Ümummilli lider Heydər Əliyev azərbaycançılıq ideyasının yayılmasında ziyalıların, yaradıcı şəxslərin rolunu yüksək qiymətləndirir, sənət əsərlərini bu baxımdan ən universal vasitələrdən biri hesab edirdi. Ulu öndər hesab edirdi ki, sənət əsərləri - rəsmlər, heykəllər, poemalar, romanlar, bədii və sənədli filmlər, mahnılar və s. milli tariximizin yaşadılması və təbliğində mühüm əhəmiyyətə malikdir. Məhz sənət əsərləri xalqın keçdiyi yolu, apardığı mübarizələri əks etdirir, gələcək nəsllərə parlaq, obrazlı boyalarla çatdırır. Illər, əsrlər sonra da bu əsərlərə baxan, həmin əsərlərlə tanış olan hər kəs xalqın hansı məşəqqətlərdən keçdiyini, hansı sınaqlarla üzləşdiyini görür, onun hansı qəhrəmanlıqlara, fədakarlıqlara imza atdığına şahid olur. Bu baxımdan sənət əsərləri xalqın milli kimliyi rolunda çıxış edir, onun keçmişinə işıq saçır.
Heydər Əliyev Bəxtiyar Vahabzadənin “Şəhidlər” poemasını niyə yüksək qiymətləndirirdi?
Heydər Əliyev hesab edirdi ki, hər bir ziyalı ölkənin ictimai-siyasi həyatında baş verən hadisələrə biganə qalmamalı, xalqın taleyi ilə bağlı həlledici mqəamlarda mütləq öz mövqeyini ortaya qoymalıdır. Bu mövqe isə onların yazıb-yaratdığı əsərlər, ərsəyə gətirdiyi sənət nümunələrində öz əksini tapmalıdır. Necə ki, 1990-cı ilin 20 yanvar tarixində sovet qoşunlarının Azərbaycan xalqına qarşı sərgilədiyi vəhşilik görkəmli Azərbaycan şairi Bəxtiyar Vahabzadənin “Şəhidlər” poemasında öz əksini tapmış, xalqımızın göstərdiyi qəhrəmanlıq, ölümsüzlük nümunəsi bu poemada parlaq şəkildə təsvir edilmişdir.
Təsadüfi deyil ki, “Şəhidlər” poeması Ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən də yüksək qiymətləndirilmiş, xalqımızın tarixindən və qəhrəmanlığından bəhs edən poetik sənət əsəri kimi alqışlanmışdır.
Xatırladaq ki, Ümummilli lider 18 yanvar 1995-ci il tarixində Rüstəm Mustafayev adına Azərbaycan Dövlət İncəsənət Muzeyində keçirilən “Qanlı Yanvar” rəsssmlıq sərgisindəki çıxşında bir daha “Şəhidlər” poemasını yada salmış, bu cür poemaların yazılmasının vacibliyinə diqqət çəkmişdir:
“...bu hadisələrə ilk dəfə səs verən Bəxtiyar Vahabzadə çox gözəl "Şəhidlər" poeması yazdı. Onu televiziya ilə dəfələrlə oxudular, mənim xatirimdədir. Gərək başqaları da yazaydılar. Yəqin ki, bu barədə də fikirləşmək lazımdır”. (//anl.az/el/alf7/he_me3.pdf -Səh-129).
Heydər Əliyev çıxışında Naxçıvanda 20 yanvar hadisələri ilə bağlı sərgilər keçirildiyini, xeyli sayda rəsm əsərinin yaradıldığını bildirmiş, bu sərgilərin birində şəxsən iştirak etdiyini qeyd etmişdir:
“Mən 90-cı ildə o hadisələrdən bir neçə ay sonra yayda gəldim Bakıya. Burada imkan olmadı yaşamağa, getdim Naxçıvana. Orada məni bir sərgiyə dəvət elədilər. Sərgidə yerli rəssamların o hadisələrlə, 20 Yanvarla əlaqədar o qədər təsirli əsərlərini gördüm ki! (Baxmayaraq ki, o hadisələr Bakıda olmuşdu). Mən heyran oldum. Ola bilər, orada rəssamlar bir az azad olublar. Amma mən güman edirdim ki, burada gərək daha çox əsər görəm. Bunu hamımız, bütün xalq görməlidir. Həmin hadisələri əks etdirmək lazımdır. Ona görə mən arzu edərdim ki, bu sahədə işləyəsiniz”. (//anl.az/el/alf7/he_me3.pdf Səh-129).
Heydər Əliyev sadəcə tələb etmirdi, həm də şərait yaradır, dəstək verirdi...
Ümummilli liderin ən böyük keyfiyyətlərindən biri onun yalnız görülməsi gərəkən işlər haqqında danışması, sənət adamlarından milli maraqlar konteksində yeni əsərlər yaratmağı tələb etməsi deyildi. Heydər Əliyevin ən böyük özəlliklərindən biri o idi ki, Ulu öndər sənət adamlarına, ziyalılara, yaradıcı şəxslərə dəstək olur. Onların sosial rifahının yüksəlməsi, mənzil-məişət şəraitinin yaxşılaşması, yazıb-yaratması üçün daha gözəl ortamın yaradılmasını təmin edirdi. Dahi lider çox yaxşı anlayırdı ki, ölkə ziyalılarının intensiv şəkildə yazıb-yaratması, gözəl sənət əsərləri ortaya çıxarması üçün öncə onları narahat edən şəxsi problemlər öz həllini tapmalı, bu və ya digər şəkildə ortadan qaldırılmalıdır. Yalnız belə olan halda ziyalıların özlərini tam olaraq sənətə, ədəbiyyat və mədəniyyətə həsr etməsi mümkündür. Bu səbəbdən də Ulu öndər yaradıcı şəxslərlə bağlı çıxışlarında ziyalılara, sənət adamlarına dəstək olmağın vacibliyindən danışır, bu zərurəti hər addımda xatırladırdı. Sovet dövrünün eybəcərliklərini sərt tənqid etməklə yanaşı, həmin dövrdə incəsənət və mədəniyyət xadimlərinə göstərilən qayğını yüksək qiymələndirən Heydər Əliyev, müstəqil Azərbaycan dövlətinin də sənət adamlarına dəstək durmağa hazır olduğunu vurğulayır, bunun üçün bütün imkanların nəzərdən keçirilməsinin zəruriliyini bildirirdi. Ulu öndər “Qanlı Yanvar” rəssamlıq sərgisindəki çıxşında bu məsələyə bir daha toxunaraq sənət adamlarını narahat edən məsələlərdən xəbərdar olduğunu onların diqqətinə çatdırmışdır:
“Mən bilirəm, indi rəssamlar üçün yaşamaq çətindir. Maddi vəziyyət ağırdır. Ümumiyyətlə, yaradıcı ziyalılarımız üçün çətindir. Keçmişdəki kimi dövlət sifarişi yoxdur. Ancaq inanın ki, bizim Vətən müharibəmiz, yəni torpaqlarımızın müdafiəsi ilə əlaqədar mövzularda yaxşı əsərlər yaradılsa, dövlət onlara müəyyən qayğı göstərə bilər, vəsait ayıra bilər və belə dəyərli əsərləri biz lazımi dərəcədə qiymətləndirə bilərik, onları dövlət üçün ala da bilərik.
Düzdür, indi bizim yaşayışımız çətindir. Siz bilirsiniz ki, iqtisadiyyat çox ağır vəziyyətdədir. Amma buna baxmayaraq, bu əsərlər üçün biz hər halda vəsait tapa bilərik. Ancaq lazımdır ki, bizim yaradıcı adamlarımız işləsinlər. Çünki müasir rəssamlarımız, heykəltaraşlarımız, yazıçılarımız bu hadisələrin canlı şahididirlər. Əgər indi onlar bu əsərləri yaratmasalar, gələcək nəsillər bu hadisələri ancaq ayrı-ayrı kitablardan, xatirələrdən öyrənəcəklər. Halbuki biz hamımız bunun canlı şahidiyik. Ona görə bu əsərləri yaratmaq lazımdır”. (//anl.az/el/alf7/he_me3.pdf Səh-129-130).
Bu fakt bir daha göstərir ki, Heydər Əliyev sənət adamlarına, mədəniyyət xadimlərinə onların hər bir çətinliyini, problemini biləcək qədər yaxın idi. O, zaman-zaman bu problemlərin həlli istiqamətində ardıcıl addımlar atmış, Azərbaycan xalqının qəhrəmanlığından, şanlı tarixindən, milli-mənəvi dəyərləindən bəhs edən qiymətli sənət əsərlərinin meydana çıxmasına böyük töhfələr vermişdir.
Sənət dünyasını Azərbaycan xalqının azadlıq və qəhrəmanlığını vəsf etməyə çağıran lider!
Bütün həyatı boyu ziyalılarla yaxın ünsiyyətdə olan, onlarla mütəmadi görüşlər keçirən Heydər Əliyev hesab edirdi ki, mədəniyyət və incəsənət xadimləri böyük amal və məqsədlərdən xəbər verən əsərlər yaratmalı, xalqa, topluma yüksək dəyərlər təlqin etməlidir. Ümummilli lider hesab edirdi ki, Azərbaycan ziyalıları öz əsərlərində xalqımızın azadlığına, qəhrəmanlığına xüsusi diqqət yetirməli, bu dəyərlərin ictimai şüurda daha dərindən kök salmasına təkan verməlidir. Buna görə də o, çıxışlarında ziyalıları məhz azadlıq və qəhrəmanlıqla bağlı əsərlər yaratmağa səsləyir, bu əsərlərin müstəqilliyimizin möhkəmlənməsi, vətənpərvərlik hissinin güclənməsi baxımından böyük önəm kəsb etdiyini vurğulayırdı.
Habelə, Ulu öndər bu məsələlərdən bəhs edərkən hansısa mübaliğəyə gərək olmadığını, sadəcə həqiqəti olduğu kimi qeyd etməyin yetərli olduğunu söyləyirdi. Ümummilli lider deyirdi:
“...yaradıcılığın əsas istiqaməti Azərbaycan xalqının qəhrəmanlığı, milli azadlıq uğrunda mübarizəsi, bununla əlaqədar Azərbaycana edilmiş hərbi təcavüz və bu təcavüz nəticəsində baş vermiş faciəli hadisələr olmalıdır. Yəni biz yeni bir şey tələb etmirik, - bu, belə olubdur və onu əks etdirmək lazımdır.
Mən demişəm və bu gün bir daha deyirəm: 1989-cu ildə başlanmış milli azadlıq hərəkatı Azərbaycan tarixində görkəmli yer tutur. Bu hərəkatı heç kəs, heç vaxt qiymətdən sala bilməz və o, bütün əsərlərimizdə öz əksini tapmalıdır”. (//anl.az/el/alf7/he_me3.pdf Səh-130).
Bəli, Heydər Əliyev üçün Azərbayacn xalqının azadlığı hər şeydən üstün idi və buna görə də o, sənət adamlarını da bu ali ideyaya qulluq etməyə, bu mübarizəyə töhfə verməyə səsləyirdi. Məhz Heydər Əliyevin diqqəti və qayğısı sayəsində ölkəmizdə xalqımızın qəhrəmanlığından, azadlıq mübarizəsindən bəhs edən çox qiymətli əsərlər yaranmış, böyük sənət nümunələri ərsəyə gəlmişdir. Və bu əsərlər əsrlər sonra da xalqımızın tarixindən, mübarizə ruhundan bəhs etməklə yanaşı, həm də Ümummili liderin sənətə, sənətə olan sevgisindən, qayğı və diqqətindən bəhs edəcək.
Seymur ƏLİYEV
Moderator.az
Məqalə Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə və müsabiqə şərtlərinə uyğun olaraq 6.3.9. istiqaməti üzrə (azərbaycançılıq ideyasının təbliği – “Heydər Əliyev İli”) hazırlanmışdır.
