Aprelin 24-də Bütöv Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası Ali Məclisinin növbəti sessiyası keçirilib. Bu barədə məlumat verən partiyanın mətbuat xidmətindən bildirilib ki, Milli Azadlıq Hərakatının lideri Əbülfəz Elçibəy və şəhidlərimizin, eləcə də Çnaqqala döyüşlərində həlak olan türk əsgər və zabitlərinin ruhunun bir dəqiqəlik sükütla yad olunmasından sonra, məclis iştirakçıları Azərbaycanın Dövlət Himnini oxuyublar. Sessiyanı giriş sözüylə açan partiyanın Ali Məclisinin sədri Teyyub Qənioğlu gündəliyi məclis iştirakçılarının diqqətinə çatdırıb. Ali Məclis üzvlüyünə yeni seçilən Tovuz rayon təşkilatından Təranə Məmmədovanın təsdiqindən sonra ictimai-siyasi məsələlərlə bağlı çıxış üçün söz BAXCP sədri, milət vəkili Qüdrət Həsənquliyevə verilib.

BAXCP sədri Qüdrət Həsənquliyev Ali Məclisin iclasının bu günə salınmasının təsadüfü olmadığını bildirib:”Biz 2007-ci ildən hər il aprelin 24-nü qəhrəman tür əsgərinin anım günü kimi qeyd edirik. Çox təəssüf ki, dünyada ikili standartlar mövcuddur. Erməni lobbisi dünyada çox güclüdür. Ermənistanın diasporası kifayət qədər böyük maliyyə imkanlarına malikdir. Onların yaşadıqları ölkələrin ictimai-siyasi həyatında fəaliyyətləri çox genişdir. Mətbuata çıxışları var və həmin ölkədə siyasətçiyə ciddi problemlər yarada bilirlər. Ona görə də dünyanın aparıcı dövlətlərinin siyasətçiləri, dövlət adamları həmişə erməni lobbisindən çəkiniblər və bir çox hallarda öz ölkələrinin maraqlarını belə nəzərə almırlar. Yəni Ermənistan diasporasının sadəcə könlünü xoş eləmək üçün çox ədlətsiz bəyanatlar verirlər, qərarlar qəbul edirlər. Birinci Dünya Müharibəsini , nə də İkinci Dünya Müharibəsini nə türklər, nə də müsəlmanlar başlamayıb. Birinci Dünya Müharibəsində 10 milyondan artıq, İkinci Dünya Müharibəsində 50 milyondan artıq insan qətlə yütirilib, ondan iki dəfə də artıq insan şikəst olub və faciələrlə üzləşiblər. Bu müharibələrin hamısını törədən xristianlar və Avropa ölkələridir. Halbuki, onlar öz mədəniyyətləriylə, inkişaflarıyla dünyanın digər ölkələrinə nümunə olmaq istəyirlər. Ahcaq faciələri dünyaya yaşadan elə Avropa ölkələridir. İndi də həmin Avropa ölkələrinin düşünülməmiş və sona qədər hesablanmamış qəbul etdiyi yanlış qərarlara görə bu gün Yaxcın Şərqdə baş verən faciələr göz önündədir. Liviyada, Suriyada, İraqda hər gün günahsız insanlar qətlə yetirilir və dinc sakinlər həyatını itirir”.

BAXCP lideri vurğulayıb ki, partiyanın elm və təhsil məsələləri üzrə katibi, tarixçi alim Vaqif Abışov Çanaqqala döyüşlərilə bağlı geniş məlumat verəc:”Ona görə bu məsələyə toxunmuram. Ancaq bununla belə biz həmin döyüşlərdə dünyasını itirmiş günahsız insanların xatirəsini yad edirik. Hər zaman söyəmişik ki, Türkiyə cəsarətli siyasət yeritməlidir. Türkiyənin yürütdüyü qorxaq, ermənilərə yarınmaqla, problemin həllinə yönələn siyasəti iflasa uğrayıb və bundan sonra da iflasa uğrayacaq. Ermənilər “soyqırım” siyasətlərindən heç vaxt imtina etməyəcəklər. Əvvəla, ermənilər bu gün özlərini məzlum, “soyqırıma” məruz qalmış bir xalq kimi göstərməklə inkişaf etmiş xristian ölkələrindən böyük məbləğdə yardımlar alırlar və parazit kimi başqasının hesabına yaşayırlar. Eyni zamanda, onlar Dağlıq Qarabağdakı işğalçılıq siyasətlərinə dəstək əldə edirlər. Ancaq türklər hər dəfə çalışırlar ki, hansısa formada bunların könüllərini xoş eləsinlər. Məsələn, 1992-ci ildə Dağlıq Qarabağda müharibənin qızğın dövründə Avropa

Birliyi Türkiyəyə təzyiq elədi və Ermənistana 5 min ton taxıl göndərdilər. Guya ki, bu, insanlıq məsələsidir.

2010-cu ildə isə, Surix protokolları məsələsi gündəmə gələndə ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrləri, hansı ki, onlar Dağlıq Qarabağ problemini həll etməliydilər, ancaq təzyiq elədilər və Türkiyə protokolları imzaladı. Azərbaycan prezidentinin açıq bəyanatından sonra bu mövqelərindən geri çəkildilər. İndi də maqam gözləyirlər ki, Ermənistanla münasibətləri yaxşılaşdırsınlar.

Bu gün 6 erməninin Türkiyənin Böyük Millət Məclisinə namizədliyi irəli sürülüb. Bilirsiniz ki, baş nazir Əhməd Davudoğlu ermənini özünə müşavir təyin eləmişdi. Düşünürdülər ki, bu cür addımlarla dünya birliyinin fikirlərini Türkiyəyə münasibətdə dəyişəcəklər. Daha bilmək istəmirlər ki, erməniləri qızışdıranlardan biri elə avropalılardı. Əhməd Davudoğlunun jestinə baxmayaraq həmin erməni müşavir yenə öz xislətini göstərdi və bildirdi ki, ermənilər “soyqırıma” məruz qalıblar. Və tutduğu vəzifəsindən istefa verdi. İndi də 6 nəfər erməninin namizədliyini irəli sürüblər və təkrar edirəm, onlar düşünürlər ki, bunula guya Avropanın siyasətinə təsir edə bilərlər. Və yaxud ermənilərin öz siyasətlərini dəyişməsinə nail ola bilərlər. AKP hakimiyyətinin bütün bu yanlış siyasətini açıq formada danışdığımıza və tənqid etdiyimizə görə, bəzi hallarda dediklərimizdən xoşlanmırlar. Ancaq həqiqətləri söyləmək lazımdır”.

Qüdrət Həsənquliyev bildirib ki, İşğal altındakı torpaqlarımızın azad olunması, dünyada türk birliyinin möhkəmlənməsi üçün Türkiyənin daha cəsarətli siyasət yürütməsinə bölgədə ehtiyac var. Əhməd Davudoğlunun səsləndirdiyi yeni osmançılıq siyasəti, onun ardınca da qonşularla “sıfır problemli” siyasətin aparılması tamamilə iflasa uğrayıb:”Yeni osmançılıq siyasətinin gündəmə gətirilməsi bütün ərəb ölkələrini qorxudub və Türkiyədən uzaqlaşdırıb. VaxtıləYaxın Şərqdə ən yaxın müttəfiqi olan İsraillə düşmən olublar. Misirlə faktiki surətdə hazırda münasibətlər düşmənçilik səviyyəsindədir. Digər ölkələr isə Türkiyə ilə masafə saxlamağa üstünlük verirlər. Bizim istədiyimiz odur ki, Türkiyə Azərbaycanla daha sıx əməkdaşlıq və bütün türk ölkələrinə inteqrasiya eləsin. Bu yaxınlarda Qazaxıstanın prezidenti Nursultan Nazarbayev müraciət elədi ki, Türkiyə də Avrasiya İttifaqına qoşula bilər. Nazarbayevin bunu hansı niyyətlə söylədiyini bilirik. Çünki onun özünün Avrasiya İttifaqı ilə bağlı narahatçılığı var. Çünki Rusiyanın prezidenti Vladimir Putin bir müddət bundan əvvəl onları aşağılayan açıqlamalar vermişdi və demişdi ki, “Sovet İttifaqına qədər qazaxların öz dövləti olmayıb”. Bu da onları müəyyən mənada narahat edib. Çünki Qazaxıstanın Qərb hissəsində bütünlüklə ruslar yaşayırlar. Və fikirləşirlər ki, bu gün Ukraynada törədilənlər çox asanlıqla səhəri gün Qazaxıstanda da törədilə bilər. Ona görə də Qazaxıstan rəhbərliyi istəyir ki, daha böyük Türk dövləti Avrasiya İttifaqına üzv olsun. Bu zaman həmin ittifaqda həm Rusiya Fedarasiyasının tərkibindəki türk respublikaları, həm də Türkiyə balans yarada bilərlər. Əlbəttdə, bu ideyanı alqışlayırıq. Ancaq bu ideyanın Türkiyə tərəfindən qəbul olunacağı, rusların da bunu alqışlayacağı az güman olunur”.

Ölkəmizdə baş verən ictimai-siyasi məsələlərə toxunan BAXCP lideri ilk öncə neftin qiymətinin sürətlə aşağı düşməsinə diqqət çəkib:” Bu, çox ciddi problemlər yaradıb. Həm büdcə kəsiri yaranıb, həm də bir çox infrastruktur layihələrinin, investiya layihələrinin həyata keçirilməsi dayandırılıb. Bundan başqa manatın kursu aşağı düşüb. Manatın kursunun dollara nisbətdə aşağı düşməsi ona gətirib çıxarıb ki, xaricdən alınaraq Azərbaycana gətirilən istehlak mallarının qiymətlərində artım yaranıb. Xatırlayırsınızsa, dəfələrlə Ali Məclisin sessiyalarında, parlamentin tribunasından , müxtəlif tədbirlərdə məsələ qaldırırdıq ki, Azərbaycanda iqtisadiyyat liberallaşdırılmalı, özəlləşdirilmə həyata keçirilməli, iqtisadiyyatın idarə olunmasında dövlətin rolu minimuma endirilməli, sahibkarlara güzəştli kreditlər verilməlidir. Çox təəssüf ki, dediklərimiz həyata keçirilmədi. Vaxtilə Zaqatalada hava limanı tikiləndə biz dedik ki, yaxşı olar orada qənadı fabriki inşa olunsun. Və fikrimizi belə əsaslandırdıq ki, Azərbaycan elə də böyük ölkə deyil ki, hər bir şəhərdən insanlar təyyarə ilə başqa ğlkəyə getsinlər. Ancaq Zaqatalada qənnadı fabriki tikilsə daha sərfəli olar. Yəni, xammal xaricə satılmaz və orda istehsal olar. Görün indi Azərbaycana nə qədər qənnadı məmulatları gətirilir.

Azərbaycan dünyaya xam neftini satır. Halbuki, avtomobillərin müxtəlif mexanizmləri üçün yağ məhsullarını bu neftdən emal etmək mümkündür. Ancaq satdığımız xam neftimizdən həmin yağlar emal olunaraq baha qiymətə bizə satılır. Yenə də gec deyil, Azərbaycan hökuməti iqtisadi islahatlara başlasa ölkəmizi gələcəkdə gözləyən ciddi böhrandan qurtarmaq olar”.

Məhkəmə-hüquq sistemində islahatlar aparmağın zamanının çoxdan çatdığını bildirən Qüdrət Həsənquliyv deyib ki, məhkəmələrin müstəqilliyi təmin olunmalıdr. Onun sözlərinə görə, Dağlıq Qarabağı azad etməyimiz həm də bu islahatlardan asılıdır:”Torpaqlarımızın azad olunması üçün Azərbaycanın güclü orduya ehtiyacı var. Güclü oprdu üçün də güclü iqtisadiyyat lazımdır. Azərbaycan xarici siyasəti həm də Dağlıq Qarabağın həllinə yönəlməlidir. Bütün kuluarlarda söyləyirlər ki, Qarabağın həlli Rusiyadan asılıdır. Əgər torpaqlarımızı Rusiya işğal edibsə, o zaman həmin dövlətlə danışıqlar aparılmalıdır”.

“Milli Azadlıq Hərakatının öncüllərindən olan Tofiq Yaqublunun qızı rəhmətə gedib”, deyən BAXCP lideri vurğulayb:”Tofiq Yaqublu İsmayıllı hadisələrinə görə həbs olunub. Hökumətin addımını təqdir edirik ki, onu qızının dəfn mərasimində iştirak etmək üçün buraxıb. Biz zaman-zaman partiya olaraq Azərbaycan hökumətindən tələb etmişik ki, beynəlxalq təşkilatların siyasi məhbus etdiyi şəxsləri ”“onların təqsirli və təqsirsiz olmasından asılı olmayaraq- azad etsinlər. Azərbaycan belə çətin dövrdə yaşamasına baxmayaraq ”“müharibə vəziyyətindəyik, 1 milyondan artıq qaçqın və məcburu köçkünümüz var, 20 faiz torpaqlarımız işğal olunub-Avropa Oyunlarına milyardlarla vəsait xərcləyir. Bu vəsait ona görə xərclənir ki, Azərbaycan bütün dünyada tanınsın. Avropa Oyunlarına qarşı qərəzli kampaniya aparılır. Bunu pisləyirik və deyirik ki, bu, düzgün deyil. Ancaq Avropa Oyunlarının Azərbaycanda keçirilməsi üçün bu qədər xərc çəkilib və ortaya yaxşı bir iş qoyulub. İmkan vermək olmaz ki, bu gün həbsdə olan və “siyasi məhbus” kimi təqdim olunan 5-10 nəfər Azərbaycan vətəndaşına görə görülən işin üzərinə kölgə salınsın, Azərbaycanın imici korlansın. Tutaq ki, onlar hansısa ciddi qanun pozuntusuna yol veriblər, yenə də bunları əfv etmək lazımdır. Onlar onsuz da təyin olunmuş cəzanın bir hissəsini çəkiblər. Tofiq Yaqublu da 5 il təyin olunan cəzanın 2 ilini çəkib. Düşünürəm ki, Azərbaycan Respublikasının prezidenti həm humanistlik, həm mərhəmət göstərməlidir. Bu ailəyə bu ağır gündə mənəvi dayaq olmalıdır. Çünki Azərbaycanın prezidenti hər bir vətəndaşın prezidentidir. O cümlədən cinayət törədənin də, məhkum olunanın da. Ona ğörə də dövlət başçısı öz vətəndaşına qarşı mərhəmət və humanistlik nümayiş etdirib ailənin ağır günündə onlara mənəvi dayaq olmalıdır. Və yaxşı olar ki, Tofiq Yaqublu bu günlərdə əfv olunsun”.

Bu yerdə Qüdrət Həsənquliyev təklif edib ki, Ali Məclisin adından prezidentə müraciət ünvanlansın. Təklif yetkillıklə qəbul olunub.

Çıxışının sonunda BAXCP lideri bu ilin payızında Azərbaycanda keçiriləcək parlament seçkilərinə partya üzvlərinin ciddi hazırlaşmasını tövsiyyə etdi:”Regionda proseslər ona doğru gedir ki, Azərbaycanda güclü partiyaların olması bir zərurətə çevrilib. Bizim partiyanın tutduğu barış siyasəti, qarşıdurmalardan yayınmaq siyasəyti, ölkənin milli maraqlarla bağlı sərgilədiyi mövqe imkan verəcək ki, BAXCP gələcəkdə 3-4 güclü partiyalardan birinə çevrilsin. Əminəm ki, Qağlıq Qarabağın işğaldan azad olunmasında bizim partiya layiqincə iştirak edəcək . Və əminəm ki, bizim davamçılarımız BAXCP-ni yaşadacaq və Azərbaycanın birləşməsində, güclü Azərbaycanın qurulmasında, regionda shün və əminamanlığın bərqərar olmasında öz töhfəsini verəcək. Bu işdə hər birinizə uğurlar arzulayıram”.

Sonra Çanaqqala zəfərinin 100 illiyilə bağlı BAXCP-nin elm və təhsil məsələləri üzrə katibi, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Vaqif Abışov çıxış edib. O, deyib:”Bir aydan çoxdur ki, Çanaqqala zərəfəriylə, ermənilərin qondarma “soyqırımları” və Birinci Dünya Müharibəsilə bağlı kütləvi informasiya vasitələrində, elmi konfranslarda müzakirələr aparılır. Mən də qısaca olaraq bu məsələlərə toxunacam. Birinci Dünya Müharibəsi çoxdan hazırlanırdı. 1879-1802-ci illərdə Almaniya, Avstrya- Macarıstan və İtaliya ittifaqı yaranmışdı. Məhz bu ittifaq dünyanı yenidən bölüşdürmək, İngiltərənin, Fransanın və Rusiyanın əlində olan torpaqları bölüşdürmək məqsədilə yaradılımışdı. Bu ittifaqa qarşı da yeni bir ittifaq yaranmışdı. Tarixdə buna bəzən üçlər sazişi , bəzən də Antanta deyilir. 1894-cü ildən başlayaraq, xüsusən 1904-1907-ci -llərdə İngiltərə-Fransa, İngiltərə-Rusiya sazişləri ikinci bir hərbi blokun yaranmasına gətirib çıxardı ki, bu blokun da qarşısında duran əsas məqsəd Almaniyanın, Avastrya-Macarıstanın, Türkiyənin əlində olan torpaqları ələ keçirmək və ərazilərin böyük hissəsini işğal etmək idi. Türkiyə də həmin hadisələrin içərisində bir amil idi. Yəni, Türkiyənin boğazlarına sahib çıxmaq, Türkiyənin torpaqlarını bölüşdürmək məqsədin ana xəttini daşıyırdı. Birinci Dünya Müharibəsinin başlanmasına bəhanə lazım idi. Müharibəyə daha yaxşı hazırlaşmış Almaniya bu bəhanəni çoxdan gözləyirdi. Bəhanə də ondan ibarət idi ki, Avstrya-Macarıstan taxt-tacının vəlihədi Frans Ferdinant öz zövcəsilə Serbiyada hərbi parada baxarkən bir millətçi tərəfindən qətlə yetirilir. Bu, müharibə etmək, dünyanı bölüşdürmək istəyənlərə bir bəhanə oldu. Nəticədə Serbiyaya qoşun yeridən Avstriya-Macarıstan və Rusiya səfərbərlik elan etdi. Avqustun 1-də Almaniya Rusiyaya, avqustun 3-də Fransaya qarşı müharibə elan etdi. Və beləliklə qığılcımdan alov doğdu və Birinci Dünya Müharibəsinə gətirib çıxardı. Bu müharibə 1914-cü ilin iyulun 28-də başladı və avqustun 4-6-sı dünya müharibəsinə çevrildi”.

Bu dövrdə Türkiyənin vəziyyətinin necə olmasına aydınlıq gətirən tarixçi alim bildirib ki, Türkiyəni həmin dövrdə Avropa dövlətləri “xəstə” bir dövlət kimi qiymətləndirirdi:”Digər tərəfdən Türkiyə bir neçə müharibələr aparmış və uduzmuşdu. Çanaqqala ərəfəsində Türkiyəyə hücum etmək məqsədi güdülürdü. Və güman edilirdi ki, Türkiyə zəifdi və bri şapalaqla yıxılacaq , müharibəni qısa bir müddətdə başa çatdıracaqlar. Beləliklə, də üçlər ittifaqı məğlub olacaq. Qeyd edim ki, etniklərin, xüsusən ermənilərin Türkiyəyə qarşı mübarizəsi çoxdan başlanmışdı. Baxmayaraq ki, 1914-cü ildə ermənilərin katalikosları İstanbula yığışdı və yalandan söz verdilər ki,” müharibə başlayarsa, vətənimizi müdafiə edəcəyik”. Ancaq elə həmin ildə müharibə başlamamışdan əvvəl Fransada Daşnaksyutunun konfransı oldu və konkret məsələ qoyuldu ki, müharibə başlayarsa dərhal müxtəlif formada Osmanlı İmperatorluğuna qarşı təxribatlar törədilsin. Bu təxribatlar nədən ibarət idi? Ermənilər də osmanlı vətəndaşı olduğu üçün hərbiyə cəlb olunmuşdu və silah verilmişdi. Təxribatlardan biri həmin silahları osmanlı əsgərlərinə qarşı çevirmək, ikincisi, türk əsgərləri arasında təbliğat aparmaq ki, öz ailələrinin yanına qayıtsınlar, müharibənin dəhşətlərini hiss etsinlər. Yəni, türk əsgərləri döyüşməkdən müəyyən qədər imtina ertsinlər. Üçüncüsü, kəndlərdə əhali arasında pozuculuq işləri aparsınlar. Dördüncüsü, Rusiya əgər Türkiyəyə hücüm edərsə, silahla onların tərəfinə keçsinlər. Nəzərə almaq lazımdır ki, 1914-cü il ərəfəsində Vanda, Zeytunluda erməni üsyanları baş vermişdi. Yəni Türkiyənin durumu müharibə başlamamışdan öncə çox acınacaqlı idi. Ona görə də belə fikirləşmək olardı ki, İngiltərə, Rusiya , Fransa hücum edəcək və Türkiyə məğlub olacaq”.

Onun sözlərinə görə, Çanaqqala məsələsi sübut etdi ki, türkün döyüşmək ruhu, vətən, millət ruhu ölməyib:”Xəritəyə diqqət yetirəndə görürük ki, Egey dənizi ilə Mərmərə dənizini birləşdirən boğazı keçib İstanbula daxil olursan. Belə olan halda əgər İstanbul alınarsa oradan Dardanel, Bosfor boğazı vasitəsilə Qara dənizlə Rusiya müttəfiqlərilə birləşirdi. Rusiyanın da bu dövrdə Mazur döyüşündə Almaniya tərəfindən ağır məğlubiyytə uğraması bu ölkənin həm sosial, həm iqtisadi, həm də hərbi cəhətdən zəifləməsinə gətirib çıxarmışdı. İngiltərə, Fransa da razı ola bilməzdi ki, nəhəng “üçlər” ittifaqının qarşısında Rusiya kimi qüvvələrini itirsinlər. Onlar istəyirdilər ki, bu boğazlar vasitəsilə Rusiyaya hərbi, iqtisadi yardım etsinlər. Rusiyanın ərzaq ehtiyatlarının böyük hissəsi-80 faizi bu boğazlar vasitəsilə Avropadan Qara dəniz xəttilə Rusiyaya gətirilirdi. Yəni Çanaqqala məsələsi elə-belə məsələ deyildi. Çnaqqala zəfəri müharibənin ömrünü dörd il uzatdı”.

Tarixi farklara diqqət çəkən Vaqif Abışov qeyd edib ki, 1915-ci il fevral ayının 19-da güclü Fransız qüvvələri ilə İngilis Elizabet döyüş gəmisi türklərin sahil qüvvələrini bombalayaraq ilk Çanaqqala hücumunu başlayıblar:”Düşmənin 16 döyüş gəmisindən ibarət nəhəng donanması Çanaqqalanı keçməyə çalışıb. Ancaq düşmən gəmiləri Nüsrət Mina Gəmisi adlı Osmanlı mina gəmisinin boğazın Asiya tərəfinə yerləşdirdiyi dəniz minaları tərəfindən böyük ziyan görüb. Bu minalar ingilis və fransızların üç döyüş gəmisini batırıb. Daha bir neçə ingilis və fransız döyüş gəmilərinə böyük ziyan dəyib. İngilis donanmasının məğlub olması Osmanlı əsgərlərinə inanılmaz bir mənəvi qüvvət verib.

1915-ci il mart ayının 18-də yenidən güclü hücuma başlayan birləşmiş donanma ağır məğlubiyyətə uğrayıb və dəniz döyüşündən imtina etməyə məcbur olub.

Bu ağır itkilər İttifaq dövlətlərinə, Çanaqqalanı dəniz yolu ilə keçə bilməyəcəklərini əyan edib. İttifaq dövlətləri quru əməliyyatlarına başlayaraq sahili türk toplarından təmizləmək istəyiblər. Onlar yarımadaya çıxaraq Osmanlı dövlətini qurudan məğlub etməyi planlaşdırıblar. Hücum iki cəbhədən, Seddülbahir və Arıburnu cəbhəsindən edilibr. Müttəfiklərin məqsədi, dəniz döyüşü ilə İstanbulu almaq mümkün olmadığını görüdükdən sonra, quru əməliyyatlar vasitəsi ilə Çanaqqala boğazındakı Osmanlı sahil topçu batareyasını ələ keçirmək idi. Bu əməliyyatda Böyük Britaniya hərbi qüvvələrinin tərkibinə olan aznaklara ”“ Avstraliya və Yenizelandiya dəniz döyüşçülərinə üstünlük verilib. İngilis və Fransız ordusu 1915-ci il aprel ayının 25-də Gelibolu yarımadasının güneyinin beş nöqtəsində quruya desant çıxartmaq üçün hərbi əməliyyata başlayıb. Lakin bu əməliyyat da türk ordusunun güclü müqaviməti nəticəsində uğursuzluqla nəticələnib. Mustafa Kamal Paşanın komandan olduğu 19-cu diviziya Arıburnuna və başqa məntəqələrə çıxarılan düşmən ordusunu darmadağın edib.

Düşmən qüvvələrin komandanlığı 1916-cı ilin əvvəllərində Gelibolunu və boğazları ələ keçirmək əməliyyatından əl çəkməyə məcbur olublar.

M.K.Atatürk “Çanaqqala zəfəri və digər zəfərlər də Türk komandirinin, Türk əsgərinin əsəridir” deyib”.

Tarixçi alim bildirib ki, azərbaycanlıların Çanaqqala döyüşündə iştirak etməsini heç bir tarixçi danmır:”Həmin zəfər döyüşündə iştirak etmiş azərbaycanlıların sayına gəldikdə isə müxtəlif rəqəmlər deyilir. Məsələn, Türkiyə tarixçiləri 1500 rəqəmini daha real sayırlar. Azərbaycanda isə 1500, bəzən 2500 yazırlar. Hətta bu rəqəmin 3000 olduğunu yazanlar da mövcuddur”.

Çanaqqala döyüşündə hər iki tərəfdən itkilərə gəldikdə isə, BAXCP funksioneri deyib:” Müttəfiklər tərəfindən 44.072 (ümumilikdə: ölən və yaralı 141.109 nəfər), Osmanlı Türkiyəsi tərəfindən 45.979 (ümumilikdə:251.000) ölən olub”.

Vaqif Abışovun çıxışından sonra BAXCP Ali Məclisi adından növbəti müraciət qəbul olunub.

Sonra Ali Məclisin sədri Teyyib Qənioğlu son 3 ay ərzində görülən işlər barədə məlumat verib. BAXCP-nin təbliğat və təşviqat məsələləri üzrə katibi Dünyamalı İmaməliyev isə rəhbərlik etdiyi sahə üzrə fəaliyyətindən söz açıb. Daha sonra cari məsələlərlə bağlı çıxışlar olub.