Artan qəfil ölümlərin ŞOK SƏBƏBİ: Bu içkilər... - Həkimlərdən SOS

 

“Gündə 250 ml-dən çox olmayaraq enerji içkisinin qəbulu məqbuldur. Bundan əlavə, heç bir halda enerji içkiləri ilə fiziki yüklənməni birləşdirmək olmaz, çünki bu zaman ürəyə böyük yük düşür. Həmçinin enerji içkilərini qəhvə, yaşıl və ya qara çayla içmək olmaz - həddindən artıq kofein səbəbindən bu da ürəkdə problemlərin yaranmasına gətirib çıxara bilər”.

 

Bu barədə rusiyalı qastroenteroloq Sofiya Kardaşova enerji içkilərinin fəsadları barədə danışarkən deyib.

 

Onun sözlərinə görə, hamiləlik və laktasiya dövründə belə içkilər əks-göstərişdir. “Yadda saxlamaq lazımdır ki, enerji içkisini içib bitirdikdən sonra yatıb yuxunu almaq lazımdır. Enerji içkisi əlavə güc vermir, əksinə, insanın öz enerji ehtiyatını da tükəndirir”, - həkim xəbərdarlıq edib. Qeyd edib ki, həftədə iki və ya üçdən çox olmamaqla, enerji içkisi qəbul etmək olar və bundan sonra da bədənə ehtiyatlarını bərpa etmək üçün vaxt vermək lazımdır.

 

“Enerji içkiləri ürək döyüntüsünü və qan təzyiqini artırır. İçdiyiniz enerji içkisinin miqdarından asılı olaraq təsiri güclənir. Enerji içkilərinin qəbulu fonunda miokard infarktı ilə bağlı faktlar məlumdur, ona görə də ürək-damar sistemi problemləri olan insanlar üçün qəti şəkildə əks göstərişdir. Bundan əlavə, kofeinin tez-tez qəbulu su-duz balansını pozur ki, bu da öz növbəsində sidik ifrazını artırır və insana lazım olan duzları xaric edir”, - deyə mütəxəssis vurğulayıb.

 

Məlumdur ki, belə içkilər Azərbaycanda da populyardır. Əsasən də gənc nəsil onlara üstünlük verir. Bu fonda qəfil ölüm və miokard infarktı hallarının artmasi da diqqət çəkməyə bilməz.

 

 

Qeyd edək ki, enerji içkilərinin sağlamlıq riskləri haqqında müxtəlif səhiyyə təşkilatları, tədqiqatçılar açıqlamalar verilib. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı xəbərdarlıq edib ki, enerji içkilərinin həddindən artıq istehlakı, xüsusilə gənclər və gənc yetkinlər arasında, sağlamlıq problemlərinə, o cümlədən ürək-damar xəstəliklərinə səbəb ola bilər. Amerikan Ürək Assosiasiyası (AHA) da bildirir ki, enerji içkilərindəki yüksək kofein ürək ritmi pozuntularına (aritmiya) və yüksək qan təzyiqinə səbəb ola bilər. Avropa Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi EFSA kofeinin təhlükəsiz qəbul səviyyəsini müəyyənləşdirib və yüksək dozada kofein istehlakının ürək fəaliyyətinə mənfi təsir göstərə biləcəyini qeyd edib. 2007-ci ildə JAMA (Journal of the American Medical Association) jurnalında yayımlanan bir araşdırma göstərib ki, enerji içkiləri qan təzyiqini artıraraq ürək-damar problemləri riskini yüksəldə bilər. “Mayo Clinic”-in bir araşdırması enerji içkilərinin ürək ritmini və qan təzyiqini nəzərəçarpacaq dərəcədə artırdığını təsdiqləyib.

 

Bu məlumatları əsas götürərək, həkimlər, dietoloqlar və qidalanma mütəxəssisləri enerji içkilərindən istifadəyə ehtiyatlı yanaşmağı tövsiyə edirlər. Konkret həkim və ya mütəxəssis adı üçün istədiyiniz ölkə və ya təşkilatı dəqiqləşdirə bilərsiniz.

 

Xarici mütəxəssislərin sözlərinə görə, enerji içkilərinin həddindən artıq istehlakı qəfil ölümlərə və ürək-damar problemlərinə, xüsusən də infarkt riskinə səbəb ola bilər. Bunun əsas səbəbləri enerji içkilərindəki yüksək kofein miqdarı, şəkər və bəzi stimulant maddələrdir. Həddindən artıq kofein qan təzyiqini və ürək ritmini sürətləndirə bilər. Bu, xüsusilə ürək problemi olan insanlarda təhlükəli ola bilər. Enerji içkiləri aritmiya (ürək ritminin qeyri-normal olması) yarada bilər, bu isə infarkt riskini artırır. Enerji içkilərinin yüksək şəkər tərkibi piylənmə, diabet və ürək problemlərinə gətirib çıxara bilər. Həddindən artıq enerji içkisi istehlakı sinir sisteminə mənfi təsir edərək stressi artıra və yorğunluğa səbəb ola bilər. Xüsusilə risk altındakı insanlar- ürək-damar xəstəlikləri olanlar, hipertoniya (yüksək təzyiq) xəstələri, yetkinlik yaşına çatmayanlar və gənclər, böyrək və ya şəkərli diabet problemi olanlar.  Həkimlər qəfil ölüm riskindən qorunmaq üçün enerji içkilərinin istifadəsinə diqqət etməyi vacib sayır.

 

Onu da nəzərə çatdıraq ki, bəzi ölkələrdə enerji içkilərinin satışına məhdudiyyət qoyulub və ya qadağan edilib. Bu cür tənzimləmələr ümumiyyətlə gənclər üzərində potensial zərərli təsirlərinə görə tətbiq olunur, məsələn, yüksək kofein və şəkər tərkibi səbəbindən. Misal üçün, Norveçdə enerji içkilərinin satışına məhdudiyyətlər tətbiq edilib. Danimarka yüksək kofeinli enerji içkilərinin 16 yaşdan aşağı şəxslərə satılmasını qadağan edib. İrlandiya orta yaşlılar üçün müəyyən yaş məhdudiyyətləri tətbiq olunub. Fransada gündəlik kofein qəbulunun yüksək olması səbəbindən bəzi enerji içkilərinin satışı ümumiyyətlə yığışdırılıb.

 

Azərbaycanda da həkimlər enerji içkilərinin ürək-damar sağlamlığına mənfi təsirləri barədə xəbərdarlıqlar edirlər.

 

 

Gülnaz Dadaşova

 

Səhiyyə Nazirliyi Elmi-Tədqiqat Kardiologiya İnstitutunun direktoru, tibb elmləri doktoru Gülnaz Dadaşova mediaya açıqlamasında deyib ki, enerji içkilərinin qəbulu və qeyri-sağlam həyat tərzi gənclər arasında ürək-damar xəstəliklərinin artmasına səbəb olur. O qeyd edib ki, əvvəllər infarkt və hipertoniyaya 45-50 yaşdan yuxarı insanlarda rast gəlinirdisə, indi 28-30 yaşlı gənclər də yüksək təzyiqdən əziyyət çəkirlər:  “Adətən, yaş amili ilə əlaqədar 45 yaşdan sonra kişilərdə, 50 yaşdan sonra qadınlarda ürək-damar xəstəlikləri olur. Ancaq indi 28-30 yaşlarında cavan oğlanlar hipertoniyadan əziyyət çəkirlər. Hətta artıq 18 yaşlı oğlanlar da bizə təzyiqin yüksəlməsi şikayəti ilə müraciət edirlər. Təəssüf ki, gənclər tərəfindən energetik içkilərin qəbulu, qəlyanın çəkilməsi, onların qeyri-sağlam həyat tərzi keçirməsi ölkəmizdə ürək-damar xəstəliklərini cavanlaşdırır”.

 

İnstitut direktoru əlavə edib ki, əvvəllər yalnız alkoqollu içkilərdən istifadə və siqaret çəkmə kimi zərərli vərdişlərin ürək-damar xəstəliklərinin yaranmasına mənfi təsir göstərdiyi qeyd edildiyi halda, indi bu xəstəliyin yaranmasına və inkişafına şərait yaradan amillərin sayı dəfələrlə artıb.

 

 

Adil Qeybulla 

 

Bizimlə söhbətdə tibb elmləri doktoru, professor Adil Qeybulla da deyib ki, enerji içkiləri psixoloji asılılıq yaradır: “Kofein sinir stimulyatorudur və orqanizmdə stimulyasiya yaradır. Amma bu, qısamüddətli bir effekt verir. Bu içkilərin tərkibindəki kofein orqanizmdə ciddi dəyişikliklərə səbəb olur. Yəni ürək əzələlərinin həddən artıq stimulyasiyasına və zəifləməsinə gətirir. Belə xəstələrdə ürəyin tez-tez döyünməsi, ürək ritminin pozulması kimi hallar baş verir. Mümkün qədər bu cür içkilərdən uzaq durmaq lazımdır”.

 

 

“Yeni Müsavat”