İndiki İsrail - Fələstin ərazisi səmavi dinlərin müqəddəs kitablarında "Kənan torpağı" adlanır. Qədim yəhudilər burada iki böyük imperiya qurmuşdular (Yahuda krallığı və İsrail krallığı). Xristian dini yaranandan sonra ərazini Roma imperiyası, 7-ci əsrdə isə Ərəb xilafəti öz hakimiyyəti altına aldı. Ərəb xilafətindən sonra əraziyə Məmlük sultanlığı (1517-ci ilə qədər) və Osmanlı imperiyası nəzarət etmişdi. Birinci dünya müharibəsindən sonra Osmanlılar məğlub olduğu üçün ərazi ingilislərin əlinə keçdi. İngilislər işğal etdikləri yerlərdə qaynar nöqtələr barəsində xüsusi qərarlar verməyə başladılar. "Balfour" deklarasiyasina görə müsəlman ərəblərin çoxluq təşkil etdiyi indiki İsrail ərazisində bir yəhudi dövlətinin qurulması dəstəklənmiş bu barədə ciddi addımlar atılmağa başlamışdı. Bundan sonra dünyanın hər yerinə səpələnən yəhudilər kütləvi şəkildə əraziyə köçməyə başladılar. Onlar antik krallıqlarının qurulması sevincini yaşayırdılar. Bundan sonra ərazidə ərəb millətçiliyi ilə yəhudi sionizmi arasında toqquşmalar meydana gəldi. Yəhudi - ərəb çatışmasının meydana gəldiyini görən ingilislər 1922-ci ildə "Fələstin mandatı" qurdu. Bu dövlət qurumu o vaxt "Mavar i - İordaniya" əmirliyinin tabeliyinə verildi. 1946-cı ildə Fələstin İordaniya əmirliyinin tabeliyindən çıxıb İngilis müstəmləkəsi altında müstəqil oldu. Bütün bunlara səssiz qalmayan Yəhudilər BMT-nin qərarı ilə müstəqilliyini elan etdi və qısa müddətdən sonra ABŞ və SSRİ bu dövləti dəstəklədi. 

 

BMT-nin planına görə, İordan çayının qərbindəki ərazinin 56,47%-i yəhudi dövlətinə, 43,53%-i isə ərəb dövlətinin payına düşürdü, o, həmçinin iki dövlət arasında iqtisadi birliyin yaradılmasını nəzərdə tuturdu: Gömrük İttifaqı, ümumi pul sistemi, su mənbələrinə və enerjiyə bərabər çıxış və s. 

 

1947-ci ildə BMT-nin 57 üzvündən 13-ü, əsasən müsəlmanlar, o cümlədən BMT-nin bütün ərəb üzvləri (Misir, İraq, Yəmən, Livan, Səudiyyə Ərəbistanı, Suriya ) qətnaməni dəstəkləmədilər.

 

Ərəb liderləri, Ərəb Dövlətləri Liqası və Ərəb Ali Şurası BMT-nin Fələstinin bölünməsi planını qəti şəkildə rədd edərək, bu qərarın qarşısını almaq üçün hər cür səy göstərəcəklərini bildirdilər.

 

İsrail müstəqillik əldə etdikdən dərhal sonra Ərəb Liqası İsrailə müharibə elan etdi. Misir, İordaniya, Livan və İraq digər ərəb dövlətlərinin dəstəyi Ərəb-İsrail müharibəsi başladı. 

 

Ərəb qoşunları hər tərəfdən İsrailə hücuma keçdi. Yeni yaranmış İsrail dövlətinin cəmi 30 min qoşunu və müasir silahları var idi. Bu silahlar ABŞ-dan və SSRİ - nin göstərişi ilə Çexoslovakiyadan göndərilirdi. 

 

İsrail Müdafiə Qüvvələri ərəb qoşunlarının hücumunu dəf edə bildi və ərəb dövlətlərinin sayca çox olan orduları ilə toqquşmalarda bir sıra qələbələr qazandı.

 

1949-cu ilin yazında BMT-nin vasitəçiliyi ilə İsraillə Misir, Suriya, İordaniya və Livan arasında atəşkəsin haqqında saziş imzalandı; İraq atəşkəs sazişini imzalamaqdan imtina etdi. Bu razılaşmalardan sonra sülh danışıqları aparılmalı idi, lakin ərəb liderləri İsraili dövlət kimi tanımaqdan və onunla danışıqlar aparmaqdan imtina etdilər. Müharibənin qısa müddətdə dayanmasından istifadə edən yəhudilər xaricdən gələnlərin hesabına ordusunu 90 min nəfərə qədər artırdı. 

 

Müharibə nəticəsində İsrail Fələstinin dörddə üçünü, yəni BMT Baş Assambleyasının qərarında nəzərdə tutulandan daha çox əraziləri işğal etdi. Eyni zamanda, müstəqil Ərəb Fələstin dövlətinin yaradılması üçün nəzərdə tutulan ərazini (Qəzza zolağı) Misir və bir hissəsini isə 1949-cu ilin dekabrında İordaniya işğal etdi. 

 

Ərəb dövlətləri İsrailin siyasi və iqtisadi boykotunu dəstəkləməyə davam etdilər. Misir İsrailin Süveyş kanalına çıxışını qadağan etdi və 1951-ci ildə yəhudi dövlətinin Qırmızı dənizə yeganə birbaşa çıxışı olan Tiran boğazını bağladı. 

 

1956-cı ilin iyulunda Misir Sinay yarımadasına qoşun göndərdi və Süveyş kanalını milliləşdirdi, bu da İngiltərə və Fransanın narazılığına səbəb oldu. Bu ölkələr Camal Abdel Nasser rejimini devirmək üçün Misirə qarşı hərbi əməliyyata başlamaq qərarına gəldilər. Yalnız SSRİ və ABŞ- ın təzyiqi ilə İsrail və onun Qərbi Avropadakı müttəfiqləri 1957-ci ilin martında evakuasiyanı başa vuraraq qoşunlarını Misir və Qəzza zolağından çıxartdılar. 

 

Ərəb ölkələri ilə münasibətlərdəki gərginlik tezliklə yenidən genişmiqyaslı silahlı münaqişəyə (Altı günlük müharibə) çevrildi. Beləliklə 1967-ci ildə ikinci İsrail- Ərəb müharibəsi başladı. 

 

Döyüşlər 1967-ci il iyunun 5-də, İsrailin Misirə zərbə endirdiməsi ilə başladı. Misirin tərəfində İordaniya, Suriya və İraq idi. İlk bir neçə saat ərzində İsrail təyyarələri aerodromlarda və quru bazalarında Misir təyyarələrini sıradan çıxarıb, quru qoşunları isə Qəzza zolağı və Sinay yarımadasını ələ keçirdi. Şərqi Qüds, İordan çayının qərb sahili və Colan təpələri isə işğal edildi.

 

İsrail özündən bir neçə dəfə böyük əraziləri sülh müqaviləsi ilə geri qaytarmağı təklif etdi. Lakin ərəblər məğlubiyyətini etiraf etmədilər. 1967-ci ilin sentyabrında səkkiz ərəb dövlətinin (Əlcəzair, Misir, İordaniya, İraq, Küveyt , Livan, Suriya, Sudan) Sudanın paytaxtında keçirilən sammitində Xartum qətnaməsi qəbul edildi və bu qətnamə ilə müharibənin davam etdirilməsi tələb olundu. 

 

Bir tərəfdən Misir və Suriya, digər tərəfdən İsrail arasında "Yom Kippur" müharibəsinin (1973) başlaması İsrail və ərəb ölkələri arasında üçüncü müharibə demək idi. Müharibənin dayandırılmasına yalnız SSRİ və ABŞ-ın iştirakı ilə BMT Təhlükəsizlik Şurası tərəfindən 22 oktyabr 1973-cü ildə nail olundu. 

 

1973-cü ilin dekabrında Cenevrədə sülh konfransı keçirildi, burada Misir, İordaniya və İsrail nümayəndə heyətləri BMT-nin nəzarəti altında SSRİ və ABŞ-ın iştirakı ilə görüşdülər. Bu konfransdan sonra İsrail və Suriya qoşunlarının döyüşdən çıxarılmasına dair razılıq əldə olundu, bundan əlavə, 1974-cü ildə İsrail Colan təpələrinin bir sıra ərazilərindən qoşunlarını çıxardı.

 

1970-ci illərin ikinci yarısında Misir prezidenti Ənvər Sədat İsraillə barışmağa razı oldu. 1977-ci ilin noyabrında ölkə tarixində ilk dəfə Qüdsə səfər etdi və sülh təklifləri ilə Knessetdə (parlamentdə) çıxış etdi. İsrailin baş naziri Menahem Begin vahid və bölünməz bir ölkənin tərəfdarı idi, ərəb tərəfinə istənilən ərazi güzəştlərinə qarşı çıxırdı. Lakin Altı günlük müharibə zamanı ələ keçirilən Sinay yarımadasının Misirə qaytarılması məsələsində Begin güzəştə getməyə hazır idi. Rəsmi Qahirə itirdiyi əraziləri geri qaytarmaq üçün bundan istifadə etdi. 

 

1978-ci ilin sentyabrında ABŞ prezidenti Cimmi Karterin sədrliyi ilə Kemp Devid sammitində Sadat və Begin sülh, qarşılıqlı tanınma və Sinay yarımadasının Misirə verilməsi haqqında razılığa gəldilər. Sülh müqaviləsi 1979-cu il martın 26-da imzalandı. Sinay demilitarizasiya zonasına çevrildi.

 

1970-ci illərin sonunda İsrailin Livanla münasibətləri pisləşdi, onun cənubuna Fələstin Azadlıq Təşkilatı (Fələstin Azadlıq Təşkilatı) qüvvələri köçürüldü. İsrail hava hücumları və Livanın paytaxtı Beyrutun bombalanması da daxil olmaqla bir sıra hərbi əməliyyatlar təşkil etdi, lakin bütün bu hərəkətlər istənilən nəticəni vermədi və beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən pisləndi.

 

6 iyun 1982-ci ildə İsrail Livanda "Qalileydə sülh" adlı böyük hərbi əməliyyata başladı. Əməliyyatın məqsədi Livanın cənubundakı Fələstin bazalarını məhv etmək və İsrailin şimalında təhlükəsizliyi təmin etmək idi. Beyrutda və onun ətrafında iki ay davam edən gərgin döyüşlərdən sonra Livanda hərbi əməliyyatlar dayandırıldı. 1982-ci ilin dekabrında İsrail Livanla xarici qoşunların öz ərazisindən çıxarılmasına dair danışıqlara başladı. 17 may 1983-cü ildə İsraillə Livan arasında müharibənin başa çatdığı elan edildi, İsrail silahlı qüvvələrini Livandan çıxarmağa söz verdi, lakin ölkənin cənubunda “təhlükəsizlik zonası” yaratdı.

 

1988-ci ildə Fələstin Azadlıq Təşkilatının lideri Yasir Ərəfat İsrailin mövcud olma hüququnu tanıdı və bunun müqabilində İsrailin 1967-ci ildə "Altı Günlük Müharibə" zamanı ələ keçirdiyi əraziləri boşaltmağa dair çağırış etdi. 1989-cu ilin yazında İsrail hökuməti də ərəb dövlətləri ilə müharibəyə son qoymaq təşəbbüsü ilə çıxış etdi. Lakin 1990-cı ildə İraqın Küveyti işğal etməsi və 1991-ci ildə Körfəz müharibəsi ərəb-İsrail münaqişəsinin həlli axtarışlarını kölgədə qoyduğundan sülh prosesi səngidi.

 

1994-cü ildə İordaniya İsraildən təhlükəsizlik zəmanəti, təbii qaz və içməli su aldı, İsraillə sülh bağladı, onunla diplomatik əlaqələr qurdu. 

 

Son onilliklərdə İsrail və Fars körfəzi ölkələri arasında yeni bir dövr başladı - "İran təhlükəsi". Eyni zamanda ekspertlər qeyd edirlər ki, İsraillə regionun ən zəngin dövlətləri arasında yaxınlaşmanın yeganə səbəbi İran deyil. Yaxın Şərq monarxiyalarının İsraillə yaxınlaşması bir çox sahələrdə - tibb, kənd təsərrüfatı, suvarma, su təchizatı, səhralaşma ilə mübarizə, hərbi-texniki sahədə İsrailin yüksək texnologiyalarına maraq göstərməsindən, yəni öz iqtisadiyyatlarını şaxələndirməsinə görə idi. 

 

İsrail və ərəb ölkələri arasında əlaqələrin inkişafında dönüş nöqtəsi İsrail baş nazirinin 2018-ci ilin oktyabrında Omana ilk səfəri oldu. Səfər Oman hakimiyyətinin dəvəti ilə baş tutdu və İsrailin baş naziri ilə Oman Sultanı Qabus bin Səid arasında danışıqlar aparıldı. Sülh prosesi və regionun digər problemləri müzakirə edildi. 

 

2019-cu ildə İsrail Körfəz ölkələrində “virtual səfirlik” açıb. İsrail idmançıları bu bölgədə yarışlarda iştirak etməyə başladılar. Beləliklə yaxın keçmişdəki müharibələri geridə qoyub sülh halında yaşamağa nail oldular.