"Əgər mən almanların atom bombası yaratmağa nail olmayacağını bilsəydim, barmağımı da tərpətməzdim..."

 

Albert Eynşteynin 1939-cu ildə ABŞ-ın o zamankı prezidenti Franklin Ruzveltə yazdığı iki səhifəlik məktubu 4-6 milyon dollar dəyərində "Christie's" hərrac evində satışa çıxarılacaq. Hərrac sentyabr ayında baş tutacaq.

 

Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "bbc.com" nəşri məlumat verib.

 

Eynşteynin bu məktubu nəzəriyyəçi fizikin Nyu-Yorkun Lonq-Aylend boğazının şimal sahilindəki evində macar həmkarı Leo Ssilardla birgə yazdığı iki məktubdan biridir.

 

Bu məktubda deyilir ki, Almaniya hökuməti nüvə tədqiqatlarına fəal surətdə dəstək verir və "fövqəladə güclü bombalar" yarada bilər. 

 

Alim ABŞ hakimiyyətini də eynisini etməyə çağırış edib. Və Ruzvelt buna münasibət bildirib, üç il sonra Amerika Robert Oppenheymin rəhbərlik etdiyi Manhetten layihəsinə başlayıb. 

 

Layihə çərçivəsində Xirosima və Naqasakiyə atılan bombalar yaradılıb, bu da ikinci dünya savaşının sonu və nüvə əsrinin başlanğıcı olub.

 

Nisbilik nəzərriyəsini yaradanın Amerika prezidentinə göndərdiyi məktub Nyu-York şəhərinin Hayd-Parkında Ruzvelt kitabxanası və muzeyində saxlanılır. 

 

Lakin məktubun imzalanan və qısaldılan ikinci versiyası "Microsoft"un 2018-ci ildə dünyasını dəyişən həmtəsisçisi Pol Allenə mənsub olan artefakt hərracları çərçivəsində satlılır.

 

"Əslində məktub macar fiziki Leo Ssilard tərəfindən yazılıb, lakin onu Eynşteyn imzalayıb, çünki onun bütün zamanların və xalqların ən böyük alimlərindən biri statusu Ssilarda böyük ehtimalla prezidentin diqqətini cəlb edə bilib", - nəşr dəqiqləşdirib.

 

Məktub 1939-cu ilin avqustun 2-də, Hitlerin ikinci dünya savaşının başlanması barədə elanından cəmi bir neçə həftə öncə yazılıb. 

 

Məlumata görə, Eynşteyn sonradan Amerikanın nüvə silahı yaradan ilk ölkə olduğu səbəbindən bu məktubuna görə təəssüf hissi keçirib.

 

1947-ci ildə o, deyib: "Əgər mən almanların atom bombasını yaratmağa nail olmayacağını bilsəydim, mən barmağımı da tərpətməzdim".