Ağlıma gəlməyən başıma gəldi.....

Gürcüstanın Bakuriani istirahət kurortunda baş tutan Azərbaycan və Ermənistan jurnalistlərinin dialoqunda, ümumilikdə 18 media işçisi azərbaycanlılar və ermənilər arasında porblemlər, müharibələr barədə fikir mübadiləsi apardılar. Ermənistanlı olmağıma baxmayaraq bu mənim ermənilərlə ilk görüşüm idi. Bəlkə də buna görə idi ki, görüşün ilk günləri mənim adaptasiyama getdi. Bir müddət ermənilərdən uzaq durmağa çalışırdım. Amma həmkarlarımın aqressiya nümayiş etdirmə, onlar bundan da istifadə edib aqressiv azərbaycanlılar damğası vurmağa çalışacaqlar deyəndən sonra vəziyyət dəyişdi. 

Müzakirələr başlayir....

Təlimin 3-cü günü ən maraqlı günlərdən idi. Hər iki komanda konfliktin tarixi ərzində ən maraqlı 10 faktı qeyd etməli idilər. Kifayət qədər mübahisəli, gərgin keçən bu hissədə baş verən o qədər hadisələri ən uzun, detallarnan sıraya düzən bizim komanda oldu. Elə bu sıralamadan da təcavüzə məruz qalanın kim olduğu bilinirdi. Bilinirdi ki, ürəyimiz doludu.....

Bixəbər həmkarlarimiz....

Mənə maraqlı gələn erməni jurnalistlərinin bəzi qeyd etdiyimiz faktlardan bixəbər olmaları idi. Onlar Ermənistan tərəfinin törətdiklərindən (məsələn, topxana meşələrinin qırılmasından, 9 yaşlı Fariz Bədəlovun snayper tərəfindən qətlə yetirilməsindən və ya çayla axıdılan oyuncaqda gizlədilmiş minanın bir balaca qızın həyatına son qoymasından) xəbərsiz idilər. Onlar isə bizə nisbətən, ATƏT-in MİNSK qrupunun fəaliyyətinə daha optimist yanaşırlar. 



Vəfasız ümidlər....

Vətəndaş olaraq düşünürdüm ki, bəlkə də illər əvvəl olduğu kimi hər iki millətin bir arada yaşamaları mümkündür?! Amma bu sualıma da cavab tapdım. Erməni qrupu arasında Dağliq Qarabağdan olan jurnalist həmkarımın köməyilə.....o qətiyyətlə bizə, orada yaşayan ermənilərin azərbaycanlılarla yaşamaq arzusunun nəinki olmadığını, hətta bu fikirdən belə qorxduqlarını dedi. Biz ona, “nə bilirsən bəlkə heç də hamı belə düşünmür” deyəndə, o bizə: siz nə bilirsiz ee, kənardan baxirsiz, mən isə orada yaşayıram” deməsi mənə çox toxundu. Buna əlavə olaraq: “ yaşaya bilərik, amma bizim bayraq altında olsa və sizə viza verərik gəlib gedərsiz" deməsi əsəblərimin gərilməsinə səbəb oldu. Amma gördüm ki, bu təkcə mənim yox, elə onun komanda yoldaşlarinin da əsəblərinə toxundu. Bəlkə də onlar, Dağlıq Qarabağdan olan nümayəndələrinin bu qədər “səmimi” olacağını gözləmirdilər. 



3 fərqli erməni......

Qarabağda yaşayan erməni, İrəvanda yaşayan erməni və erməni diasporasininin təmsilçisi olan erməni- bu 3 tip çox fərqlidir. 



Qarabağ ermənisi Azərbaycan və Ermənistannın tarixi faktları arasında...

Qarabağ ermənisinin qeyri qəti fikirləri, hətta iki qrup arasında özünə münasib yer tapa bilməməsi, ermənilər və azərbaycanlilar arasında keçirilən müəyyən bilik oyunlarında iki komanda arasında gedib-gəlməsi məni düşündürdü. O bilmirdi kimin tərəfində olsun. Qəti olaraq fikrini demirdi. Hansı tərəf qalib gəlirdisə sanki ona meyl edirdi. Nəticəni özünüz çıxardın.....

İrəvanda yaşayan erməni isə bir qədər fərqlidir. Deməzdim radikaldir. Sadəcə çox şeydən xəbərsiz kimi gəldi mənə. Qısası sırf olaraq hakimiyyətin diktəsinə uyğun olaraq hərəkət edən bir obraz formalaşdı gözlərimin önündə.
O ki, qaldı Amerika ermənisinə, nəzərə alsaq ki, layihənin özü məhz ona məxsus idi, o zaman çox şeyi anlamaq olur. Tez-tez müzakirələr zamani Azərbaycan qrupunun sözünü kəsməsi, fikrini tamamlamağa imkan verməməsi məndə sanki bizi zəif, erməni komandasını daha iddiali göstərmək istəyində olduğu qənaətini yarandı. Bacarıqlı və bir az da hiyləgər olduğunu düşündüyüm amerika ermənisi sirf diasporalara işləyirdi və öz məqsədləri var idi.

Qarabağ ermənisinin özəlliyi.... 

Etiraf edim ki, Dağliq Qarabağlı həmkarımın Azərbaycan dilində danışmasını görəndə çox təsirləndim. Nəsə danışanda “çox yaxşi” deməklə əlavələr etməsi, “necəsən” deyərək bizi salamlaması məndə qəribə hisslər yaradirdi. İstəyirdim onu tez tez danışdırı və danışdırdıqca kifayət qədər bizim dili yaxşi bildiyini də anlayirdim....

Ermənilərin qorxusu....

Təlim boyunca ermənilərin ən çox səsləndirdiyi ifadə bu idi: ”Sizin prezident hər dəfə müharibəyə başlayacağı barədə bizi hədələyir bu nə qədər düzdür?” Həmçinin Dağliq Qarabağı itirmək və ya azərbaycanlarla birgə yaşayış onlar üçün çox qorxuludur. Əlbəttə qorxulu olar. Ölkə başçısının dəfələrlə ordunun gücləndirilməsi, yeni silahların alınması və istehsal olunmasi barədə dedikləri təbii ki ancaq bizim üçün deyil....



Nəticə...

1 həftəlik təlimdə etiraf edim ki çox məlumatlar öyrəndim. Həm özümüz haqda, həm də onlar haqda. Xüsusilə də, Ermənistan qrupunun çox təcrübəli jurnalistinin səsləndirdiyi bir fikir: ” bizim xalq Naxçıvanı əldən vermiş kimi hesab edir” deməsi də mənim üçün yeni oldu. Onsuz da Naxçıvan sizin deyildi ki?!- cavabi ətrafinda müzakirə etsək də, sonda hər iki tərəf təlimimizin əsas “ başa düşmək, razılaşmaq demək deyil “ sloqanını yada salıb sakitləşdi. 

Təlimin məqsədinə gəlincə, hər şeyin başında böyük dövlətlər, onlarin illər əvvəl cızılmış planlarının dayandığını isə hər kəs bilir. Nə isə .... yaxşı deyiblər, siyasətlə elə siyasətçilər məşğul olsa yaxşıdı.....

Sonda bir əsas məsələni də qeyd edim. Düşmənə qalib gəlməyin ən yaxşı yolu, onun mədəniyyətini, dilini bilmək və onu yaxşi tanımaqdır. Ermənilər isə bizdən fərqli olaraq bizim dili bilir. Həm də çox yaxşı..!