BMT-nin Baş katibindən COP29 AÇIQLAMASI: Azərbaycan hökumətini dəstəkləyirəm

BMT-nin Baş katibi Antonio Quterreş COP29-da iştirak etmək üçün Bakıya səfərə hazırlaşır. Səfər öncəsi o, BMT-nin Nyu-Yorkdakı mənzil-qərargahında “Report”un ABŞ bürosunun suallarını cavablandırıb.

 

 

- Sizinlə bu statusda biri olaraq tanış olmaqdan çox məmnunam. Mən BMT-nin Qaçqınlar üzrə Ali Komissarı vəzifəsində işlədiyim müddətdə Azərbaycanda dəfələrlə olmuşam və hökumətin Dağlıq Qarabağdan və ətraf rayonlardan olan məcburi köçkünlərə dəstək siyasətinə dəstək vermişəm. Sizin kimi məcburi köçkünlərin cəmiyyətə tam inteqrasiyası, ölkənin inkişafının bütün istiqamətlərindən bəhrələnmələri üçün Azərbaycan hökumətinin nə qədər sərmayə qoyduğunun şahidi olmuşam. Ona görə də Azərbaycana səfərlərim və hökumətlə işbirliyimə dair çox yaxşı xatirələrim var.

 

 

- Mühüm olan odur ki, Azərbaycan öz təşəbbüslərini həyata keçirə bilməkdə ambisiyalıdır. BMT-yə üzv dövlətlərin nümayəndələri COP-un uğurlu olması üçün tədbirə gəlməli və bu proses uğurlu olmalıdır. Çünki iqlim dəyişikliyi bütün dünyaya təsir edir. Bu il yaşadığımız ən isti il oldu. Biz quraqlıqlar, qasırğalar, dünyanın böyük hissələrini məhv edən daşqınlar yaşayırıq. Qlobal temperaturu sənaye inqilabından əvvəlki səviyyə olan 1,5 dərəcədən aşağı saxlamaq üçün emissiyalar ildə 9% azaldılmalıdır. Həqiqət ondan ibarətdir ki, emissiyalar hələ də artır və biz 1,5 dərəcəni itirmək təhlükəsi ilə üzləşirik.

 

Beləliklə, vəziyyəti dəyişmək üçün bizə ambisiyalı lazımdır və bu, Azərbaycanda çox vacibdir.

 

Deməli, hər şeyi dəyişdirmək, kursu geri qaytarmaq üçün Azərbaycanda ambisiyalı, yüksək hədəflərə ehtiyacımız var. Gəlin unutmayaq ki, Azərbaycan iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə çərçivəsində əzmkarca öz töhfələrini verir, milli fəaliyyət planını təqdim edir. Bu, çox mühüm bir siqnal olacaq və digər ölkələrə eyni şeyi etməli olduqlarını nümayiş etdirmək üçün bir nümunə ola bilər.

 

- Amma siz fəaliyyəti görürsünüz və bu, çox vacibdir. Bununla bağlı işlərin aparıldığını da görürsünüz. UNDP aktiv şəkildə Azərbaycan hökumətini dəstəkləyir. Artıq 350 min insan bölgəni minalardan təmizləmək üçün göstərilən birgə səydən faydalanıb. Bundan əlavə, iki ölkə (Ermənistan və Azərbaycan – red.) arasında bütün dünyaya nümunə ola biləcək saziş imzalanıb. Mən buna İstinad Mərkəzi deyərdim. Minalar, əlbəttə ki, mövcud olmamalıdır. Bunu açıq şəkildə söyləməkdə heç bir şübhəmiz yoxdur. Lakin biz ərazilərinin minalardan təmizlənməsi üçün Azərbaycan hökumətini var gücümüzlə dəstəkləyirik. Çünki ərazisindəki minaları zərərsizləşdirmək, həmin ərazilərin təmizlənməsi insanların öz köklərinin olduğu yerlərə qayıtması və hökumətin əhalinin rifahı naminə layihələrin reallaşdırılması üçün vacibdir.

 

 

- Siyasi mövzuda danışmaq istəməzdim. COP-un uğur qazanması üçün vacib olan fəaliyyətləri dəstəkləmək çox iddialı maliyyə məqsədinə nail olmaq deməkdir. Çünki bu maliyyə məqsədi trilyonlarla dolların inkişaf etməkdə olan ölkələri dəstəkləmək üçün səfərbər olmasına, 1,5 dərəcəni həmin səviyyədə saxlamağa, qarşılaşdıqları iqlim dəyişikliyinin dramatik nəticələrindən təsirlənən insanlara dəstək olmağa imkan verəcək. İkincisi, karbon bazarlarına sahib olmaq üçün baş tutacaq danışıqlarda əlimdən gələni edəcəyəm. BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyası 6-cı maddə adlanan karbon bazarlarının şəffaf, təsirli olmasını müəyyən edir və bu yalnız bir “Greenwashing” (məhsulun və ya praktikanın ətraf mühitə faydaları haqqında yanlış və ya aldadıcı bəyanatlar vermək aktı) üçün karbon bazarlarına sahib olmaqdır.

Bundan başqa mən Azərbaycan hökumətini dəstəkləmək üçün COP-un bütün digər aspektləri ilə bağlı danışıqlarda əlimdən gələn hər şeyi edəcəyəm. Əlbəttə ki, digər əhəmiyyətli bir mövzu isə odur ki, COP-da təkcə iqlim dəyişikliyi ilə bağlı problemlərə toxunulmasa da, iqlim dəyişikliyinin nəticələrinin vurğulanması vacibdir. Bunun nəticələrindən biri münaqişələrin təhrikçisi olmaqdır. Bu, Qəzzadan Ukraynaya, Sudana və dünyanın bir çox başqa yerlərində münaqişələrin olduğu bir anda qorumalı olduğumuz çox vacib bir şeydir. Biz bunu etdik, bir-birimizlə sülh içində və təbiətlə hüzur içincə olmağı seçdik və mənim yaya biləcəyim mesaj budur. Amma dediyim kimi, heç bir siyasi müzakirəyə qarışmaq fikrində deyiləm.

 

 

- Azərbaycan BMT ilə əməkdaşlığa mükəmməl töhfə verir. Mən BMT-nin Qaçqınlar üzrə Ali Komissarı işlədiyim müddətdə özüm bunun şahidi oldum, əməkdaşlığımız sözün əsl mənasında mükəmməl idi və bizim ölkə üzrə komandamız Azərbaycanın davamlı inkişaf strategiyasının dəstəklənməsi və bir çox başqa aspektlərdə hökumətlə çox uğurlu işbirliyi içində idi. Bundan başqa, Azərbaycan ötən illər ərzində BMT-nin müxtəlif qurumları ilə fəal şəkildə işləməkdə davam edir və BMT-nin “Gələcəyin Sammiti”ndə də biz bunu gördük. Biz, söylədiyim kimi, Azərbaycan hökuməti ilə uğurlu əməkdaşlıqdan çox məmnunuq.

 

 

- Düşünürəm ki, bu son eskalasiya zamanı ən vacibi olanı Şimali Koreyanın iştirakı ilə münaqişənin beynəlmiləlləşməsinin qarşısını almaq idi. Münaqişə beynəlmiləlləşdirəndə, iki ölkə arasında olan münaqişə daha da ümumiləşir. Təhlükədə olan dünyada sülhdür və mənim müdaxiləmin səbəbi də budur.

 

 

- BMT istənilən yerdə, hər yerdə və hər hansı səbəbdən itkin düşmüş insanların tapılması üçün tamamilə hökumətlərin ixtiyarındadır. İnsanların itkin düşməsi, ailələrin əziyyət çəkməsi bizi narahat edir. Odur ki, biz əməkdaşlığa uyğun olaraq, hər hansı bir səbəbdən itkin düşən insanların tapılması və ya onların taleyinə aydınlıq gətirilməsi ilə əlaqəli olan bütün məsələlərdə əməkdaşlıq etməyə hazırıq.

 

 

- Hesab edirəm ki, Təhlükəsizlik Şurası (TŞ) 1945-ci ilin dünyasını əks etdirir, ancaq dünya dəyişib. TŞ-nın beş daimi üzvündən üçü fərqli mövqelərə malik Avropa ölkəsidir - Fransa, Böyük Britaniya və Rusiya Federasiyası. Bu gün dünya daha böyük bir dünyadır. Deməli, bizə bugünkü dünyanı əks etdirən və geosiyasi qərarlar qarşısında iflic olmayan Təhlükəsizlik Şurası lazımdır. Bu, beynəlxalq birliyin tələb etdiyi ən mühüm islahatdır. Çünki bu, beynəlxalq maliyyə arxitekturasında və qlobal idarəçiliyin digər aspektlərində İkinci Dünya Müharibəsindən sonra müəyyən edilmiş islahatlar kimi köklü islahatın aparılmasını tələb edir. O vaxt Azərbaycan Sovet İttifaqının tərkibində idi, bu gün isə Azərbaycan burdadır, beynəlxalq aləmdə özünü təsdiq edir. Nəzərə almalıyıq ki, qlobal idarəçilik qurulanda orada olmayan ancaq bu gün bu dünya yaşayan azərbaycanlılar var, ona görə də ədalətli yanaşmalıyıq.