“Xroniki qəbizlik hamiləlik zamanı mədə-bağırsaq sistemi xəstəlikləri arasında ən çox rast gəlinən patologiya olub, rastgəlmə tezliyi 11-38% təşkil edir. Qəbizlik diaqnozu bu hallarda təsdiqlənir:

* Defekasiya aktı həftədə 1-2 dəfə olmaqla baş verir 

* Pasiyent əlavə güc sərf edərək gərginlik keçirir

* Nəcis kütləsi bərk və ya nahamardır

* Pasiyent bağırsağın tam boşalmadığını hiss edir”

 

Bu sözləri Moderator.az-a hamiləlik zamanı mədə-bağırsaqda yaranan xəstəliklər, eyni zamanda xorniki qəbzliklə bağlı açıqlamasında Tibb üzrə fəlsəfə doktoru Ramin Qasımov qeyd edib:

 

 

“Araşdırmalara görə 11-62% qadınlarda rast gəlinən mədə-bağırsaq sisteminin patologiyaları içində ən çox yayılmış patologiya məhz qəbizlikdir. Etioloji olaraq qəbizlik 3 qrupa bölünür:məd

1. Birincili

2. İkincili

3. İdiopatik

Birincili qəbizlik genetik anomaliyalar və yoğun bağırsağın inkişafı və innervasiyasının qüsuru zamanı müşahidə olunur. İkincili qəbizlik bağırsaqların zədələnməsi və xəstəliyi nəticəsində, eləcə də bağırsaqların motor-evakuator funksiyasını tənzimləyən orqan və sistemlərin patologiyası zamanı müşahidə olunur. Bu səbəblər də bir neçə qrupa bölünür:

1. Mexaniki (emfizema, assit və s. zamanı qarnın ön divarının əzələ zəifliyi)

2. Mədə-bağırsaq (qıcıqlanmış yoğun bağırsaq sindromu, bağırsağın stenozu,divertikulyoz)

3. Nevroloji ( Hirşprunq xəstəliyi,Parkinson xəstəliyi, onurğa beyni xəstəliyi)

4. Endokrin-metabolik (şəkərli diabet, hipokaliemiya, hiperkalsiemiya, hipotireoz)

5. Psixogen (defekasiya çağırışının olmaması)

Bundan başqa baş beyin və onurğa beynin,eləcə də serebro-spinal sinirlərin üzvi xəstəlikləri zamanı bağırsaqların innervasiyasının pozulması səbəbindən, depressiv vəziyyət,Şizofreniya ,anoreksiya zamanı da qəbizlik yarana bilər. 

İkincili qəbizlik bəzi dərman preparatlarının yan təsiri olaraq da (antidepressantlar, antasid preparatlar, qeyri steroid iltihab əleyhinə preparatlar, opioidlər, dəmir preparatları, skopolamin, sidikqovucular, kalsium kanallarının blokatorları ) yarana bilər. 

Düz və çəmbər bağırsağın qəbizliyinin səbəbini araşdırıb tapmaq mümkün olmadıqda İdiopatik qəbizlik (inert bağırsaq, idiopatik meqakolon və s.) hesab olunur. 

Patogenetik olaraq qəbizliyin aşağıdakı növləri vardır:

1. Alimentar

2. Mexaniki 

3. Diskinetik 

Alimentar qəbizlik qida rejiminin pozulması nəticəsində yaranır. Məsələn bərk qida (eyni zamanda lifli qidalar) və maye qəbulunun azalması. Bundan başqa diurezin artması da qəbul olunmuş dərman preparatlarının hesabına qəbizliyə gətirib çıxara bilər. 

Mexaniki qəbizlik orqanik səbəblər nəticəsində bağırsaqlarda qida qalıqlarının hərəkətinin pozulması ; Diskinetik qəbizlik isə funksional olaraq bağırsaqların motor-evakuator funksiyasının pozulmasıdır. 

Yoğun bağırsağın diskineziyası 63-75% hamilələrdə hestasiya və doğum sonrası dövrlərdə rast gəlinən patologiyadır. Təbii olaraq fizioloji dəyişikliklər də qəbizliyi yaradan faktorlar sırasındadır. Bundan başqa serotonin, asetilxolin və histamin kimi bioloji aktiv maddələrə qarşı olan yüksək həssaslıq,prostoqlandinlərin təsirinə qarşı həssaslığın azalması müşahidə oluna bilər. Bağırsaqlar və uşaqlığın innervasiyasını eyni sinir kələfi icra etdiyi və hər dəfə bağırsaq əzələlərinin yığılmasının eyni zamanda uşaqlıq əzələsinin də yığılmasına,dolayısı ilə hamiləliyin sonlanmasına səbəb ola biləcəyi,düşük riskinin olması bioloji olaraq təsdiqlənmişdir. Hamiləliyin 2-ci trimestrinin sonlarına yaxın qanda miqdarı artan və doğuma qədər də stabil olaraq yüksək dozasını saxlayan progesteron uşaqlığın saya əzələlərinin yığılmasını zəiflədir,eyni zamanda bağırsaq peristaltikasını da azaldır. Bundan başqa hamiləliyin 2-ci yarısından başlayaraq uşaqlıq böyüdükcə bağırsaqları sıxaraq nəcis kütləsinin hərəkətinə mane olur. 

Hamiləlik zamanı qəbizliyin müalicəsi xüsusi çətinlik yaradır. Çünki hamiləlik zamanı istifadə oluna biləcək dərmanlar kifayət qədər azdır. Hamilələrdə qəbizliyin müalicəsinə ilk olaraq qidalanma rejimində dəyişikliklə başlamaq lazımdır. Bunun üçün qidanı az porsiyalarla tez-tez qəbul etmək və qida rasionunda lifli qidalar və maye qəbulunu artırmaq önəmlidir ki,bu da öz növbəsində bağırsaqların motor-evakuator funksiyasını stimulyasiya edərək qida qalıqlarının S-vari və düz bağırsaqda hərəkətini təmin edir. Əks göstəriş yoxdursa, müxtəlif idman hərəkətləri, gəzinti və suda üzmək məsləhət görülür. Bu tədbirlər effektiv olmadığı təqdirdə dərman preparatlarından istifadə etmək lazımdır. Bu preparatlar aşağıdakı qruplara bölünür:

* Nəcisi yumşaldan preparatlar 

* Bağırsağın tutumunu artıran (Bağırsağı genişləndirən) preparatlar 

* Zəif absorbsiya olunan di- və oliqosaxaridlər

* Osmotik təzyiqi artıran preparatlar 

* Qıcıqlandırıcı effekti olan preparatlar 

* Bağırsağın motor funksiyasını artıran preparatlar. 

Bu preparatların hər biri uzun müddət qəbul etdikdə hamilələrdə fəsadlara səbəb ola bilər. Məsələn, yumşaldıcı preparatlar (vazelin ,kastor yağı və s) bağırsaqların divarında depolaşaraq yağda həll olan vitaminlərin (A,D vitamini) sorulmasına mane olur. Qıcıqlandırıcı preparatlar (səna dərmanı, bisakodil) reflektor ağrılara, ishal, elektrolit mübadiləsinin pozulmasına,öyrəşməyə səbəb ola bilər,onkogen təsir yarada bilər. Bağırsağın tutumunu artıran preparatlar maye qəbulunu artıraraq orqanizmin maye balansını poza bilər ki, bu da öz növbəsində mayenin orqanizmdə toplanmasına və ödemlərə səbəb ola bilər. 

   Xülasə , hamiləlik öncəsi qəbizlik şikayətlərində və hamiləlik zamanı həkiminizdə müayinə və müalicədə olunmagı unutmayın. Bu sizin və körpənizin faydası üçündür”.