olduğu vergi dövründən başlayır. Xüsusi Əmlak Vergisi üzrə
öhdəliklər yaradan əmlakın maddi və mənəvi
xüsusiyyətləri o, cümlədən siyahısı qanunvericiliklə müəyyən edilir.
Maddə 198. Vergi dərəcələri.
Redaksiyada olan variant
198.1. Fiziki şəxslər əmlak vergisini aşağıdakı
qaydada və dərəcələrlə ödəyirlər:
198.1.1. onların xüsusi mülkiyyətində olan binaların
sahəsinin (yaşayış sahələrinə münasibətdə ”” onların 30 kvadratmetrdən artıq
olan hissəsinin) hər kvadratmetrinə görə aşağıdakı cədvəldə göstərilən dərəcələr
tətbiq olunur (bina Bakı şəhərində yerləşdikdə, həmin dərəcələrə müvafiq icra
hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi 0,7-dən aşağı və 1,5-dən yuxarı olmayan əmsallar
tətbiq edilməklə):
Təklif
olunan variant
Maddə 198. Vergi dərəcələri.
198.1. Fiziki şəxslər əmlak vergisini aşağıdakı
qaydada və dərəcələrlə ödəyirlər:
198.1.1. onların xüsusi mülkiyyətində olan binaların
sahəsinin (yaşayış sahələrinə münasibətdə ”” onların 30 kvadratmetrdən artıq
olan hissəsinin) hər kvadratmetrinə görə aşağıdakı cədvəldə göstərilən dərəcələr
tətbiq olunur (bina Bakı şəhərində yerləşdikdə, həmin dərəcələrə müvafiq icra
hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi 0,7-dən aşağı və 1,5-dən yuxarı olmayan əmsallar
tətbiq edilməklə):
I. . Fiziki şəxslərin Xüsusi Əmlak Vergisi ”“ bu növ vergi tətbiq edilən əmlakın
müəyyənləşdirilən dəyərinə 1 faiz dərəcə ilə vergi hesablamaqla ödəyirlər.
Maddə 200. Fiziki şəxslərdən əmlak vergisinin
hesablanması və ödənilməsi qaydası
Təklif
edilən əlavə .
Maddə 200.7. Fiziki şəxslərin Xüsusi Əmlak
Vergisi əmlakın real bazar qiymətinə (dəyərinə)
münasibətdə hesablanır və hər rübün ikinci ayının 15-dən gec olmayaraq əvvəlki
ildəki Xüsusi Əmlak Vergisinin məbləğinin 20 faizi həcmində dövlət büdcəsinə ödənilir.
Nominal
arayış: Hesablanma əsaslanır 25 illik əmək fəaliyyəti üzrə gəlirlər və xərclərin
fərqi ilə əldə edilən xalis gəlirin yönəldilməsi və maddi nəticələri. Bu isə təxminən
2000 manat əməkhaqqı alan məmurun 25 illik fəaliyyəti eyni zamanda himayəsində
olan ailə üzvləri və qüvvədə olan digər yaşayış minimumu məbləği qədər
azaldıldıqda yaranan məbləğ təxminən aşağıdakı kimidir. 25 il = 300 ay , 300 x 2000 = 600000 manat. Satatistik orta azərbaycanlı
ailəsinin tərkibi 4 nəfər götürülməklə;
136 x (4 +1) x 300 = 204000
manat . Buradan 600000 manat ”“ ümumi gəlir
(və ya ÜG-in kəmiyyətcə ifadəsi) 204000
- yaşayış münimumu (YM) məbləğidir. Bu rəqəm qanunla təsdiq edilmiş rəqəmdir.
Yaranan pul sərvəti PS =
UG ”“ YM . Yəni 600000 ”“ 204000 = 396000 manat
. Deməli 396000 manatdan yüksək
bazar qiyməti olan mülkiyyət dəbdəbəli daşınmaz əmlak kateqoriyasına aid edilə
bilər və etalon kimi qəbul etmək olar. Xüsusi dəbdəbəli kateqoriyaya aid edilən
daşınmaz əmlaka tətbiq edilməsi nəzərdə tutulan vergi forması “Xüsusi Dəyərli
Əmlak” vergisi adlandırıla bilər”.
