“Hər il avqust ayının sonundan başlayaraq sentyabr ayının birinci yarısına qədər xüsusən Bakı və digər böyük şəhərlərdə kirayə mənzillərə tələbat həddindən çox artır. Bu, daha çox tələbələrin bölgələrdən ali təhsil almaq üçün Bakıya və ya digər böyük şəhərlərə üz tutması ilə əlaqədardır.”

 

Bunu Moderator.az-a açıqlamasında əmlak eksperti Elnur Fərzəliyev deyib. Ekspert yaxın gələcəkdə paytaxt ərazisində ucuz kirayə mənzillərin əlçatan olmayacağını da qeyd edib:

 

 

“Təbii ki, tələbat artdıqca mənzil sayı azalır və qiymətlərdə artımlar müşahidə olunur. Qiymət artımı daha çox tələbatın artması ilə əlaqədar olduğu kimi, başqa bir tərəfdən də kirayə mənzillərin aylıq kirayə qiymətləri onların satış qiymətləri ilə ölçülür ki, daşınmaz əmlakların satış qiymətlərində artımalar müşahidə olunduqca, bu onların kirayə qiymətlərinin artmasına gətirib çıxarır. Bundan əlavə, paytaxt ərazisində artıq 2016-cı ildən başlayaraq pilot layihələr üzərindən köhnə çoxmənzilli yaşayış binlarının və köhnə fərdi yaşayış evlərindən ibarət olan yaşayış massivlərinin sökülməsi səbəbindən artıq paytaxt ərazisində ucuz kirayə mənzillərin böyük bir hissəsi sökülərək, yeni tikili binalarla əvəzlənib. Bu zaman sökülən hər köhnə tikili binalarda yaşayan sakinlər onlara yeni tikili binalardan, mənzillər təhvil verilən günə qədər (ortalama 2-3 ilə) özləri uzunmüddətli kirayə çıxmalı olurlar. Sökülən hər köhnə tikili binaların yerində yeni tikili binalar inşa olunduqca, yeni tikili binalarda kirayədəki mənzillərin aylıq kirayə qiymətləri köhnə tikili binalardan demək olar ki, iki dəfə daha baha məbləğə təklif olunur. Bu da həmçinin onların satış qiyməti ilə əlaqədardır. Bu baxımdan, yaxın gələcəkdə paytaxt ərazisində ucuz kirayə mənzillər həm tələbələr, həm də digər sakinlər üçün əlçatan olmayacaq.

Təqribən 90-cı illərin əvvəlinə qədər demək olar ki, bütün ali təhsil müəssisələrinin, hətta texnikomların belə hər birinin yataqxanaları var idi. Bölgələrdən gələn tələbələr həmin yataqxanalarada qalırdılar və bu da onları kirayə mənzillərdən qurtarmış olurdu.Təbii ki, I Qarabağ müharibəsindən sonra işğal olunmuş ərazilərdən gələn məcburi köçkünlərimizin bir hissəsi həmçinin yataqxanalara sığındılar ki, artıq həmin tələbə yataqxanalarının böyük bir hissəsində məcburi köçkünlərimiz yaşayırdı. Artıq mərhələli şəkildə dövlət tərəfindən həmin məcburi köçkünlər evlərlə təmin olunub və başqa bir tərəfdən 4 ilə yaxın bir müddətdir ki, həmin ərazilərdə tikinti bərpa işləri gedir və tikinti bərpa işləri sürətlə getdikcə məcburi köçkünlər öz yurd-yuvalarına geri dönürlər. Yataqxanaların əksər hissəsi məcburi köçkünlər tərəfindən götürüldüyünə görə tələbələrə yataqxanada qalmaq əlçatan deyildi. Çünki, əksər ali təhsil müəssisələrinin yataqxanaları yox idi. Bugünkü gündə həmin yataqxanalar  demək olar ki, yaşayış üçün yararsızdır.Tələbələrin həmin yataqxanalarda qalması onların həyatı üçün təhlükə mənbəyi ola bilər. Lakin bundan əlavə həmin yataqxanalar özləri yararsız olsa da, onların yerləşdiyi ərazi birbaşa ali təhsil müəssisələrinə yaxın məsafələrdə yerləşir. Düşünürəm ki, yaxın gələcəkdə həmin yataqxanalar sökülərək daha müasir, daha çoxmərtəbəli yeni tələbə yataqxanaları, tələbə şəhərciyi ilə əvəzlənərsə, bu artıq tələbələrin böyük bir hissəsinin ev problemini aradan qaldırmış olar. Bu səbəbdən də kirayə mənzil bazarlarında qiymətlərdə nisbətən yumşalma və hətta enmələr belə müşahidə oluna bilər".

Ekspert əlavə edib ki, tələbə və gənc ailələrin böyük  hissəsinin kirayədə qalmasına əsas səbəb paytaxt Bakı və digər böyük şəhərlərdə daşınmaz əmlakların satış qiymətlərinin kəskin baha olmasıdır:

 

"Ümumiyyətlə, kirayə qiymətlərinə nəzər salsaq,  hal-hazırda Bakının mərkəzinə yaxın ərazilərdə, xüsusilə, köhnə tikilmiş binalarda 1 otaqlı kirayə mənzillərin minimal qiyməti 350 manatdan başlayaraq təxminən 400-450 manat arasında dəyişir. Yeni tikili binalarda isə bu qiymətlər daha bahadır. Otaq sayı artdıqca, həmin kirayə qiymətlərində artımlar müşahidə olunur. Ümumən  biz satış qiymətlərinə nəzər salsaq, satış qiymətləri həddindən artıq bahadır. Ölkədə minimal əməkhaqqı təqribi 345 manat hesablanır ki, bu da paytaxda yerləşən ən ucuz kirayə mənzilin kirayə qiymətindən daha bahadır. Bu baxımdan, ev almağa imkanı olmayan vətəndaşlar məcburən uzun illər yataqxanalarda yaşayırlar. Tələbələr belə, paytaxt ərazisində (mərkəz ərazilərdə) kirayə mənzillərin qiyməti yüksək olduğu üçün kənar ərazilərə üz tuturlar. Kənar ərazilərdə kirayə qiymətlər xüsusən fərdi həyət evlərindən ibarət olan yaşayış massivlərindəki kirayə qiymətlər daha münasib, daha ucuzdur.

Lakin, ucuz olan evlərə üz tutan tələbələrin bu səbəbdən ən azından gündə bir neçə saatı yollarda itir və üstəlik yol xərcləri də olur. Bundan əlavə, dövlətin bir çox layihələri var ki, evsiz insanların ev probleminin aradan qaldırılması üçün bu ipoteka kreditlərinin verilməsidir. Həmçinin, ipoteka krediti və zəmanət fondu nəzdində olan kirayə mənzillər layihəsidir ki, bu layihə vasitəsilə vətəndaşlar mənzil sahibi ola bilirlər. MİDA və bir çox özəl sektorun kredit  satışlarla həyata keçirdiyi layihələr var ki, artıq əksər insanlar bu tip kreditli mənzillər əldə edərək, kirayə ödədikləri mənzillin pulunu demək olar ki öz evləri üçün ödəyirlər. Təbii ki, bu proses uzun illər çəkir. Təqribi bir ipoteka bağlanma müddəti yaşa uyğun olaraq maksimal 25 ildir. Qiymətlər paytaxt arasında kəskin baha olsa da,  bölgələrdə qiymətlər daha əlçatandır. Bu baxımdan, gələcəkdə artıq bölgələrdə iqtisadi vəziyyət yaxşılaşması, insanların bölgələrə inteqrasiya eləməsi, həmçinin bölgələrdə olan ali təhsil müəssisələrinin statuslarının artırılması artıq bölgələrdən gələn tələbələrin paytaxta gəlməsinə deyil, öz bölgələrində qalıb təhsil almasına səbəb ola bilər. Bu, həm onları kirayə mənzillərdə qalmaqdan qurtarar, həmçinin artıq həmin tələbələrin valideyinləri belə onları digər ərazilərdə oxutmağa çəkdikləri  xərclərdən qurtulmuş olarlar. Bu baxımdan, gələcəkdə hər hansısa bir dövrdə daşınmaz əmlakların qiymətlərində enmələr olarsa, bu, həm də onların kirayə qiymətlərinin enməsinə gətirib çıxara bilər".

 

 

Vüsalə İbrahimli

Moderator.az