Bu yaxınlaradək İsraili "bütün sərhədləri keçən terrorçu dövlət" adlandıran Türkiyə prezidenti Rəcəb Ərdoğan qəzəbini lütflə əvəz edərək, yəhudi dövləti ilə əməkdaşlıqda böyük fayda görüb.

 

Kiyevdən Ankaraya dönən Ərdoğan jurnalistlərlə söhbətində Türkiyənin Qüdslə İsrail təbii qazının istifadəsi və onun Avropaya nəqli haqqında danışıqların bərpasında maraqlı olduğunu bəyan edib.

 

Türkiyə rəhbəri jurnalistlərə məlumat verib ki, İsrail ilə energetika sahəsində əməkdaşlıq İsrail prezidenti İshaq Hersoqun martın ortalarına Türkiyəyə planlaşdırılan səfərinin başlıca mövzularından olacaq.

 

"Biz İsrail təbii qazından ölkəmizdə istifadə edə bilərik, bundan başqa, onun Avropaya nəqli üzrə birgə səylər göstərə bilərik", - Ərdoğan deyib.

 

Mahiyyət etibarilə Türkiyə prezidenti İsrail ilə enerji resursları sahəsində danışıqların bərpasının anonsunu verib.

 

Bu dialoq həm də iki il əvvəl uzun illər Aralıq dənizi regionunda Türkiyənin strateji düşmənləri hesab edilən Yunanıstanla və Kiprin yunan hissəsi ilə "İstmed" ( EastMed) qaz kəmərinin çəkilişi haqqında sazişin imzalanması səbəbindən dayandırılıb.

 

Xatırladaq ki, layihəyə görə, uzunluğu

 

1, 9 min km olan "İstmed" qaz kəməri Aralıq dənizinin dibi ilə yunan adası Kritdən kontinental Yunanıstana keçməli idi. Oradan isə, ilkin razılaşmalara əsasən, "mavi yanacaq" Bolqarıstanın paylayıcı şəbəkəsinə və dənizin dibi ilə "Poseydon" (Poseidon) boru kəməri ilə İtaliyaya çatdırılacaqdı.

 

Saziş imzalanarkən bəyan edilib ki, qaz trasının layihə gücü ildə 10 mlrd kub metr təşkil edəcək və bu həcm növbəti illərdə iki dəfə artırılacaq.

 

"İstmed" üzrə sazişi Donald Trampın başçılıq etdiyi ABŞ administrasiyası alqışlayıb. Lakin ötən ay  Vaşinqtonda bəyan ediblər ki, layihənin bütün detallarının əlavə öyrənilməsindən sonra onun rentabelliyinin aşağı olması barəsində nəticəyə gəlinib və ABŞ bu layihədə investor rolunda iştirak etməyə hazır deyil.

 

Bu bəyanat Ankarada böyük sevinclə qarşılanıb. Türkiyə  əvvəldən "İstmed"in əleyhinə çıxıb, ona görə ki, bunu Türkiyənin və Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin hüquqlarına qəsd hesab edib.

 

Mədələ burasındadır ki, "İstmed" qaz kəmərinin çəkilməsi haqqında üçtərəfli dövlətlərarası sazişin imzalanmasından bir qədər əvvəl Türkiyə Liviya ilə dəniz zonalarının hüdudlarının müəyyən edilməsi üzrə memorandum imzalayıb. Bu sənədə görə, "İstmed" borusu Ankara tərəfindən Türkiyənin dəniz zonası elan edilən rayondan keçəcəkdi.

 

Memorandumun üçüncü ölkələrin suveren hüquqlarını pozması və dəniz hüququna zidd olması barəsində Avropa İttifaqının etirazlarına və Avropa  bəyanatlarına baxmayaraq, Türkiyə parlamenti bu sənədi ratifikasiya edib, Ərdoğan  təsdiq edib, bundan sonra  Türkiyə Kiprin iqtisadi zonasındakı şelfdə geoloji kəşfiyyat fəaliyyətinə başlayıb. Bu isə Türkiyə və Yunanıstan arasında onsuz da dumanlı olan münasibətləri kəskin surətdə gərginləşdirib. Türkiyə-Liviya memorandumu səbəbindən Türkiyə və Liviya arasında yerləşən yunan adalarındakı şelfin xeyli hissəsi və istisnasız olaraq iqtisadi zonası Yunanıstandan ayrıldı.

 

İsrail bu məsələdə bəlli səbəblərdən öz müttəfiqinin tərəfini tutub, bu da ekspertlərin Ankara ilə qaz gündəliyi üzrə danışıqların tamamilə perspektivsiz olması barədə proqnozları üçün əsas olub.

 

Lakin məlum olduğu kimi, Şərq - incə məsələdir, Yaxın Şərq üzrə regional siyasət həmişə özünün gözlənilməzliyi ilə fərqlənib.

 

Son aylar Türkiyə və İsrail bir-birinə yaxınlaşmaq üçün fəal iş aparır. İş o yerə çatıb ki, əvvəllər Netanyahunu "Fələstin xalqının genosidi"ndə və "insanlığa qarşı cinayətlərdə" suçlayan Ərdoğan heç nə baş verməyib kimi keçən ilin iyulunda "işğalçı ölkənin" prezidenti İshaq Hersoqla, noyabrda isə İsrailin baş naziri Naftali Bennetlə dinc söhbətlər aparıb.