Bu sözləri Moderator.az-a açıqlamasında təhsil eksperti Nadir İsrafilov bildirib.

 

“Rəsmi açıqlamalara əsasən bu proses tərbiyəçi-müəllimlərin və metodistlərin peşəkarlıq səviyyəsini aşkara çıxarmaqla bərabər, həm də onların təlim ehtiyaclarını öyrənmək, gələcək sertifikasiya prosesinə elmi-nəzəri, metodiki, həm də psixoloji baxımdan hazırlaşmaq məqsədi daşıyır. MÜTDA-nın Məktəbəqədər təhsilin təşkili şöbəsi rəsmisinin də iddia etdiyi kimi diaqnostik qiymətləndirmənin əsas məqsədi sertifikatlaşdırmaya hazırlıq və tərbiyəçi-müəllimlərin təlim ehtiyaclarını müəyyən etməkdir və burada heç bir inzibati tədbirdən söhbət getmir.

 

 

Məlumdur ki, 2021-ci ildən etibarən ümumtəhsil müəssisələrində fəaliyyət göstərən müəllimlər sertifikasiya imtahanına cəlb olunur. Həmçinin növbəti illərdə direktor və müavinlərinin sertifikatlaşdırılması planlaşdırılır. Nə zamansa universitet müəllimlərinin də sertifikasiya imtahanına cəlb oluna biləcyəyi barədə fikirlər səsləndirilir. Olsun. Lakin elə olmasın ki, sertifikasiyaya hazırlıq adı ilə pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olan tərbiyəçi-müəllim və metodistlərin bu hazırlığı da müəllimlərin hazırlığı kimi, onların işindən-gücündən məhrum edilməsinə gətirib çıxarsın. “Attestasiya”, “sınaq imtahanı”, “könüllü attestasiya”, ”lisenziya”, “diaqnostika”, “sertifikasiya” və yenidən diaqnostika...

 

Attestasiyadan sertifikasiyaya qədər uzun bir yol keçən bu prosedurun gedişinə nəzər salarkən bilavasitə şahidi oluruq ki, müəllim əməyinin qiymətləndirilməsi və onların maddi və mənəvi stimullaşdırılmasına yönəlik mexanizmlərin tətbiqi, heç də yeni məsələ olmayıb, sovet dönəmindən bəri tətbiq olunan bir prosedurdur. Belə ki, hələ 1999-cu ildə Dövlət Komissiyası tərəfindən hazırlanmış "Azərbaycan Respublikasının təhsil sahəsində islahat Proqramında "rəhbər və pedaqoji kadrların attestasiya sisteminin yaradılmasına, onların əməyinin obyektiv qiymətləndirilməsinə, yaradıcı, böyük ustalığa malik müəllim və tərbiyəçilərin maddi və mənəvi stimullaşdırılmasına, əmək haqqının ödənilməsinə differensial yanaşmanın tətbiqinə lazımı diqqət yetirilməməsi” barədə müddəalar xüsusi olaraq vurğulanmış və bunun həll olunacağı müddətlər belə müəyyən olunmuşdu.  Nazirlər Kabineti "Azərbaycan Respublikasında işçilərin attestasiyasının keçirilməsi Qaydalarının təsdiq edilməsi barədə" qərar da vermişdi. O vaxt təhsil nazirinin 21 oktyabr, 2002-ci il tarixli əmrinə əsasən, təhsil sistemində fəaliyyət göstərən rəhbər və pedaqoji kadrların attestasiyasının keçirilməsi ilə əlaqədar bütün hazırlıq və sənədləşmə işlərinin dekabr ayına qədər yekunlaşdırılması, əvvəlcədən müvafiq qaydada təsdiq olunmuş qrafiklər əsasında 2003-cü ilin yanvar ayından etibarən başlanılması nəzərdə tutulmuşdu.

 

“Proqram”da attestasiya nəzərdə tutulsa da, onun tətbiqi üçün olduqca mürəkkəb, uzun proseduralar tələb olunduğundan reallaşması mümkün olmadı. Məhz buna görə də “Təhsil haqqında Qanun”a müvafiq dəyişikliklər və əlavələr təklif olundu. Attestasiya Diaqnostik qiymətləndirmə ilə əvəz olundu. Əslində, Diaqnostik qiymətləndirmə bir növ attestasiyaya hazırlıq mərhələsi kimi nəzərdə tutulmuş, bununla bağlı dəfələrlə rəsmi bəyanatlar da verilmişdi. Məsələ ondadır ki, 2014-cü ildən başlayaraq, müəllimlərin böyük əksəriyyətinin bu prosesə cəlb olunmasına baxmayaraq, Diaqnostik qiymətləndirmə heç də hamı tərəfindən birmənalı qarşılanmadı, bu prosedurun mükəmməl olmamasından şikayətlənənlər də az olmadı. Nəticə olaraq, belə qərara alındı ki, “Əmək Məcəlləsinin 66-cı (attestasiya olunmayan işçilər) maddəsinə əlavə edilən yeni bəndə əsasən, dövlət ümumitəhsil müəssisələrində işləyən təhsilverənlər attestasiya olunmayacaq. Sənədə təklif edilən yeni dəyişikliyə görə müəllimlər sertifikasiyadan keçiriləcək.

 

Elə isə, yenidən diaqnostik qiymətləndirməyə qayıdış nə deməkdir? Əgər, diaqnostik qiymətləndirmə ilə bağlı ölkə üzrə bütün məktəbəqədər təhsil müəssisələrində fəaliyyət göstərən pedaqoji heyətlə daha əvvəl maarifləndirici görüşlər keçirilib, onlayn formada sınaq qiymətləndirilməsi və seminarlar təşkil olunubsa, 13 000-ə yaxın tərbiyəçi-müəllim və metodisti işindən-güçündən ayırıb, öz funksinal vəzifələrini yerinə yetirirmələrinə maneçilik yaratmaq hansı məntiqdən irəli gəlir? Bu diaqnostikaya cəlb olunanlar özlərini hazırlaşdırmalıdırlar, yoxsa onlara etibar olunanları? Olmazdımı, həmin pedaqoji heyətlə əvvəlki kimi maarifləndirici görüşlər keçirib, onlayn formada sınaq qiymətləndirilmə və seminarlar təşkil olunsun və sertifikasiyaya dair suallar tərtib olunaraq, müvafiq ədəbiyyat siyahısı ilə birlikdə onlara təqdim edilərək, müstəqil hazırlaşmalarına imkan yaradılsın?

 

Digər bir məsələ. Burada “heç bir inzibati tədbirdən söhbət getmir”sə və diaqnostik qiymətləndirmə sertifikasiyaya hazırlıq mərhələsidirsə, onda bu, 60 ballıq qiymətləndirmə sisteminin tətbiq edilməsi hansı anlama gəlir? Deyək ki, 34, 44, ya 60 bal toplayanlar nə ilə fərqləndirələcək, onlara qarşı hansı rəğbətləndirmə və ya cəzaladırma üsulu tətbiq olunacaq? “Təlim ehtiyaclarını müəyyən etmək” ifadəsi konkret olaraq necə başa düşülməlidir? Suallar çoxdur, cavab isə birdir. Biz yuxarıdan başlanılmalı işi aşağıdan başlamaqla əlavə problemlər yaratmış olduq. Necə ki, kurrikulum islahatlarını ali məktəblərdən başlamalı olduğumuz halda, orta məktəblərdən başladıq. Nəticədə ali məktəblərdən orta məktəblərə dəstək gəlmədi, ardıcıllıq və varislik pozuldu, nəticədə bu günün özündə də bir çox problemlərlə rastlaşırıq.

 

Son zamanlar müəllimlər arasında qəfil ölüm halları nəzərə çarpacaq dərəcədə artıb. Bunun hansısa xəstəlilərdən baş verməsi, bilvasitə diaqnostika, sertifikasiya ilə əlaqəsi olmasa belə, xəstəliklərin yaranması və inkişafının streslə bağlılığı danılmazdır. Gəlin, müəllimin üstünə bu dərəcədə getməyək, onu əlavə stresslərə məruz qoymayaq. “Aşağılar” üçün bir ara fasilə yaradıb, “yuxarılar”la məşğul olaq. Axı, " Təhsil sahəsində islahat Proqramı”nda rəhbər və pedaqoji kadrların qiymətləndirmə sisteminin yaradılmasından söhbət gedirdi...”.