Aprelin 10-da Kəlbəcərin igid oğullarından birinin - leytenant Mahir Quliyevin şəhadətə qovuşmasının 30 ili tamam olacaq.

Moderator.az şəhidimizin ruhunun şad olması üçün 1992-ci ilə nəşr edilmiş Mehman Süleymanov və Rəşid faxralının müəllifi olduğu "Goranboy əməliyyatı" kitabında yer almış gündəliyindən qeydləri təqdim edir:

 

 

 

O anlarda Qodan və Dozlar rotaları, 2-ci Bakı batalyonunun bir rotası Canbuz dağının yaxınlığında idi. Onlar «Goranboy əməliyyatı»nın başlanması əmrini burda qarşıladılar...

...Düşmənin dağa desant çıxartdığı ehtimal olunurdu. Bunu dəqiqləşdirmək lazım gəlirdi; dağa desant çıxarılmışdısa, hücum xətti ordan da keçməli idi. Şükür Məmmədovun rəhbərlik elədiyi qrup kiçik (6 nəfər idilər) kəşfiyyata göndərildi. Yol çətin idi, axşamçağı yağmış yağış meşəlikdə bir tayqa keçilməzliyi yaratmışdı. Əvvəllər aparılmış məhəlli hücumların təcrübəsi təsdiqləyirdi ki, düşmən təbiətin yaratdığı səngərlərdə də daldalanıb hucumları dəf eləməyə çalışır. İndi də o səngərlərə doluşa bilərdilər. Bütün bunlar tapşırığın nə dərəcədə çətin olduğunu təsəvvür eləməkdə yardımçı ola bilər.

Qrup ətrafı nəzərdən keçirə-keçirə irəliləyirdi. Keçəcəkləri yolun hər qarışına diqqət kəsilirdilər. Şükür Məmmədov piyada əleyhinə minanın bir addımlığında dayanmışdı; minalanmış sahəyə düşmüşdülər. Adatən düşmən hücum gözlənilən səmtləri minalayır. Döyüşçülərimiz bu məntiqə əsaslanıb qətiləşdirdilər ki, düşmən hücumun hansı tərəfdən olacağını duyubdur. Onu da yəqinləşdirdilər ki, yolun son ucunda düşmən səngərləri var. Yollar boyunca gizlədilmiş minaları aşkarlayıb təmizlədilər –zərərsizləşdirdilər. Heç biri peşəkar minaaxtaran deyildi, bu vərdişi keçdikləri döyüş yolu boyunca yiyələnmişdilər. Minalanmış sahəni keçib qarşı təpəliyə çatdılar. Burdan tutulası mövqe aydınca seçilirdi. Kəsə yolla həmin mövqeyə doğru irəlilədilər...

Qrup əmri yerinə yetirmək üçün cəmləşəndə Şükür onların qətiyyətinə güvənib komandirə demişdi: «Əmr yerinə yetiriləcək, yoldaş komandir!» Kəlmələrə çökmüş inam komandirin tərəddüdlərini dağıtmışdı.

Çevik manevr ilə düşməni çaşdırdılar, qəti həmlə ilə sıxışdırıb mövqedən çıxartdılar. Düşmən qrupu mövqeni qoyub qaçdı, döyüşçülərimiz dağda böyük strateji mövqeni ələ keçirdilər. Əmr yerinə yetirildi. Mövqeni itkisiz ələ keçirən qrup düşmənin səngərində səngərlənib növbəti tapşırıqları gözlədilər...

Şükür Məmmədovun başçılıq elədiyi qrup əmri yerinə yetirdi. Qrupun ələ keçirdiyi mövqe ilə qabaqqənşər yerləşən Canbuz təpəliyi də tutulmalıydı ki, düşmənin «əl-qol açmasına» güman yeri qalmasın. Daha doğrusu, bu mövqeyə də Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hissələri nəzarət eləsəydi, həm əməliyyatın uğurlu sonluğu təmin edilərdi, həm də müqaviməti zəifləyən düşmən psixoloji zərbə də alardı. Digər tərəfdən, düşmən strateji dəyərə malik olan bu mövqeni itirdiyindən geri çəkilməyə məcbur olacaqdı. Canbuz təpəliyini ələ keçirmək Elşad Çəndirlinin başçılıq etdiyi qrupa tapşırıldı. Qrup Canbuz təpəliyini ələ keçirsəydi, düşmən qruplaşması geri çəkilməyə məcbur olacaqdı və geri çəkilərkən döyüşçülərimizin nəzarətdə saxladığı atəş mövqelərindən (o mövqelərdən birinə Şükür Məmmədovun başçılıq elədiyi qrup nəzarət edirdi) keçməli idilər. Beləcə, düşmənə qurtuluş üçün əl yeri qoyulmurdu. Xalqının tale əskəri olan Elşad və cəbhədaşları əmri yerinə yetirmək üçün Manaşid kəndi yaxınlığında uyarlı mövqe tutdular. Elşad durbinlə düşmənin atəş nöqtələrini aşkarlayır, pulemyotçu hamlet Şirinov isə hədəfi nişan alıb zərərsizləşdirirdi. Qrupun qalan döyüşçüləri onları gözlənilən əks-hücumlardan qoruyurdular. Bir, iki, üç səngərin sinəsi parçalandı. Elşad dördüncü səngərin yerini yenicə müəyyənləşdirmişdi ki, döşünü tutub qışqırdı; döş qəfəsindən yaralanmışdı. Hamlet ləngimədən onu döyüş zonasından çıxartdı. Cəbhədaşları bir anlığa onlar gedən səmtə boylandılar. Atəş bir anlığa, tək bircə anlıqa kəsildi. Düşmən xatanın sovuşduğunu zənn eləməyə macal tapmamış səngərlərinə güllələr doluşdu. Döyüş davam edirdi. Cəbhədaşları yaralanmış əsgərin də, yaralanmış əsgəri döyüş meydanından çıxardan oğulun da əvəzindən vuruşurdular. Onlar az qüvvə ilə nəinki hücum üçün seçilmiş mövqeni saxlaya bildilər, hətta düşməni səngərləndikləri mühüm strateji əhəmiyyətə malik olan neçə mövqedən də çıxmağa məcbur elədilər. Səngərindən güllə üzünə, ölüm üzünə çıxan yeddi düşməni ölümdən də beş qat əskik olan bir ölüm qucdu...

Elşad Çəndirli aldığı yaralardan xəstəxanada keçindi. Elşad şəhid oldu. Onun sənkərdaşlarından iki nəfəri yaralandı...

Erməni hərbi ekspedisiya korpusu birləşmələrinin Canbuzda yerləşən hissələri güclü müqavimət göstərirdi. Vuruşmada 1 ədəd PDM-imiz yandırılmışdı, iki nəfər döyüşçümüz yaralanmışdı. Bu, döyüşün gedişinə təsir göstərməyə bilməzdi. Göstərirdi də. Nə yaxşı torpaqsevərlik bu təsiri boğa bildi. Vuruşma daha da gücləndi. Ermənilər səngər-səngər, addım-addım geri çəkilirdi, düşmən geri çəkilməyə məcbur idi...

Yuxarı və Aşağı Canbuz kəndləri erməni hərbi korpusu birləşmələrindən təmizləndi. Düşmənin Gülüstan kəndində və Ortakənd qəsəbəsində yerləşən qüvvələrindən bu döyüşlərə cəlb eləmək, onun qüvvələrini parçalamaqla (düşmən Gülüstan kəndindən və Ortakənd qəsəbəsindən Canbuz kəndləri uğrunda gedən döyüşlərə qüvvə göndərməyə ya vaxt tapa bilməmişdi, ya da bunun nə ilə nəticələnəcəyini dərk eləmişdi) bu iki mühüm stratoji əhəmiyyətli yaşayış məntəqələrinin müdafiəsini zəiflətmək mümkün olmasa da, Yuxarı və Aşağı Canbuz kəndlərini ələ keçirdik Səngərlərə düşmən cəsədləri yapışmışdı.

 

 

...Reyd batalyonunun (komandiri podpolkovnik Qənizadədir) hücumu düşmənin gözlədiyindən də güclü oldu. Güman ki, sınaq döyüşlərinə az qüvvə çıxardan batalyonun hansı qüvvəyə malik olduğunu erməni kəşfiyyatı öyrənə bilməyibmiş. Düşmən nəzarətdə saxladığı, möhkəmləndiyi mövqelərdən qaçmağa məcbur oldu, sürücü-mexanik İsrafil Yolçuyev idarə etdiyi PDM-də ermənilərin meydandan qaçmaqda olan PDM-ini izlaməyə başladı... Xaç yarlıqlı PDM-in təpəliklərlə Başkəndə tərəf irəlilədiyini görən İsrafil kəsə yolla onun qarşısına keçdi. Bu gözlənilməz qarşılaşmadan özünü itirən ekipaj döyüş maşınını atıb qaçdı...

Opponentlərimiz bizi qınamağa, bir qədər sərt desək, bizə qara yaxmağa tələsməsinlər və belə güman eləməsinlər ki, biz döyüşlərin real mənzərəsini, düşmənin malik olduğu qüvvəsini, manevretmə bacarığını, döyüş keyfiyyətlərini bilərəkdən, qəsdən azaldırıq – faktları təhrif edirik. Yox, belə bir məqsədimiz yoxdur. İnşallah, müharibə qələbəmizlə başa çatandan sonra hər döyüşü bir tarix olan günlərin şahidləri ilə bizi qınamağa həvəsiyənləri tanış eləməyə, sənədləşmiş faktları birgə vərəqləyəcəyimizə söz veririk.

 

 

 

 

Buzluq kəndi Cambuz–Gülüstan yolunun sağ qanadında yerləşir. Cambuz kəndlərində möhkəmlənən döyüşçülərimizin hücumunun qarşısını ala bilməyən düşmən qaçaraqda bu kəndə də gələ bilərdi, qüvvələri artardı və hücumu dəf edərdi. Əməliyyat planında bu da nəzərə alınmışdı; hücum çevik və çox istiqamətli olacaqdı. Hücuma qoşulmuş hər batalyona, hər rotaya konkret tapşırıq verilmişdi və qüvvələr arasında etibarlı rabitə yaradılmışdı. Daha doğrusu, əməliyyatı izləyən komandirin əmri ilə bölümlər şərait nəzərə alınmaqla istənilən şəkildə manevr edəcəkdi.

Döyüşçülər hücum əmri gözləyirdi.

 

 

Sözə qüvvət: Yox, zabit qardaş, erməni «boyevik»lərinin döyüşməyə imkanlarının olmamasını qətiləşdirməkdə yanılırsan. Rus ordusunun dürlü-dürlü silahları onlarda deyilmi? Xarici havadarları onlara istədikləri qədərincə silah, hərbi sursat gğndərməyibmi? Döyüş meydanından düşməni qaçırdan sizin də daxil olduğunuz hərbi birləşmənin bu hücumunun qarşısında duruş gətirə bilməmək qorxusu idi; düşmən ölümündən qaçırdı.

Kəşfiyyat öyrəndi ki, Buzluq kəndinin sağ qanadından dikələn təpəlik düşmənin həm müşahidə məntəqəsi, həm də kəndin müdafiəsini tənzimləyən qərargah – bazadır. O yüksəkliyi tutmaq əmri verildi. Əmri kəşfiyyat qrupu yerinə yetirəcəkdi.

Döyüşçülər təpəliyə iki cinahdan yaxınlaşdı. Əmrin icrasından qabaq bütün mümkün ehtimallar nəzərə alınmışdı. Şərtləşmişdilər ki, ilk atəşdən sonra (bunun üçün işıq saçan avtomat gülləsindən istifadə olunacaqdı və onu mövqeyə daha tez çatan dəstə atacaqdı) düşmən səngərləri qumbara ilə dağıdılmalıydı. Sağ cinahdan irəliləyən döyüşçülər yüksəkliyə çataçatda sol cinahdan 4 ədəd işıq saçan güllənin səsinə boylandılar.

...Səngərlərə qumbara atmaq lazım gəlmədi. Düşmənin ağciyər döyüşçüləri atəşdən azca qabaq – kəşfiyyatçıların boyu görünən kimi sangərlərindən qaçanda sol cinahdan dikələn döyüşçülərimizin atəş zolağına düşüblər.

4 güllə açılmışdı. 4 düşmən öldürülmüşdü.

Kəndə Suliknatsov gölü səmtindən hücum eləyən Xanlar, Gəncə, Mingəçevir batalyonlarının döyüşçüləri bu anlarda kəndin girəcəyində vuruşurdular. Vuruşma az çəkdi. Düşmən mövqe-mövqe geri çəkildi və qaçdı. Kəndin həndəvərlərindən ara-sıra gələn atışma səsi öləzidi, öləzidi və kəsildi...

Döyüşçülərimiz kəndə girdilər.

Buzluq kəndi erməni yaraqlılarından, ermənilərdən təmizləndi. Buzluq kəndi bizdədir!

Döyüşçülərimizi görüncə Buzluq kəndinin buzlaşmış bənizinin buzu əridi, kəndin qırışığı açıldı. İndi qətiləşdiririk ki, torpaq da insan misallıdır; yad əlində, düşmən qırmancı altında çırpınan, zillət çəkən, çırpınıb zillət çəkə-çəkə yaradana əl açan torpaq da nəfəsinə, qədəmlərinə qəribsədiyi əzizlərini görüncə sevincindən uçuşur və qəribsədiyi əzizlərinin ləngisə də qınından sıyrılan qeyrətlərinə üz sürtür.

Buzluq kəndinin buzlaşmış bənizi güllə səslərinə diksinmədi. O səslərə əl uzatdı, hava əvəzinə o səsləri uddu.

Kənd düşməndən təmizlənsə də döyüşçülərimiz əlverişli mövqe tutub möhkəmlənməli idi. Düşmənin əsaslı müqavimət göstərmədən kənddən qaçması taktiki manevr ola bilərdi. Düşmən döyüşçülərimizi qəfil əks-hücumla mühasirəyə salardılar. Bu ehtimal yönümündə kənddə mühafizə postları yaradıldı. Bizim nəzarətimiz altında olan Buzluq kəndinin mühafizəsi təşkil edildi.

Təəssüf, min təəssüf ki, düşmən qaçaraqda əllərində olan döyüş texnikasının bir hissəsini də özləri ilə apara bilmişdilər. Heyf!..

Yuxarı Ağcakənd (Başkənd adı ilə də tanınır – R. F., M. S.) Şampriput dağına dirsəklənir. Müharibədə dağlar da qüdrətdən yaranmış səngərlərdir. Düşmən belə əvəzsiz səngərlərdən sıxışdırılıb çıxarılmayınca onların müdafiə elədiyi yaşayış məntəqələrinin alınması həmişə çətin olur. Düşmənin müharibənin bütün nəzəri əsaslarına əməl eləməklə vuruşduğu dəfələrlə təsdiqlənib. Onların Şampriput dağında da mövqe tutduqlarına şübhə ola bilməzdi. Məhz dağın harasında? Kəşfiyyatçılar düşmənin harda mövqe tutduğunu müəyyənləşdirməli və oranı hücumdan qabaq ləğv etməli idi ki, əməliyyat qələbə ilə başa çatdırılsın. Belə məqamlarda qüvvədən də yana əlverişli mövqe halledici olur. Bu, hərb elminin hucum etmə düsturudur.

 

 

 

 

Jurnalist sözü: Cəbrən müharibəyə cəlb edilmiş bir xalqın torpaqcanlı, qeyrəqli ərənləri o an BÖYÜK QƏLƏBƏNİN tərkib hissəsi olası bir qələbə üçün darıxırdılar. Ordumuzun  hünərli əsgərləri bu vuruşmadan da qələbə ilə çıxacaqdılar.

 

«Başkənd açıq-aydın görunurdu. Erməni «boyevik»ləri də görünürdu. Bəhruzun əlləri istər-istəməz pulemyotun tətiyinə yönəldi. Başımla «Olmaz» dedim. Gileyli, gileyli üzünü məndən çevirdi».

 

(«GÜNDƏLİK»DƏN)

 

Səhər açılırdı. Döyuşün bir güllə mənzilində hücum ərəfəsində döyüşçülərim Şampriput dağının da günahsız sinəsinə can atan Günəşin işığına boylanırdılar. Günəş onların bircə gecə görmədiyi KİŞİ boylarından ərənlik tamsınırdı. Günəşin bugünki doğuşu da döyuşçülərimizin qələbə üzünə açılan bir sabahını salamlayırdı. Düşmən bundan xəbərsiz idi, döyüşçülərimiz bunu duymuşdular.

Kəşfiyyatçıları vuruşma intizarından podpolkovnik Əzizağa Qənizadənin əmri qurtardı: Şamnriput yüksəkliyində mövqe tutmalı! Tapşırığı leytenant Mahir Quliyevin başçılıq etdiyi kəşfiyyat qrupu yerinə yetirməli idi. Bu, olduqca vacib tapşırıq idi.

Çox güman ki, gecə mərmilər burdan atılırdı.

Nəzərdə tutulan yüksəkliyə üç istiqamətdən yaxınlaşdılar. Səngərlər görünürdü. Düşmənin muhafizə-müdafiə qüvvələrini duyuq salmamaq üçün səngərdəkiləri səssizcə aradan götürməyi qərara aldılar. Mahir Quliyevlə Bəhruz Əliyev gözaltıladıqları səngərlərin qənşərinə çatdılar. Səngərlərdə heç kəs yox idi. Lakin onların bu gün, bəlkə də beş-üç dəqiqə əvvəl burda olmalarını təsdiq eləyən əlamətlər çoxdan çoxuydu. O biri kəşfiyyatçılarımız da gəlib çatdılar.

Ağıllarına da kəlməzdi ki, düşmənin belə mühüm mövqedən vuruşsuz-filansız çıxması tələ ola bilər. Bir siqaret çəkimi vaxt ötüncə gözlədilər, ətrafı müşahidə etdilər. 

Bu, doğrudan da tələ imiş, az qala ölümlə nəticələnəcək tələ.

Mövqedə təzəcə möhkəmlənmişdilər. Əks tərəfdən səngərə sarı iki erməni «boyevik»inin gəldiyini gördülər. Nə haqdasa pıçıldaşırdılar. Bu danışıqdan ikicə kəlməni anladılar: türk və Qarabağ . Bu günkü müharibənin adı ilə bağlı olan bu ikicə kəlmənin təəssüb yükü kəşfiyyatçıların damarlarında qanlarına işləsə də, gələnləri diri tutmağı qərara aldılar. «Gəlin, yaxın gəlin qudurmuş dığalar. Türk sizin sinənizə Qarabağ boyda bir dağ çəkəcək» – Bəhruz pıçıldadı. Soltanəli Allahverdiyev fin bıçağına əl uzatdı. Sayılı saniyələr ötüncə həmlə planlaşdırdılar. Gələnləri 15–20 addımlıq məsafəyədək yaxına buraxdılar. Qəfildən qənşərlərinə çıxıb ikisini də səssiz-səmirsiz silahsızlaşdırdılar, çəkib səngərə saldılar ki, pusquda durmuş düşmənin görüm sahəsinə düşməsinlər.

Leytenant Mahir Quliyevin güclü məntiqi müqabilində inadları əriyən əsirlər bildirdilər ki, türkləri (Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgərlərini – R. F., M. P.) tələya salmağı qərara alıblar. «Boyevik»lər kəndi boşaldaraq ikibir-üçbir təpəlikdəki mövqelərə toplaşacaq, sonra kəndə girmiş türk əsgərlərini mühasirəyə salıb qıracaqlar. Buzluqdan, Gülüstandan da kömək göndəriləcək. Əsirlərin Buzluq kəndini itirdiklərindən ya xəbərləri yox idi, ya da kəşfiyyatçıları aldatmaq istəyirdilər. Üzə vurmadılar. Kəşfiyyat üçün kəndə enmək mümkün olmadığından əsirlərin dediklərinə inanmağa məcbur idilər. Komandanlığ ilə də əlaqə yaratmaq mümkün olmadı. Bütün bənd-bərələri müşahidə altında saxlayıb gözlədilər.

Əsirlər daha qiymətli hərbi sirlər də verdilər. Dedilər ki, Yerevandan dəfələrlə əmr gəlib ki, təcili Çaykəndi ələ keçirin. Bunun üçün böyük qüvvə də göndəriləcəkdir. Sizin (Azərbaycan Milli Ordusunun – R. F., M. S.) hücumlarınız bu planı alt-üst elədi. Əsirlər erməni hərbi birləşmələrinin tərkibində xaricdən gəlmiş muzdluların, MDB-yə məxsus hərbi texnikanın da olduğunu etiraf etdilər. Lakin qüvvələrinin cəmləşdiyi mövqelərin yerini demədilər.

...Bir «boyevik» də göründü. Kəşfiyyatçılar parolu əsirlərdən öyrənmişdilər. Cavab parolunu dedilər. «Boyevik» niyəsə şübhələndi. Yəqin ki, parolun ifadə tərzi onu duyuq salmışdı. Geri qayıtmaq istədi. Onun qaçması əslində bir düşmənin ölümdən can qurtarması deyildi. O, kəndə xəbər çatdıra bilərdi ki, bu da bir azdan başlanası hücumun nəticəsinə təsir göstərərdi. M. Quliyev düşmənin qıçlarını nişan aldı, iki qıçından da yaraladı. «Boyevik» qaçıb uzaqlaşmaq istədi. İki yüz addıma kimi qaçdı. Mahir atəş aça-aça əlində qumbara sahmanlayan düşmənə yaxınlaşdı. Bir anlığa ikisi də duruxdu. Hər ikisi üçün ölüm qaşla-göz arasında idi. Erməni qumbaranı Mahirə tərəf atdı. Leytenant sağa tərəf çəkildi və sərrast ataşlə onun sinəsini nişan aldı. Güllə hədəfə dəymişdi. Üzbəüz döyüşdən qələbə ilə çıxan kəşfiyyatçı qahrılıb səngərə tərəf boylananda Bəhruzu yanında gördu. Dostunun çətinə duşdüyünu sövq-təbii duyan bu cavan döyüşçü köməyə gəlmişdi. İkilikdə torpağa sərili qalmış düşmənin cəsədini süzdülər, nifrətlə süzdülər.

...Yamac boyunca qaçaraq dörd düşmən də yaxınlaşırdı. Elə yaxınlaşa-yaxınlaşa da atəş açırdılar. Güman eləmişdilər ki, dörd erməni dığası iki azəri türkünə dov gələcəkdi. Yanılmışdılar. Xatırlamaq istəməmişdilər ki, dava günu hər türk beş düşmənə cavab verə bilir, sıralarında daha 6 yaraqlı da olsa ölümdən qaça bilməyəcəklər. Gələn yaraqlıların atəşlərindən – atdıqları güllələrdən yayınıb çox da böyük olmayan daşların dalında mətəristləndilər. Ölümlərinə qənşər gələn düşmənləri gülləyə tutdular. Dörd-beş dəqiqə vuruşdular. Düşmənin biri öldurüldü, üçü yaralandı. Yaralılar yerəmi girdi, göyəmi çıxdı – tapa bilmədilər. Ölən rus əsgəri idi. Sənədləri də üstündəydi. Cığara kağıza büküb qoltuq cibinə qoymuşdu. Hərbi xidmətə rus ordusunun əsgəri kimi çağırılmış bu rus balası erməniliyə xidmət edirmiş, ölümünə də bais elə erməniliyə qulluq eləməsi oldu. Sənədləri arasında səliqə ilə yazılmış bir vərəq də varıydı. Məktub idi. Yazılışından bəllənirdi ki, sevdiyi qıza göndəriləcəkmiş: «...Prişel prikaz o zaxvate selo Todan. Skoro pobedim azerbaydjanskix basmaçey. İmeetsya dostatoçnaya texnika. Pobedim i otpusk...».

Həmin məktubu Mahir özündə saxlayır; müharibə qələbəmizlə başa çatınca özündə saxlayacaq – hər əməliyyatdan qabaq kimlərlə döyüşdüyümüzü xatırlamaq istəyir. Həmin məktub rus ordusunun ermənilərlə birləşərək Şimali Azərbaycana qarşı hərbi ittifaqını təsdiqləyən bir sənəddir. Rus muzdlu əsgərlərinə öz dədə-baba torpağını qoruyan azəri türkünün hünərvər döyüşçülərini «basmaçı» kimi tanıdanlar da, buna inanıb  taleyini qumara qoyanlar da döyuş-döyüş məğlubiyyətə yaxınlaşırlar.

 

 

 

Elədi, qardaş. Azəri türkünün görər gözləri gözəlliyi döyüşün qızğın çağında da görür, ürəyi bu gözəlliyi güllələrin içində də duyur. Düşmən belə bir xalqla müharibəyə girişməkdə özünü uduzub, taleyini uduzub.

Leytenant Mahir Quliyevin komandir olduğu qrup əmri yerinə yetirdi – mövqe düşməndən təmizləndi. Qrup mövqedə möhkəmləndi. Cəmi 6 nəfərlə belə bir mühüm strateji əhəmiyyətə malik olan mövqeni – Şampripüt yüksəkliyini mühafizə eləmək çətin olsa da, qrup növbəti əmr verilincə orda gözləməliydi. Müharibədə hər əmrin öz məzmunu, öz qələbə yükü olur...

 

 

 

 

Şampriput yüksəkliyindəki mövqedə möhkəmlənmiş qrup da hücuma qoşulmuşdu. Təpəlikdəki mövqedən enib kəndə girən «reydçilər» gözləmədikləri halda, düşmənin bir PDM-i ilə qarşılaşdılar. Diqqət yetirəndə bu döyüş maşınını tanıdılar – Buzluq uğrunda gedən döyüşlərdə bizim PDM-i bundan vurmuşdular. Onu partladıb sıradan çıxartmaq istəmədilər; itirilmişə əvəz kimi bu PDM-i «diri» ələ keçirməyi qərara aldılar.

Rasim Abdullayev və Tahir Vəliyev PDM-ə tərəf irəlilədi. Yox, yox, irəliləmək mümkün deyildi, güllələrdən göz açmaq olmurdu – süründülər, atəş altında sürünə-sürünə bir azdan döyüşçülərimizin ayağına döşənəcək bu «yeriyən ölüm»ə doğru süründülər. Düşmənin atdığı güllələr əllərini, ayaqlarını yalayırdı. Sağ tərəfdən də kömək gəldiyini görən ekipaj PDM-i qoyub qaçmağa cəhd elədi. 5-6 addım uzaqlaşmamış 4 güllə açıldı, 4 erməni yaraqlısı yerə sərildi.

...PDM qənimət qaldı. Növbəti döyüşdə dünənəcən erməniliyə havadarlıq eləyən «İKS» nömrəli bu PDM erməni hərbi korpusu bölmələrinə qənim kəsildi.

Şampriputdan – müşahidə məntəqəsindən döyüş zonasına enəndə podpolkovnik Qənizadə və batalyonun 4 nəfər döyüşçüsu qəfildən iki düşmənlə üz-üzə gəldilər. Kim bilir, bəlkə də düşmən komandirin ölümünə susayıbmış. Çevik bir həmlədən sonra düşmənlər tərksilah edildilər. Bir az inadlaşıb sonra «yumşalan» əsirlərdən çox az məlumat ala bilsələr də komandir taktiki manevr eləmək haqda bayaqdan bəri düşüncələrini gəmirən tərəddüdü qətiləşdirdi – düşmənin gözləmədiyi, güman eləmədiyi tərəfə keçərək onun qüvvələrinə bu döyuşün son zərbəsini endirməli!..

Erməni hərbi ekspedisiya korpusu birləşmələrinin tərkibində vuruşan ruslardan da əsir götürülmüşdü. Podpolkovnik o rusun yalnız soyadını və yaşadığı yeri xatırlayır; «Novokuznetsk şəhərindən Orlov. Bir də əsirin dediklərindən bəzi kəlmələri: «Mne obmanuli. Ya ne xotel. Oplaçivali za kajdı boy...».

«Reyd»çilər hücumu genişləndirəndə – iyunun 14-ü idi – Yuxarı Canbuz istiqamətindən hüçum edən Xanlar batalyonunun üçüncü rotası (komandir Əli Qasımovdur) Başkənddə batalyonun əsas qüvvəsi ilə birləşdi. Başkəndə çoxtərəfli hücum düşmənin müqavimətini qırdı. Kiçik hərbi baza ələ keçirildi. Burada xeyli sursat, tibbi preparatlar və s. aşkar olundu. Elə bu faktın özü də təsdiqləyir ki, bu müharibədə erməni ideologiyasının sərsəmliyindən zəhərlənmiş ermənilərin hansı səviyyədə «yazıq» olduqlarını sübut edir. Bu müharibə təkcə Qarabağın dağlıq hissəsini əhatə eləmir, ermənilərin ideoloqları və hərbçiləri bu müharibəyə illərlə hazırlaşıb; həm döyüşçüləri olacaq, ermənilərin psixikasına təsir şəklində, həm də hərbi texnika, döyüş sursatı toplamaq şəklində. Dünya ictimaiyyətinin görər gözləri hara baxır görəsən?

Başkənd uğrunda döyüşlər çox çəkmədi. Düşmən geri çəkildi, düşmən qaçdı. Düşmənin xeyli texnikası məhv edildi, 20-dən çox döyüşçüsü öldürüldü. Bizim üç nəfər döyüşçümüz yaralandı...

 

14 iyun 1992-ci il.