...1991-ci ilin aprel-may aylarında Dağlıq Qarabağda və ətraf
rayonlarda erməni terrorçularına qarşı aparılan əməliyyatlar çərçivəsində
Şuşa-Laçın yolu ətrafındakı erməni kəndləri necə təmizləndi?..
Həmin uğurlarda şəhid Daxili İşlər naziri Məhəmməd Əsədov
və Şuşa rayonunun şəhid icra başçısı Mikayıl Gözəlovun hansı rolu oldu?..
Xankəndi və Əsgəranın erməni terrorçu və ekstremistlərindən
təmizlənməsi əməliyyatı nədən yarımçıq dayandırıldı?..
Bu və digər suallara cavab tapmaq üçün Moderator.az-da
1991-ci ilin mayında Dağlıq Qarabağın erməni ekstremistlərindən təmizlənməsi
üçün aparılan “Ümid” adlı hərbi milis əməliyyyatının qərargah rəisi təyin
olunmuş Azərbaycan DİN Cinayət-Axtarış İdarəsi və İslah İşləri İdarələrinin
rəisi olmuş polkovnik Əzim Piriyevin müəllifi olduğu “Yarımçıq qalmış “Ümid” əməliyyatı...”
sənədli povestinin maraqlı məqamları ilə tanış olun.
“Beləliklə, Ermənistanla, əsasən isə onun Gorus rayonu ilə Laçın rayonunun sərhəddi möhkəm bağlanmış oldu. Laçın dəhlizi tamamilə bizim nəzarətimiz altına keçdi. Nəhayət, ermənilərin o vaxtkı Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin ərazisinə Laçın dəhlizi vasitəsilə asudə gedib-gəlmələrinə son qoyuldu...
İndi Şuşa və Laçın arasında ümid əməliyyatını davam etdirmək üçün çox gözəl imkanlar yaranmışdı... Təzədən öz torpağımızın sahibi olurduq. Burada Azərbaycan qanunlarının işləməsini bərpa edirdik. Ermənilərin arasına vahimə düşmüşdü, təlaş keçirirdilər. Qorxularından gizlənməyə yer axtarırdılar...
Belə yüksək əhval-ruhiyyə və xoş təəssüratla vertolyota minib Ağdama gəldim. Dax ili İşlər naziri, general-mayor Əsədovla rayon daxili şlər şöbəsi rəisinin kabinetində görüşüb görülən işlərin nəticəsini ona məruzə etdim. Məruzəmdən çox məmnun qaldı. Sevincin gizlətmirdi...
Tutulan ermənilərlə Şuşa türməsində qızğın iş getməsinə baxmayaraq Vilayət ərazisində əməliyyatın keçirilməsi, demək olar ki, dayandırılmışdı. Xankəndi və Əsgəran rayonlarının ərazisində bu tədbirlər, ümumiyyətlə, keçirilməmiş qalırdı. Planda nəzərdə tutulmasına rəğmən burada pasport qaydalarına riayət olunmasının yoxlanılmasına başlanmırdı. Əgər Xankəndi və Əsgəranda tədbirlər keçirilib həmin rayonların əraziləri ekstremistlərdən, silahlı banditlərdən təmizlənməmiş qalsaydı, bu əməliyyatın heç bir müsbət nəticəsi ola bilməzdi...
Ona görə də fürsətdən istifadə edib əməliyyatın Xankəndi və Əsgəran ərazilərində tez başlanmasının zəruriliyinin nazirin nəzərinə bir daha çatdırmağı özümə borc bildim. Əlavə etdim ki, nəyin bahasına olursa-olsun, bu tədbiri keçirmək lazımdır. Çünki bunsuz Qarabağ məsələsinin həlli, ümumiyyətlə, mümkün olmayacaqdır.
Sonra dedim: “Yoldaş nazir! Əməliyyatın ikinci mərhələsinə başlamaq üçün Moskvadan əlavə razılıq almaq lazımdır. Çünki buradakı işlərin hamısı Daxili qoşunların köməyi ilə görülür... Nazir ayağa qalxaraq: “Demək, bizdən pul istəyirlər?”- deyə soruşdu. Dedim: “Bəli, yoldaş nazir!” Dedi: “ Haradan alaq bu qədər pulu?” Mən cavabında: “Tapmaq lazımdır, yoldaş nazir. Silah-sursat almaq adı ilə əhalidən yığılan pulları elə Moskvaya verib torpağımızı təzədən satın almaq daha əlverişlidir, nəinki ordu yaratmamış silah alıb kimlərəsə verib qanunsuz silahlı dəstələr yaratmaq. Əgər biz verməsək, ermənilər bundan 5 dəfə çox verirlər. Bunu ruslar deyirlər. İndi ruslar bizim tərəfə keçiblər, bizi müdafiə edirlər və söz verirlər ki, Qarabağdan erməni quldurlarını tamam qovacaqlar və problemi də həll edəcəklər. Bu məsələni ayrı-ayrı imkanlı adamlar hesabına da həl etmək olar. Lakin yaxşı olar ki, bu, dövlət səviyyəsində həll edilsin. Bunun üçün 3 günlüyə Moskvaya uçmaq lazımdır. Kimi istəyirsiniz, kimə etibar edirsinizsə, onu göndərin Moskvaya. Təkcə Siz bu barədə ölkə Prezidenti ilə danışıb bu məsələni həll edə bilərsiniz. Prezident Sizə inanır. Çox gözəl fürsətdir. Sonra gec olar, yoldaş nazir...”
Nazir ayağa qalxıb fikrə getdi. Kabinetdə xeyli var-gəl etdikdən sonra yaranmış sakitliyi pozaraq dedi: “Yaxşı, baxarıq. Siz gedə bilərsiniz!..”
Mən qərargahın yerləşdiyi qonşu otağa girib cari işlərlə məşğul olmağa başladım. Hiss etdim ki, nazirlə söhbətimiz alınmadı...
Fikirləşə-fikirləşə öz-özümə deyirdim ki, əlbəttə, bu məsələ elə-belə asan məsələ deyildir. Yəqin, nazir respublika rəhbərliyi ilə bu barədə danışıb müəyyən qərara gələcəklər. Ona görə də mənə əvvəlcə heç bir şey demədi.
Bir-iki saat keçmişdi ki, dedilər, nazir Sizi yanına çağırır. İçəri gərəndə Məhəmməd Əsədov dedi:
“Əzim, sən təcili uç Laçın rayonuna, orada vəziyyət yaxşı deyil. Vəziyyətlə yerində ətraflı tanış olub mənə telefonla nəticəsini deyərsən!..”
(Davamı var)
Ə. Piriyev, “Yarımçıq qalmış “Ümid” əməliyyatı…”, Bakı, 2000. Səh. 141-146.
Təqdim etdi: Sultan Laçın