Fransada insanlıq əleyhinə növbəti qanun - islamofobiya fonunda əbayəyə qadağa qoyulur - ŞƏRH + FOTO

Dünyanın müxtəlif bölgələrində 50-dən artıq dövlətin ərazisini işğal etmiş, sərvətlərini talamış, xalqlarını uzun illər əsarətdə saxlamış Fransanın törətdiyi vəhşiliklər, habelə insanlıq əleyhinə cinayətləri bəşər tarixinin qara səhifəsidir.

Müstəmləkə illərində Fransa silahlı qüvvələri etnik və dini mənsubiyyətinə görə yüzminlərlə dinc sakini kütləvi surətdə qətlə yetirib. Törədilmiş soyqırımı cinayətləri Fransanın siyasi tarixində silinməsi mümkün olmayan ləkədir. Artıq neçə ildir ki Fransa digər iyrənc bir tendensiyanın önündə gedir. Söhbət miqrantlara qarşı sərt qaydaların tətbiqi və islamofobiya hallarının artmasından gedir.

Bu ölkə artıq sonuncu məsələdə flaqman rolunu oynayır. Prezident Emmanuel Makron hökuməti tərəfindən müsəlman qadınların ənənəvi uzun paltarı olan əbayə qadağan edilir. Növbəti həftədən məktəblərdə bu geyimdə bəzi müsəlman ölkələrində geniş yayılmış ənənəvi uzun qadın paltarının geyinilməsinə qadağa qüvvəyə minəcək.

Artıq ölkənin sol qüvvələri bu qərara qarşı çıxıb və bunu vətəndaş azadlıqlarına müdaxilə hesab ediblər. Hələ 2023-cü ildə Makron hökuməti əbayə geyinməyə qadağanı müdafiə edərək iddia edirdi ki, bərabərlik və dünyəvilik konsepsiyası bütün növ açıq-aşkar dini geyimlərin geyinilməsinə məhdudiyyət tələb edir. Lakin əbayə geyinmiş müsəlman uşaqlarının kiçik bir qrupunun Fransa üçün necə təhlükə yaratdığını, din və özünüifadə azadlığına qoyulan qadağanın "bərabərliyə" can atmağın sübutu kimi necə şərh edilə biləcəyini anlamaq çətindir.

İrqçilik və islamofobiyanın Fransa cəmiyyətində artdığını sübut edən onlarla, yüzlərlə fakt var. İslamofobiya Fransanın dövlət siyasəti səviyyəsinə qaldırılıb. Bunun nəticəsidir ki, az qala hər həftə Fransa şəhərlərinin küçələrində müsəlman qadınlara qarşı aksiyalar baş verir. Bununla yanaşı, islamofobiyanın digər çoxsaylı təzahürləri də artır, xüsusilə də dini obyektlərin təhqir edilməsi, məktəblərdə baş örtüyü geyinməyə qadağa qoyulması, təhqirlər, təqiblər, fiziki təcavüz...

İslamofobiya ilə bağlı faktlar isə kifayət qədərdir. Parisin yaxınlığındakı Vigny-sur-Seine kommunasında vandalların yerli məscidin darvazasına çöl donuzunun başını və cəsədini asması, Orne departamentinin Flers kommunasında Fransa-Türkiyə məscidinin divarlarında anti-İslam və neonasist yazılar peyda olması da bariz nümunədir.

Məscidin divarlarında "İslam, Avropadan çıx!" və "Şarleman Diviziyası" (nasist Almaniyasının SS qoşunları) sözləri yazılmışdı. Düzdür, Fransa məktəblərində hicab da daxil olmaqla bütün dini simvollar qadağan edilib. Həmçinin, böyük xristian xaçları və yəhudi kippaları da qadağan olunub.

O vaxtdan bəri ölkə insanların geyimini zorla tənzimləməyə başlayıb, onlara nəyi geyinməyin mümkün olub-olmadığını diktə edərək, küçələrdə paranja və niqab geyinməyi məhdudlaşdırıb. İslamofob qanunlar Fransada yaşayan müsəlmanları dəfələrlə təqib edir, "antiradikalizm" adı altında qorxu yaratmağa yönəlmiş "Sistematik maneə" kimi tanınan 2020-ci il siyasətindən tutmuş, dövlət sektorunda işləyənlərə dini mənsubiyyətlərini nümayiş etdirməyi qadağan edən 2021-ci il separatizmlə mübarizə qanununa qədər.

Yada salaq ki, İslam peyğəmbərinin karikaturasını ilk yayan ölkə də məhz Fransa olub. Bu ölkənin "Charlie Hebdo" jurnalının atdığı addımın hədəfi öncədən bəlli idi - İslam dəyərlərini təhqir etmək, islamofobiyanı qızışdırmaq və bununla da müsəlmanları təxribatlara çəkmək.

Son dövrlər müsəlmanların ibadət azadlığını məhdudlaşdıran həddən çox qanun da qəbul edilib. Bu qanunlar ölkədə müsəlmanlara münasibətin hansı səviyyədə, islamofobiyanın nə qədər güclü olduğunu əks etdirir.

17 yaşlı əlcəzairli yeniyetmənin Fransa polisi tərəfindən öldürülməsi isə pik hədd idi. İnsan Hüquqları üzrə Milli Məşvərət Komissiyasının (CNCDH) məlumatına görə, təkcə 2020-ci ildə Fransada İslamofobiya səviyyəsi 52 faiz artıb. Bu illər ərzində də göstərici 60 faizə çatıb. Təhlükəlisi odur ki, islamofobiya cəmiyyətə sirayət edir. Ekspertlərin müəyyən etdiyinə görə, fransızların təxminən 60 faizi Məhəmməd peyğəmbərin dinini "milli kimliyə təhlükə" hesab edir. Sadə sakinlərin fikirlərinə hakimiyyət də qoşulur.

Hakimiyyətin mövqeyi "başadüşüləndir". Hökumət böhranları, miqrasiya problemi, işsizliyin pik həddə çatdığı Fransada bu addımlarla ictimai rəyi əsas məsələlərdən ayırmağa çalışılır. Çünki Makron və ətrafı gözəl anlayır ki, cəmiyyətə bu məsələni yeritmək populist addım ola bilər.

Rəy sorğusunda iştirak edən fransızların dörddə üçü Emmanuel Makronu pis prezident hesab edir. "Odoxa" şirkətinin sorğusuna əsaslanan araşdırmadan məlum olub ki, Makronun yaxşı prezident olub-olmaması ilə bağlı suala respondentlərin 74 faizi "xeyr" cavabını verib. Sağçı "Milli Birlik" partiyasının tərəfdarlarının 94 faizi prezidentin fəaliyyətini bəyənmədiklərini bildiriblər. Solçu "Əyilməz Fransa" partiyası tərəfdarlarının 86 faizi də eyni fikirdədir. Sorğuya əsasən, rəyi soruşulanların 52 faizi hesab edir ki, prezident bir dəfədən artıq müddətə namizədliyini irəli sürmək hüququna malik olmamalıdır.

Araşdırmada qeyd olunub ki, bu cür aşağı reytinq təkcə hazırkı siyasi vəziyyətlə deyil, həm də fransızların qəbul etmədiyi prezidentin şəxsiyyəti ilə bağlıdır. Bundan əlavə, fransızlar ölkədəki siyasi böhrandan son dərəcə narahatdırlar və genişmiqyaslı inzibati islahatların keçirilməsini tələb edirlər. Belə ki, respondentlərin 56 faizi Altıncı Respublikaya keçidin zəruri olduğunu düşünür. Bu göstərici də islamofobiyanı məqsədli şəkildə artıran amillərdən biridir.

Avropa qitəsində ən böyük müsəlman əhalisi olan ölkə artıq bu dindən olanlara qarşı "səlib yürüşü" elan etdiyini əksəriyyət təsdiqləyir. Xüsusilə, indiki iqtidarın hakimiyyətə gəldiyi 2017-ci ildən bəri müsəlmanlara qarşı hücumlar artıb. Hakimiyyət az qala ümumi narazılıqları, faktiki olaraq hər ay baş verən hökumət böhranlarında müsəlmanları günahkar hesab edib.

Sosioloji tədqiqatların nəticələri və statistik məlumatlar fransız cəmiyyətinin müxtəlif sahələrində islamofobiyanın mövcudluğunu göstərir. İş yerində ayrı-seçkilik, müsəlman ibadət evləri və məscidlərin tikintisinə qarşı narazılıq, həmçinin küçələrdə hadisələrin sayının artması - bütün bu faktlar diqqət və müvafiq tədbirlərin görülməsini tələb edən problemdən xəbər verir. Müsəlman qadınların ənənəvi uzun paltarı olan əbayə qadağanın tətbiqi də bunun davamıdır.

Bir faktı da qeyd edək ki, hakimiyyətin həyata keçirdiyi sərt qaydalar cəmiyyətdə ikitirəlik yaradıb. Gözlənildiyi kimi, bunlar Fransa Müsəlmanları Assosiasiyasının sərt təpkisi ilə üzləşib. Assosiasiya Fransanın ali məhkəməsi - Dövlət Şurası qarşısında qərarın qanunsuz olduğu barədə vəsatət qaldırıb.

Ölkədə bir çox İslam təşkilatını birləşdirən Fransa Müsəlmanları Şurası (CFCM) bəyan edib ki, özlüyündə geyim heç bir dini mənsubiyyəti əks etdirmir. Şura əbaya qadağa qoyulmasını "ayrı-seçkiliyin yüksək riski" adlandırıb, bunun ölkədə ciddi narazılıqlara, hətta vəziyyətin nəzarətdən çıxacağına səbəb olacağından narahatlığını ifadə edib.

"France Insoumise" hərəkatını parlamentdə təmsil edən deputat Klementinu Oten bu addımı vətəndaşların dini azadlıqlarına müdaxilə cəhdi kimi qiymətləndirib. Onun sözlərinə görə, hökumətin bu addımı müsəlmanlara qarşı xarakterik haldır. Bir sıra nüfuzlu alimlər də hökumətin addımını qeyri-məhsuldar hərəkət kimi xarakterizə ediblər.

"Bu, bütövlükdə müsəlmanlara ciddi zərbə olacaq. Onlar stiqmatizasiyanı hiss edəcəklər. Bu, həqiqətən də biabırçılıqdır", - sosioloq Anyes de Feo bəyan edib.

Görünən odur ki, hakimiyyət sərt qaydalar tətbiq etməklə ictimai diqqəti köklü məsələlərdən yayındıra biləcəyinə ümid edir. Lakin təsir əks təsir də doğurar. Hakimiyyətin bu addımı cəmiyyətdə narazılıqları nəinki azaldacaq, əksinə, insanların qəzəb və nifrət hissini daha da gücləndirəcək. /Report/