Bildiyimiz kimi martın 10-da altıncı çağırış Milli Məclisinin ilk iclası keçirildi. Prezident İlham Əliyev çıxışında vətəndaşlara, sahibkarlara, iş adamlarına, parlament üzvlərinə səsləndi ki, baş verən nöqsan və çatışmazlıqlarla bağlı onu məlumatlandırın, ictimai nəzarəti təmin etməsək, ölkədəki islahatlar istədiyimiz kimi getməyəcək. 

" Azərbaycan Respublikası Vergilər Nazirliyinə qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi üçün

1.Müəssisələrin anbarında və ya mülkiyyətində olan sənədləşmə problemli malların və inventarın (sənədsiz malların və ya mal ilə müşayiət olunmayan sənədlərin) könüllü bəyan edilməsi və uçota alınması.

İslahatlar həyata keçirilənədək müxtəlif səbəblərdən sənədsiz olmuş malların rəsmi tanınaraq uçota alınması və mühasibatlıqda tamamilə şəffaflığa nail olunması. Buna mütənasib olaraq müvafiq olaraq vergilər (əmlak vergisi, gəlir vergisi, mənfəət vergisi, ƏDV) artıq yığılar və müəssisələr rəsmiləşdirilmiş həmin mallarla əlaqədar rəsmi əməliyyatlar apara bilərlər. Rəsmi əməliyyatların dairəsinin geniş olacağını nəzərə alsaq, yəni bura yalnız satış dövriyyəsinin artması deyil, həm də müəssisələrin balansında olan əmlakların üçüncü şəxslərə rəsmi şəkildə özgəninkiləşdirilməsinə şərait yaradılması, malların və inventarın kommersiya əməliyyatlarında və banklar qarşısında təminat qismində tanınma imkanı, habelə sığortalana bilməsi və digər bu kimi əməliyyatların əhatə ediləcəyini nəzərə alsaq, bu ümumilikdə ölkə iqtisadiyyatına mühüm dəstək olar.  

Ümumi vergi və maliyyə amnistiyası qanunu qəbul edilərək məsələlər orada tənzimlənə bilər.

Bundan başqa, həmin qanuna uzlaşdırmanı təmin etmək üçün müvafiq qanunlara, məsələn Vergi Məcəlləsinə dəyişiklik edilməli ola bilər.

Azərbaycan Respublikasınının Milli İqtisadiyyat Perspektivi üçün Strateji Yol Xəritəsi strateji hədəflərdən biri kimi müəyən etdiyi Əlverişli biznes mühitinin inkişaf etdirilməsi hədəfinin əsas elementlərin biri kimi məhz şəffaflığın daha da artırılması müəyyən edilmişdir (Bənd 7.4.1). Bu həmçinin kölgə iqtisadiyyatının qarşısının alınmasına və büdcə daxil olmalarının artırılmasına xidmət edər (Bənd 7.2.1). 

 

2.ƏDV-nin qaytarılması sisteminin genişləndirilərək il ərzində ƏDV-li mal və xidmət alan bütün rezident fiziki şəxslərə şamil edilməsi və onlara ödədikləri vergilər ilə əvəzləşdirmə imkanının verilməsi.

Buna dəstək olaraq ölkə daxilində çoxfunksiyalı (nağd pul qəbul edən) ATM-lərin, Posterminalların sayının artırılmasına dəstək verilə və daimi işlək vəziyyətdə olması tələb edilə bilər.

 

Xarici dövlət təcrübəsində, o cümlədən Türkiyə Cümhuriyyətində əvvəllər olduğu kimi, rezident fiziki şəxslər ölkə ərazisində il ərzində aldıqları ƏDV-li mal və xidmətlərin qəbzlərini toplayır və ilin sonunda vergi orqanına təqdim edirlər. Yığılmış məbləğdən müəyyən qaydalar və limitlər həddində ƏDV-nin bir hissəsi onlara geri qaytarılır – bu birbaşa pul vəsaitinin verilməsi şəklində və ya növbəti ildə ödədikləri vergilər ilə də əvəzləşdirilmə imkanı verilə bilər (məsələn, əmək haqqında gəlir vergisi, əmlak vergisi və s)

Vergi Məcəlləsinə müvafiq dəyişiklik edilə bilər.

Bundan başqa, ƏDV-nin qaytarılması üzrə digər qanunvericilik aktları təcrübəsindəki kimi bunun proseduru Nazirlər Kabinetinin qərarında müəyyən edilə bilər. Alternativ olaraq, Azərbaycanda ƏDV-nin qaytarılması sistemini tənzimləyən bütün Nazirlər Kabineti qərarları və bu yeni təklif edilən sistem bir aktda (NK-nin vahid qaydalarında) birləşdirilə bilər.

 

Azərbaycanda istehsal edilən, habelə ixrac edilən bir sıra məhsulların xammalı müəyyən səbəblərdən xaricdən idxal edilir. Bəzi xammallar ölkə ərazisində yoxdur, bəziləri isə təkmil deyil və təkmilləşdirilməsi böyük vəsait və çox uzun müddət tələb edir. Bu xammalların (ölkə ərazisində asan tapılan və uyğun keyfiyyətdə olan xammal istisna) ölkəyə idxalı zamanı ƏDV-dən azadolma tətbiq edilsin.

Bu “Made in Azerbaijan” brendi ilə istehsal edilən yerli məhsulların həm ölkə daxilində, həm də ölkə xaricində rəqabətə davamlılığını artırar və təbii ki, satış dövriyyəsinin artmasına və ölkəyə valyutanın gətirilməsinə dəstək olar.

Vergi Məcəlləsinin 164.1.35-ci bəndinə uyğun olaraq siyahıya bu xammallar daxil edilə bilər.

 

1) İşçilərə verilən yemək haqqı;

2) Reklam xarakterli və hədiyyə mallar maya dəyəri həddində;

3) İşlə əlaqədar təmsilçilik və xidmət xərcləri.

Müasir bisnes fəaliyyətində geniş yayılmış bir sıra xərcləri vergi qanunvericiliyi xərc maddəsi kimi tanımır. Bunlara işçilərə verilən yemək haqqı – katerinq qaydasında alınmış xidmətlər; reklam xarakterli və hədiyyə verilən mallar, habelə fəaliyyətlə bağlı təmsilçilik, qonaqlama xərcləri (ezamiyyə istisna) daxildir. Bunlar xərc kimi tanınarsa, sahibkar bu xərcləri rəsmi həyata keçirməkdə maraqlı olacaq və nəticədə satışı həyata keçirən şəxsin rəsmi dövriyyəsi artacaqdır. Rəsmi xərci artan, rəsmi gəlirinin artmasında daha da maraqlı olacaqdır. Digər xərc maddələrindəki kimi, bunlara da müəyyən məbləğlərdə hədlər (məsələn, illik olaraq hər biri üçün ayrıca müəyyən edilmiş məbləğ) müəyyən edilə bilər.

Vergi Məcəlləsinin Gəlir və Mənfəət vergisinə aid fəslinə müvafiq əlavələr edilə bilər.

Dövlət tərəfindən nəzarət edilən NKA –dan qanunvericiliyə uyğun olaraq verilmiş çeklərin xərc kimi tanınması belə çeklərin tələb edilməsinə səbəb olacaqdır. Bundan əlavə, bu sadələşdirilmiş vergi ödəyicilərinin və sabit vergi ödəyicilərinin faəliyyətinə dəstək olacaqdır.

Vergi Məcəlləsinə müvafiq düzəlişlərin edilməsi tələb zəruri olacaqdır. Həmçinin, elektron qaimə sahəsində mövcud və 2018-ci ildən qüvvəyə minen normalarla uzlaşdırılmalıdır.

- Mövcud qanunvericilikdə aylıq müəyyən edilmiş limitlərin illik olaraq dəyişdirilməsi

(müvafiq olaraq 180 min və 360 min manat)

- VÖEN-i olanla VÖEN-i olmayan kənd təsərrüfatı istehsalçısına dair müəyyən edilmiş fərqli tənzimləmənin aradan qaldırılması.

Nağdsız hesablaşmalar nağd ödənişlərə qanunvericiliyi dövriyyəsindən asılı olaraq 15 min və 30 min manat aylıq məhdudiyyət müəyyən edir. Praktiki olaraq isə bankdan bu mələğlərdən artıq vəsaitin məxaric edilməsi mümkün deyil.

Bu məbləğlərin illik müəyyən edilməsi (müvafiq olaraq 180 min və 360 min manat) qanunun məqsədini və prinsiplərini qorumaqla yanaşı, sahibkarın ödəniş öhdəliklərini yerinə yetirməsinə və zəruri nağd xərclərinin qarşılanmasına dəstək olar.

Bundan başqa, qanun nağd qaydada vergi ödəyicisi olmayan kənd təsərrüfatı istehsalçısına ödəniş edilməsinə imkan verir. Yəni VÖENi olan kənd təsərrüfatı istehsalçısı olan fərdi sahibkara nağd ödəniş etmək olmur, VÖENi olmayana isə olur. Praktikada isə VÖENi olan istehsalçı nağd ödəniş tələb edir (əlavə nağdlaşdırma vergisi və bank komisyonu olmaması üçün, habelə inzibati problemlərdən uzaq olmaq üçün – bank şöbəsinə gedilməli, sənədləşmə edilməli və s). Nəzərə alınmalıdır ki, bu istehsalçılar şəhər və rayon mərkəzlərindən kənarda, kəndlərdə və tarlalarda fəaliyyət göstərirlər.

1) Vergi tutulan əməliyyatın vaxtı ƏDV-nin elektron vergi hesab-fakturasının verildiyi vaxt, ƏDV-nin elektron vergi hesab-fakturasının verilməsi nəzərdə tutulmayıbsa o zaman elektron qaimə-fakturanın verildiyi vaxt müəyyən edilsin.  

2) Daha öncə sistemdə müstərilər və ya satıcılar  tərəfindən yaradılan VHF-nın ləğv edilməsi zamanı qarşı tərəfə sistem tərəfindən avtomatlaşdırılmış qaydada bildirişin göndərilməsini məqsədmüvafiq hesab edirik. Belə ki, qarşı tərəf əvəzləşdirilmiş VHF-nı ləğv edərkən, əvəzləşdirən tərəf bundan yalnız uyğunsuzluq məktubu gələrkən xəbər tutur.

 

VM-nin 166.1-ci maddəsinə əsasən, bu maddədə başqa hallar nəzərdə tutulmamışdırsa, vergi tutulan əməliyyatın vaxtı həmin əməliyyat üçün ödəmə 30 gün müddətində həyata keçirildikdə ödəmənin həyata keçirildiyi, ödəmə 30 gündən sonra həyata keçirildikdə isə ƏDV-nin elektron vergi hesab-fakturasının verildiyi vaxt sayılır. Dövriyyəsi böyük olan şirkətlərdə fakturaların ödəmələrinin təqibi, ödəmə edən şirkətin hansı sənədə əsasən ödəmə etdiyini qeyd etməməsi, vergi hesabatlarına bir neçə dəfə dəqiqləşmə verilməsi,  hesablama metodu ilə işləyən şirkətlərin mənfəət vergisinin gəlir hissəsində fərqliliyin aradan qaldırılması, yanlış kameral yoxlama məktublarının dəqiqləşmələr səbəbindən göndərilməsi, zaman itkisi və sair halların aradan qaldırılması baxımından təklif faydalı olar

 

8.   EDV Depozit Hesabı DSMF ödenişlerinin de ödenebilmesi temin edilmelidir.

9.  Firmaların Hesabına Sərəncam qoyulduğunda , firmalar və bu firmalar ilə çalışan diğər firmalar

       (borç/alacak alakalarında) ifliç vaziyətə düşməktə.

       Bu məsələyə başka hal yolları tapılsa yaxşı olardı.

     Mallarında 0% veya düşük dərəcə, lüx istihlak mallarında

     isə 18 % EDV nisbəti olması  "