“Güc və dialoqa hazır olmaq bir medalın iki üzüdür”
Almaniyanın keçmiş vitse-kansleri və keçmiş xarici işlər naziri Ziqmar Qabriel hesab edir ki, Rusiya Ukraynaya hücum etsə, “Şimal axını-2” işləyə bilməz.
Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə o, Almaniyanın “Der Tagesspiegel” qəzetinə müsahibəsində bildirib. Siyasətçi vurğulayıb ki, Moskva Avropada müharibənin qiymətini başa düşməlidir. Möhkəmlik nümayiş etdirmək lazımdır, çünki söhbət təkcə Ukraynadan getmir və istənilən ölkə növbəti ola bilər. Siyasətçi xəbərdarlıq edir ki, Almaniya və Avropa Rusiyanın əlində oyuncağa çevrilməməlidir.
Hazırda “Atlantik körpüsü” təşkilatının sədri olan Ziqmar Qabriel hesab edir ki, Rusiyaya qarşı daha sərt mövqe tutmaq üçün Avropa ilk növbədə Rusiya ilə danışıqlara ciddi şəkildə müdaxilə etməlidir. Almaniyanın "Der Tagesspiegel" qəzetinə verdiyi müsahibədə o, Avropada çoxlarının sadəcə olaraq problemdən üz döndərməsini və Birləşmiş Ştatların çətin danışıqları yenidən öz üzərinə götürməsinə sevindiklərini"utancverici" hesab etdiyini söyləyib. “Əslində biz Rusiya hökumətinin Avropanın yalnız danışıqlar obyekti olması və onun özünün isə heç bir rol oynamadığı fikrini gücləndiririk”, - deyə Qabriel vurğulayıb.
Siyasətçi hesab edir ki, eyni zamanda, Rusiya nöqteyi-nəzərindən Avropanın bölünməsi ilə bağlı Amerika ilə danışıqların aparılması normaldır. Bu, 1944-45-ci illərdə, 1989-cu ildə və 1990-cı illərin ortalarında da belə idi. Bu gün Rusiya həmin danışıqların nəticələrindən narazıdır və son 30 ili “ləğv etmək” istəyir. Qabriel deyir ki, Rusiya köhnə ortağı ilə bu barədə danışıqlar aparır.
Onun fikrincə, Rusiya fövqəldövlətlər dünyanın qalan hissəsinin taleyi ilə bağlı danışıqlar apardığı vaxt dünyanı əvvəlki təsir dairələrinə qaytarmaq istəyir. “Bəs avropalılar bunu istəyirmi? Bu arada ola bilsin ki, ABŞ sonuncu dəfə xarici hökumətlə Avropanın taleyi ilə bağlı danışıqlar aparır. Ola bilsin ki, tezliklə onlar Avropadan üz döndərib, diqqətlərini Sakit okean regionuna yönəldəcəklər. Buna görə də Avropa hərəkətə keçməli və öz gücünü göstərməlidir”, - deyə Almaniyanın keçmiş vitse-kansleri bildirir.
“Der Tagesspiegel”in müxbirinin “Rusiya qazından asılılığı tez bir zamanda azaltmaq cəhdi, məsələn, Qətərdən daha çox asılılıq deməkdirmi” sualının cavabında Qabriel bildirib ki, belə bir müqayisə yersizdir. “Çünki Qətər heç vaxt heç bir Avropa dövlətini, heç bir dünya dövlətini təhdid etməyib. ABŞ və Avropanın tələbi ilə çox xoşagəlməz tapşırıqları - xüsusən də regionda incə danışıqlar aparmağı üzərinə götürən Qətər Qərbin azsaylı etibarlı tərəfdaşlarından biridir. Bundan əlavə, Bundesverin cəsarət etmədiyi bir vaxtda, Qətər çoxlu almanları Əfqanıstandan çıxardı. Ümumiyyətlə, o, Almaniyanın etibarlı tərəfdaşıdır və alman şirkətlərinə çox stabil investordur”, - deyə Ziqmar Qabriel vurğulayıb.
“Alman şirkətləri hələ ki, Qətərdən sıxılmış qaz almırlar, çünki bu, qaz kəməri vasitəsilə Rusiyadan gələn qazdan bahadır. Amma biz müharibənin qarşısını almaq istəyiriksə, hazır olmalı və bunun bədəlini ödəməliyik. Danışıqlarda güc yalnız o zaman əldə edilə bilər ki, Rusiyanın Ukraynaya hərbi müdaxilə təhlükəsi ciddi müqavimətlə qarşılansın. Rusiya Avropada müharibənin baha başa gələcəyinin qiymətini bilməlidir. Bu qiyməti tək ABŞ-ın boynuna qoya bilmərik”, - deyə “Atlantik körpüsü”nün rəhbəri nəşrə müsahibəsində bildirib.
Qabriel həmçinin vurğulayıb: “Rusiya Ukraynaya hücum edərsə, təbii ki, “Şimal axını-2” işləyə bilməz”. Rusiya bu hərəkətləri ilə Almaniyanın “Şimal axını-2”yə razılığı üçün ilkin şərtlərini məhv edəcək. Bu layihə heç vaxt sırf iqtisadi xarakter daşımayıb, o, həmişə Rusiya prezidentinin hər dəfə etiraf etdiyi kimi, siyasi şərtlərin yerinə yetirilməsi ilə bağlı olub.
Ukrayna ətrafında yaranmış vəziyyətdən danışan Qabriel deyib ki, burda dəhşətli bir şey baş verir: “Bir ölkə Avropanın ortasında yerləşən qonşu ölkəni hərbi hücumla hədələyir. Nəzərə alsaq ki, Berlindən Kiyevə təyyarə ilə cəmi bir saatlıq məsafə var, biz almanlar və avropalılar üçün bu, ağlasığmazdır”.
“Rusiya tərəfini dinləsək, görərik ki, onlar deyəsən, belə düşünmürlər. Moskva müharibəni öz siyasi maraqları üçün məqbul vasitə kimi görür”, - deyə Qabriel “Der Tagesspiegel”in müxbirini əmin etməyə çalışıb. Üstəlik, Rusiyanın nöqteyi-nəzərinə görə təkcə Ukrayna deyil, başqa ölkələr də, məsələn, İsveç və Finlandiya da hansı alyansa qoşulacaqlarına artıq sərbəst qərar verə bilmirlər.
“Rusiya sadəcə olaraq zəif Avropanın və öz ölkəsində səlahiyyətləri məhdud olan ABŞ-ın zəifləmiş prezidentinin vəziyyətindən Avropada təsirini genişləndirmək üçün istifadə edir. Əgər biz indi bu işdə iştirak etsək, o zaman bizə kim deyə bilər ki, sabah növbədə digər dövlətlər olmayacaq. Söhbət təkcə Ukraynadan getmir, mövzu daha genişdir”, - deyə alman siyasətçi nəşrə müsahibəsində bildirib.
Ukraynanın “finlandiyalaşması”, onun neytrallığına təminat verilməsi və NATO-ya üzv olmaqdan imtina edilməsi ehtimalından danışan Almaniyanın keçmiş xarici işlər naziri diqqəti ona yönəldib ki, nə indi, nə də yaxın gələcəkdə NATO-nun sıralarının artması ilə bağlı hər hansı plan yoxdur. 2008-ci ildə baxmayaraq ki, ABŞ bunu istəyirdi, Almaniya və Fransa praqmatik düşüncələrə görə Ukrayna və Gürcüstanın NATO-ya daxil olmasını rədd etdilər. İsveç və Finlandiya isə yalnız Rusiyanın bu ölkələrə qadağa qoymaq istədiyi bir vaxtda NATO-ya daxil olmaq imkanını müzakirə etməyə başladılar.
Qabrielin sözlərinə görə, Rusiyanın digər ölkələri, xüsusən Almaniyanı NATO-nun genişlənməsindən yayınmağa və bunu prinsipial mövqeyə çevirməyə təşviq etməsi ilk dəfə deyil. O xatırladıb ki, belə hal Almaniyanın yenidən birləşməsindən - Aİ və NATO-nun şərqə ilk genişlənməsindən sonra da baş vermişdi. Həmin vaxt Helmut Kol hökuməti bu tələbi rədd etmişdi, çünki əks halda Avropanın ortasında “boz zona, hakimiyyət vakuumu” yaranacaqdı və bu zonada olacaq ölkələr digər qüvvələrin əlində oyuncağa çevriləcəkdi. Avropanın tarixi təcrübəsi göstərir ki, belə bir hakimiyyət boşluğundan yaranan qeyri-müəyyənlik hər zaman hərbi münaqişələrə qədər aparıb çıxara bilən yeni münaqişələrin yaranması riskini daşıya bilər.
Qabrielin fikrincə, NATO və Aİ-nin şərqə doğru genişlənməsi Vestfal sülh müqaviləsindən sonra təhlükəsizlik arxitekturasında ilk etibarlı tikinti idi. “O zaman nə NATO, nə də Aİ Rusiya üçün təhlükə yaratmırdı. NATO qoşunları hətta alyansın yeni üzvlərinin ərazisində də yerləşdirilməmişdi. Alman qəzetinə müsahibəsində Qabriel qeyd edib ki, NATO ümumiyyətlə, Rusiya sərhədlərində dayanmır. NATO Krım məsələsindən bəri yalnız Baltikyanı ölkələrdə formalaşmağa çalışsa da, orada da daimi əsaslarla təşkil olunmur. Əksinə, Rusiya Şərqi və Mərkəzi Avropanın bir çox ölkəsinin niyə NATO-ya üzv olmaq istədiyini və istəmədiyini özünə sual verməlidir”, - deyə Almaniyanın keçmiş vitse-kansleri iddia edir. Onun nöqteyi-nəzərindən Rusiyanın əlində oyuncağa çevrilmək istəmədikləri açıq-aydın görünür.
Ziqmar Qabriel onu da izah edib ki, Villi Brandt (1969-74-cü illərdə Almaniyanın federal kansleri - red.) dövründə Sovet İttifaqına qarşı detensiya siyasəti ilə indiki vəziyyət arasındakı əsas fərq Sovet İttifaqının status-kvonu saxlayan bir güc olmasındadır: o, öz təsir dairəsini qorumaq istəyirdi. Əksinə, bugünkü Rusiya “daha çox revizionist qüvvədir: o, lazım gələrsə, hərbi gücün köməyi ilə sərhədləri dəyişmək istəyir”. Ona görə də indi başlanğıc nöqtəsi 1960-1970-ci illərdəki kimi deyil.
Müxbirin “o zaman Qərb də güclü idi” xatırlatması fonunda Qabriel təmkinini pozmadan dərhal keçmişlə indiki dövr arasında oxşarlıq tapıb. “Brandt yalnız ona görə ciddi qəbul edilirdi ki, Almaniyanın Qərb alyansına sadiqliyi tamamilə aydın idi. Yalnız bu mövqedəki qətiyyət ona gətirib çıxardı ki, bir tərəfdən ilkin tərəddüdlərdən sonra ABŞ gərginliyin yumşaldılması siyasətinə razılaşdı, lakin eyni zamanda, Sovet İttifaqı da Almaniyanın heç vaxt boz zonaya keçməyəcəyini və danışıqlarda oyuncaq deyil, tərəfdaş rolu oynayacağını bilirdi", - deyə Ziqmar Qabriel “Der Tagesspiegel”-ə verdiyi müsahibədə öz nöqteyi-nəzərini izah edib. “Güc və dialoqa hazır olmaq bir medalın iki üzüdür”, - deyə o, sonda vurğulayıb.
Miraslan