Azərbaycanda siyasi hakimiyyətin üz qarasına çevrilən xeyli nazirlər var. Prezident seçkisindən sonra onların 3-ü istefaya göndərildi - əmək və əhalinin sosial müdafiəsi naziri Füzuli Ələkbərov, müdafiə naziri Səfər Əbiyev və kənd təsərrüfatı naziri İsmət Abbasov. Doğrudur, sonuncu formal olaraq daha yüksək vəzifəyə - baş nazirin müavini postuna təyinat alıb və hələ də hökumətin tərkibindədir.

Ancaq artıq nazir kimi təsir rıçaqları əlindən çıxıb və büdcə vəsaitlərinin idarə edilməsində iştirak hüququ əlindən alınıb. İctimai qınaq obyekti olan təhsil naziri Misir Mərdanov isə hələ seçkidən 6 ay öncə yola salınmışdı.

Adı çəkilən nazirliklər əhali ilə birbaşa təmasda olan qurumlardır və onların yaratdığı korrupsiya-rüşvət sistemindən bütün ailələr əziyyət çəkirdi. Orduda müəmmalı ölümlər, ünvanlı sosial yardımların mənimsənilməsi və əlillik dərəcələrinin pulla satılması, aqrar sektora ayrılan subsidiyaların mənimsənilməsi, orta məktəblərdə valideynlərdən tədris ili boyunca yığılan rüşvətlər adı çəkilən nazirlərin aktivlərinə yazılırdı. Bu baxımından əhali ilə birbaşa təması olan nazirliklərin imici zədələnmiş rəhbərlərdən qurtulmasını müsbət qiymətləndirmək olar. Ancaq adı ictimai qınaq obyekti olan nazirlərin siyahısı təkcə bu şəxslərlə məhdudlaşmır.

Siyahı daha genişdir. Sıralamada ön yerləri bölüşdürən Dövlət Gömrük Komitəsinin sədri Aydın Əliyev və vergilər naziri Fazil Məmmədov hələ də öz postlarında oturublar. Onların yaratdığı korrupsiya maşınından hər gün minlərlə vətəndaş əziyyət çəkir. Gömrük-keçid məntəqələrindəki durum haqda yazmaq izafi işdir - sərhəd bölgələrinin sakinləri ailələri üçün etdiyi bazarlığı belə ölkəyə buraxmırlar, gömrük sərhədlərinə gömrükçülər yox, “broker” cildində olan monopolistlərin nümayəndələri nəzarət edirlər. Ancaq təəssüf ki, siyasi hakimiyyət ordu, təhsil, aqrar və sosial müdafiə sektorundan fərqli olaraq gömrük sistemində səliqə-sahman yaratmağa tələsmir. Əvəzində isə hər gün gömrük sərhədlərində minlərlə vətəndaşın hüquqları pozulur, dövlət rüsumu kimi büdcəyə çatacaq milyonlarla manat vəsait qeydiyyatdan yayındırılır, korrupsiya setinin başında duran gömrük general-leytenantı Aydın Əliyev isə toxunulmaz qalır.

A.Əliyevin başında durduğu gömrük xidmətindəki korrupsiya şəbəkəsindən təkcə sıravi vətəndaşlar və dövlət büdcəsi yox, həm də siyasi hakimiyyətin özü ziyan çəkir. Gömrük sərhədlərini təkcə, Azərbaycan vətəndaşları yox, həm də əcnəbi vətəndaşları adlayır və buradakı qanunsuzluqlardan onlar da əziyyət çəkir. Özü də Azərbaycan vətəndaşlarından fərqli olaraq onlar burada susmur, öz ölkələrinin səfirliklərinə müraciət edirlər. Səfirliklər də gömrük xidmətindəki şikayətlərlə bağlı Azərbaycanın Xarici İşlər Nazirliyinə sorğu göndərir, izahat tələb edirlər. Yeri gəlmişkən, Türkiyənin Azərbaycandakı səfirliyinin çoxsaylı şikayətlərindən sonra hakimiyyət Qırmızı Körpü gömrük-sərhəd məntəqəsində əməliyyat keçirib, heyəti dəyişməyə və keçiddə az-çox qayda qanun yaratmağa məcbur oldu. Ancaq bütövlükdə gömrük sərhədlərində vəziyyət ağır olaraq qalır.

Yaxud da vergilər naziri Fazil Məmmədovun vergi sistemində yaratdığı korrupsiya şəbəkəsini götürək. Zahirən nazirliyin vergi ödəyiciləri ilə münasibətlərinin sivil formada tənzimlənməsi barədə iddialar ola bilər. Vergi ödəyiciləri rüblük və illik hesabatları elektron formada nazirliyə təqdim edir, yəni vergi müfəttişləri ilə iş adamlarının canlı təmasları yoxdur. Ancaq bu, aysberqin suyun üzündə qalan, yəni görünən hissəsidir. Vergilər Nazirliyinin Vergi Auditi Departamentinin əməkdaşlarının iş adamları ilə intensiv təmasları olur. Vergi auditorları özəl müəssisləri bir-bir gəzir, dövriyyəsindən asılı olaraq onlardan küllü miqdarda “illik haqq” yığır. Hər ilin sonunda olduğu kimi, bu ay da vergi auditorları iş adamlarından “təzminat” yığmağa başlayıblar. “Təzminat” verməyənləri isə vergidən yayındığına görə həbs ediləcəkləri ilə hədələyirlər.

Yeri gəlmişkən, Vergi Cinayətlərinin İbtidai Araşdırılması Departamenti də iş adamları üçün “xoxan”a çevrilib. Tutaq ki, bir iş adamı küllü miqdarda vergidən yayınmaya görə cinayət məsuliyyətinə cəlb edilib. Bundan maksimum faydalanan departament əməkdaşları onun tərəfdaşlarını da istintaqa cəlb edir, yalnız “razılaşmadan” sonra sərbəst buraxırlar. Hər vergi cinayəti üzrə onlarla günahsız iş adamı bundan əziyyət çəkir.

Gömrük-vergi sistemində rüşvət-korrupsiya sisteminin ləğv edilməsi kifayətdir ki, Azərbaycan iqtisadiyyatı ən azı 50 faiz liberallaşsın. Ancaq təəssüf ki, siyasi rəhbərlik bu istiqamətdə tədbirlər görməyə tələsmir. Görünür, gömrük-vergi sistemindəki indiki status-kvo siyasi elitanın maraqlarına hələ ki cavab verir.