(Əvvəli burada: )

 

İkinci sual:

 

 

Cavab:

 

Allah-Təala, həqiqətən, hər şeyi biləndir. Günahkarlara verilən möhlət də Allah üçün deyil, onların özü üçündür. Allah insanları gələcəkdə edəcəkləri günahlara görə irəlicədən cəzalandıra da bilərdi. Amma bu zaman həmin şəxslər Allahı zülmkarlıqda təqsirləndirib deyərdilər: “Axı biz bu cinayətləri hələ etməmişik! Bizə möhlət verilsəydi, biz həmin əməlləri törətməzdik”.

 

Deyilənləri daha yaxşı başa düşmək üçün misala müraciət edək:

 

Dünyanı böyük bir məktəbə bənzətmək olar. Bu məktəbdə müəllim – Allah, şagirdlər – insanlardır. Təsəvvür edin ki, dərs ilinin sonunda şagirdlər idman fənnindən imtahan verməlidirlər. Şübhəsizdir ki, sinifdəki şagirdlərin hamısının fiziki hazırlığı eyni səviyyədə deyildir. Onların bəzisi idman təmrinlərini asanlıqla yerinə yetirir, bəzisi isə bunların öhdəsindən gələ bilmir. Bütöv bir il ərzində onlara dərs demiş müəllim hər kəsin imkanlarını yaxşı bilir. O, heç imtahan götürmədən bəzi şagirdlərə “beş”, bə’zilərinə isə “iki” qiyməti yaza bilər. Lakin bu zaman “iki” qiyməti almış şagird üçün bəhanə yeri qalar. O belə deyə bilər: “Müəllim mənim fiziki bacarığımı sınağa çəkmədən mənə qarşı haqsızlıq etdi. Bəlkə mən imtahanı uğurla verib müsbət qiymət ala biləcəkdim?”. Buna görə də müəllim hər şagirdi sınaq meydanına çəkib hərəyə layiq olduğu qiyməti verir. Həmin zəif şagirdin də nəyə qadir olduğu imtahanda aşkara çıxır və o, verilən mənfi qiymətlə razılaşmalı olur...

 

Allah-Təala günahkarlara möhlət verməklə, onların iç üzünü açıb cəmiyyət üçün ifşa edir. Günahkar şəxs həmin müddətdə həm öz gələcək cəzasını ağırlaşdırır, həm də camaatın onu daha yaxşı tanımasına şərait yaradır. Qurani-Kərim bunu açıqca bəyan edir:

 

“Kafirlər verdiyimiz möhlətin onlar üçün xeyirli olduğunu sanmasınlar. Onlara möhlət veririk ki, daha çox günah etsinlər. Axırda onları dərdli əzab gözləyir” (Ali-İmran, 178).

 

Üçüncü sual:

 

 

 

Allah-Təala vaxtaşırı öz sevimli bəndələrini imtahana çəkir. Diqqət yetirin, şagird hər rübün sonunda yoxlama işləri yazaraq dərsləri necə qavradığını nümayiş etdirir. Habelə o, dərs ilinin sonundakı imtahanda bir illik fəaliyyəti barədə hesabat verib, növbəti sinfə keçmək üçün vəsiqə alır. Mömin insan da ömrünün müəyyən mərhələlərində çətin sınaqlar qarşısında durub öz imanını təsdiq etməli və həyatın növbəti mərhələsinə “vəsiqə” almalıdır. Həm də Allah-Təala bir nəfəri müvəqqəti imtahana çəkməklə başqalarını ayıldır, onlara ibrət verir...

 

Rəvayət edirlər ki, Allah-Təala Həzrəti Eyyub peyğəmbəri (ə) dəhşətli bəlalarla sınağa çəkmişdir. Əvvəlcə Eyyubun (ə) var-dövləti əlindən çıxır, sonra uşaqları həlak olur, daha sonra isə özü ağır xəstələnir. Hamı ondan üz çevirir. Bununla belə Eyyub (ə) səbir edir, Allaha inamından dönmür, ağır imtahana mərdliklə dözürdü. Sonda Allah onu səbrinə görə mükafatlandırır. Eyyubun (ə) bədəni tamamilə sağalır, övladları və var-dövləti ikiqat artır, adı isə səbir və dözüm nümunəsi kimi Qur’ana düşür...

 

Hədislərin birində buyurulmuşdur ki, bəla zalım üçün ibrət, mö’min üçün imtahandır. Başqa bir hədisdə deyilir: “Hər bəlanın kökündə xeyir gizlənib”. Bəzi hallarda bu xeyir insanın özü üçün, bəzən isə başqaları üçündür. Həzrəti Əli (ə) bəlaların və çətin həyat şəraitinin insan iradəsini möhkəmləndirdiyini sübut etmək üçün ağacları misal göstərmişdir: “Susuz səhralarda bitən ağacların çubuğu daha möhkəm olur” (“Nəhcu’l-bəlağə”)...

 

Hədislərdə deyilir ki, Allah-Təala bəzi sevimli bəndələrinə xəstəlik və başqa dərdlər göndərməklə onları axirət əzabından xilas edir. Hamının az da olsa günahları və səhvləri vardır. Allah bəzi insanların günahını xəstəliklərlə yuyur ki, qiyamətdə cəzaları yüngül olsun. Əlbəttə, insanların heç də hamısı bu imtahanlara layiqincə dözə bilmir. Qurani-Kərim həmin şəxsləri məzəmmət edir:

“Allah tərəfindən imtahana çəkilib əzizlənəndə və ne’mətlər alanda insan deyir: “Allah məni əzizlədi”. Lakin Allah onu sınamaq üçün ruzisini azaldanda söyləyir: “Allah məni təhqir edib alçaltdı” (Fəcr, 15-16). 

 

Mənbə: //islam.az