Marquşevan döyüşündən 23 il ötür...
Gündəm
Oxunub: 7521
10 Apr 2015 | 14:44
Marquşevan döyüşündən 23 il ötür...

Bu gün Qarabağ müharibəsinin yadda qalan tarixlərindən biridir. Azərbaycan döyüşçülərinin Ağdərənin Marquşevan qəsəbəsini erməni işğalçılarından azad etdiyi gündür. Düşmənlərimiz bu əməliyyatı Marquşevan qətliamı kimi təbliğ edirlər. Ermənistan hakimiyyəti, erməni təbliğatçıları və onların havadarları bu döyüşü ermənilərin törətdiyi Xocalı və Ağdaban soyqırımına Azərbaycanlıların cavab kimi təqdim edirlər. Əslində isə bu növbəti erməni yalanıdır. Onların iyrənc təbliğat maşınının dünya ictimaiyyətini növbəti dəfə aldatmasıdır. Bəs əslində hadisə necə olub, Marquşevanda nə baş verib?


Qarabağ müharibəsinin, o cümlədən Marquşevan döyüşünün iştirakçısı, ehtiyatda olan zabit Nazim Bayramov sözügedən əməliyyat barədə yazısını təqdim edir.

Əməliyyat şəraiti

“1988-ci ildən 92-ci ilin iyun ayına qədər Qarabağın müdafiəsində əsasən Daxili İşlər Nazirliyinin yerli və xüsusi bölmələri, Daxili Qoşunlar hissələri, 91-ci ilin sonlarından yeni yaranmaqda olan nizami Milli Ordumuzun kiçik bölmələri və münaqişənin əvvəlindən kəndlərinin və şəhərlərinin müdafiəsinə qalxmış yerli əhalidən ibarət özünümüdafiə dəstələri olub. Qarabağda, ölkəmizin Qərb həmsərhəd regionunda və Naxçıvanda yerli özünümüdafiə dəstələri real təhlükələrə cavab kimi yaranmışdı. 

1991-ci ilin sonlarından yerli özünümüdafiə batalyonlarına Azərbaycanın hər yerindən geniş könüllü axını başladı. İri özünümüdafiə batalyonları MN tərəfindən qeydiyyatdan keçirildi, sıra sayları verildi (92-ci ilin iyul-noyabr aylarında nizami ordu hissələrin ştatına daxil edildilər). İri dəstələr öz müdafiə tədbirlərini MN-nin planları əsasında aparırdılar. Digər dəstələr isə bəzən “özfəaliyyətə” yol verirdilər.

Ümumən Qarabağda olan Milli Ordu və özünümüdafiə dəstələrimiz təxminən 50% avtomatik silahla silahlanmışdılar. Qalanları ya tüfənglərlə silahlanmış ya növbələrini gözləyib, sursat daşıyır, başqa köməkliklər edirdilər. O ərəfədə bizdə tank və digər ağır texnikaların sayı çox az idi.

Ermənilərin 13 ədəd T-72A tankı, 98 ədəd PDM, top-raket qurğu və kompleksləri və s. var idi. Qumbaraatanlar, pulemyotların sayı və sursat cəhətdən düşmən bizdən dəfələrlə üstün idi.

Tərtər döyüşür, yaşayır... 

Tərtərin düşmənlə 40 km enində təmas xəttində daim Tərtər batalyonu, “Milli Qurtuluş” batalyonu, Polis İdarəsinin bölmələri dayanırdılar. Tərtərə Bərdə özünümüdafiə batalyonu, “Azadlıq” batalyonu (Bərdə) və Xüsusi Təyinatlı Polis Dəstəsi (XTPD-OMON) uzunmüddətlilik köməyə gəlirdilər. Kəskin silah sursat çatışmazlığı var idi.

Qarşımızda ermənilərin canlı qüvvəsindən üç yerli dəstə, bir gəlmə, ancaq daim qalan və iki gücləndirilmiş ehtiyat (rezerv) dəstələr dayanmışdı. Cəmi təxminən 1500 nəfər. 3 ədəd T-72A tankı, 16 ədəd PDM və sairə.

“Qurtuluş” batalyonun ilk komandiri Cahangir Əliyev Şəhid oldu... 

İndi çoxları unudub, ancaq Xocalıya hücum gecəsi məhz Tərtər batalyonu və “Qurtuluş”, düşmən qüvvələrini öz üzərlərinə cəlb eləmək məqsədilə Seysulan və Yarımca kəndləri istiqamətində əməliyyat keçirmişdilər. Hər iki kənd erməni silahlılarından azad edilmişdi. O zamandan bu kəndlər bizim nəzarətimizdədir. O döyüşdə “Qurtuluş” batalyonun ilk komandiri Cahangir Əliyev Şəhid oldu...

O zaman Tərtərdə XTPD 1-ci bölməsi (komandir Tahir Quliyev) və XTPD-nin (OMON) Çevik Zirehli Dəstəsi (komandiri mən idim) yerləşdirilmişdi. Əsas vəzifəmiz Tərtəri müdafiə etmək idi, ancaq başqa rayonlarda da vəziyyət kəskinləşəndə çevik zirehli dəstəni qısa müddətli döyüş tapşırıqları ilə həmin yerlərə göndərirdilər.

Marquşevan döyüşü baş verən dövrdə düşmən daim Tərtəri PDM, toplardan və raket qurğularından atəşə tuturdu, lakin tərəfimizdən dərhal susdurulurdu. Müxtəlif fəndlərlə biz düşmənə, özümüzü sayca olduğumuzdan daha çox göstərir, düşməni yayındırmaq üçün radio efirdə “OMON”un 20 tankı olduğu barədə dezinformasiyalar buraxırdıq.

Aprelin əvvəllərində Bərdənin “Azadlıq” dəstəsi kömək üçün mənə müraciət etdi. Komandirləri Ələmşah Məmmədov və daha çox Şaqan kimi tanınan Zabil Həsənov yanıma gəldilər. Biz tanış idik. Onların dəstəsində 200-ə yaxın müxtəlif atıcı silahlı, ürəkli, lakin çətin idarə olunan döyüşçülər var idi. Komandirlər mənə dedi ki, Marquşevanı işğalçılardan təmizləyib, bacardıqca çox əsir tutub, onları xocalılara dəyişmək istəyirlər.

Ermənilər - Marağa, azərbaycanlılar isə Marquşevan adlandırdıqları Leninavan, müharibədən əvvəl 4-5 min (o zaman əhalisinin 3/4 köçmüş, təxminən 1000 nəfər sakini qalmışdı) olan şəhər tipli qəsəbə idi. Qəsəbənin əsasını 19-cu əsrdə Cənub Azərbaycanın Marağasından köçürülmüş ermənilər salmışdılar. Qəsəbə, Tərtərin 2-3 km cənub-qərbində yerləşir. Leninavan küçələri asfalt, telefonlaşdırılmış iri abad qəsəbə idi.

“Azadlığın” komandirləri soruşdular ki, mən də əməliyyatda iştirak etməyə razıyammi? Təklifə şəxsi münasibətimdən asılı olmayaraq, bu cür qərarlar vermək səlahiyətim yox idi. Hər hansı iri hücum əməliyatında iştirakımız üçün XTPD-nin komandiri Rövşən Cavadovun yaxud daxili işlər nazirinin bilavasitə əmri tələb olunurdu.

Şəxsi fikrimə gələndə, “Azadlıq” dəstəsinin bu hücum niyyəti ilə razı deyildim. Çünki Leninavanda olan və qəsəbənin köməyinə gələcək düşmən qüvvələrini kəşfiyyat məlumatlarından və aradakı toqquşmalardan bilirdim. Leninavanı asanca tutmaq mümkün deyildi. Bundan başqa, “Azadlıq” dəstəsinin nə bu qəsəbəni tutmaq, nə də müdafiə etmək üçün kifayət qədər qüvvəsi var idi. Onlar, “Qurtuluşla” da danışıb razılaşdıqlarını söylədilər. “Qurtuluş” daha təcrübəli dəstə idi, bir neçə döyüşdə iştirak etmişdi. Buna baxmayaraq, bu hücumda iştirakdan imtina etdim. “Azadlığın” komandirlərinə izah etdim ki, “Marquşevanı azad etsələr də bütün hallarda saxlaya bilməyəcəklər. Ermənilər isə hücumu dəf edib, dərhal əks-hücuma keçsələr, Tərtərin vəziyyəti ağırlaşacaq. Buna görə də Tərtərin müdafiəsini möhkəmləndirmədən komandanlığım bu əməliyyata izn verməyəcək”.

Döyüş...

Hər axşam olduğu kimi, gündəlik vəziyyəti OMON-un komandiri Rövşən Cavadova telefonla məruzə etdim və komandirlərlə olan söhbəti ona danışdım. O, qərarımı təsdiqlədi.

Lakin bir neçə gün sonra, 10 aprel 92-ci ildə ön mövqelərimizdən məlumat verdilər ki, “Azadlıq”, “Qurtuluş” və Tərtər dəstələri səhər erkən Marquşevana hücuma keçiblər. Mən həyəcan siqnalı ilə zirehli çevik dəstəni və əməliyyat müddətinə tabeçiliyimə verilmiş OMON-un 1-ci bölüyünün 1-ci taqımını ayağa qaldıraraq, Tərtər avtobazasının yaxınlığındakı müdafiə mövqelərində cəmlədim. Biz, ermənilərin baş verə biləcək əks-hücumunu dəf etməyə hazır idik.

Qəsəbədən qızğın döyüş səsləri gəlirdi. Birazdan məlumat verdilər ki, “Azadlığın” bir hissəsi kəndin şərq kvartallarında düşmən tərəfindən mühasirəyə alınıb və kömək istəyirlər. Hücum özbaşına olunsa da, biz ermənilərə məğlub olmamalıydıq, çünki onda düşmənin “ayağı yer alardı” və ermənilər bizi zəif görərək, Tərtərə hücum etmək fikrinə düşə bilərdilər. “Azadlığı” mühasirədən çıxartmaq üçün kömək etmək qərarını komandir Rövşən Cavadova məruzə etdim və ondan təsdiq cavabını alıb, dəstəmlə Leninavana tərəf hərəkətə keçdik.

İki tankımızdan birini arxadan atəş dəstəyi və vurulan texnikamızı evakuasiya etmək üçün döyüş xəttindən bir qədər geridə saxlayıb, ikinci tankla kəndə şimal-qərbindən, qəbiristanlıq tərəfdən yaxınlaşdıq. Öncə tankdan düşdük, sonra önümüzü müşahidə etdik. Qəsəbənin girişindəki avtobus dayanacağı beton plitə və halqalarla bərkidilmiş istehkama çevrilmişdir. Bir az aralıda, deyilənə görə maşın ustası Akopun evi isə ikinci gücləndirilmiş istehkam nöqtəsi idi.

Burada səhərdən olan döyüşçülərdən aldığımız məlumatlardan və müşahidələrimizdən aydın oldu ki, Marquşevana “Qurtuluş”, “Azadlıq” və Tərtər batalyonu hücuma keçib, Marağanın içinə irəliləyiblər. Batalyonlar arasında qarşılıqlı döyüş əlaqələndirilməsi qurulmadığından, dəstələr pərakəndə hərəkət ediblər. “Azadlığın” bir hissəsi qəsəbənin şərq kvartallarında mühasirəyə düşüb və daralan halqada döyüş aparırdı. O biri bölmələrin vəziyyəti də yaxşı deyildi. Qəsəbənin içində isə şiddətli küçə döyüşləri gedir və atışma səslərindən aydın idi ki, döyüş daima yerdəyişmələrlə, hərəkətdə gedir. Bu zaman biz dayandığımız yerdən solda - üzümlüklərin arası ilə “Qurtuluşun” ehtiyat dəstəsi qəsəbəyə yeni hücum cəhdləri edirdi.

Döyüşdən xəbər tutan, Elçin Əliyevin Bərdə özünümüdafiə batalyonu da bura gəlmişdi. Bu batalyonun, ZİL-131-in üstündə - “kuzovunda” quraşdırılmış “kooperativ Qradı” vardı. Bizim müşahidə apardığımız təpənin enişində bərdəlilər “Qrad”ı mərmilərlə doldurmağa başlamışdılar. 

Vəziyyəti qiymətləndirəndən sonra dəstəm üçün döyüş vəzifəsi müəyyən etdim. Döyüş vəzifəsi, əvvəlcə dayandığımız təpədən tankla düşmənin istehkam nöqtələrini məhv etmək, ardından ermənilərin müqavimətini qıraraq, qəsəbəyə daxil olmaq, şərq hissəyə çatmaq, “Azadlığı” mühasirəyə almış qüvvələrə cənubdan - erməni tərəfdən gözlənilmədən hücum edərək, onun dəstəsinə şimala - bizimkilərə tərəf mühasirəni yarıb çıxmağa şərait yaratmaq, bundan sonra hərəkət marşrutunu bir qədər dəyişərək qəsəbədən çıxmaqdan ibarət idi.

Biz, kəndin içindəki hərəkət marşrutumuzu və zirehli kalonun düzülüşünü, XTPD-nin piyada bölməsi ilə əlaqələndirməni müəyyən etdik. İrəlidə Rauf İbrahimovun və Niyaz Hüseynovun PDM-i, ardınca tank, arxasınca tankı qoruyaraq, Sabirin (soyadını xatırlaya bilmədim) BTR-70-i, onu arxadan qoruyaraq isə BRDM getməli idi. Zirehli kalonun qabağında, sağda, solunda və arxasında isə baş leytenant Elçin Məmmədovun 1-ci taqımının döyüşçüləri.

Döyüş planı üzrə zirehli qəsəbə istiqamətində hələlik tanksız hərəkətə başlamalı, tank isə təpənin üstündən qəsəbənin girişindəki atəş nöqtələrini məhv edəndən sonra kalona yetişib, döyüş yerini tutmaqla, XTPD bölmələrimizlə birlikdə hücuma keçməli idi. Bizim qüvvələrimiz hələlik tanksız qəsəbəyə istiqamət aldı.

Vurulan tankımız yenidən döyüşə girir... 

Biz isə tankda yerlərimizi tutub, təpəyə qalxdıq. Düşmənin iki istehkamını məhv etdikdən dərhal sonra tankımızı vurdular...Mərmi, sağ ikinci dəstək rollerini zədələyərək, xarici yanacaq çənlərini deşdi. Tankın sağ tərəfi alovlanmışdı. 

Döyüş öncəsi tankı hazırlayarkən, xarici baklar adətən boşaldılır və ya tələsik olduğunda, başına su əlavə edilir və daxili baklarla əlaqəsi kəsilir. Biz sonuncunu etmişdik, amma görünür suyu az əlavə etmişdik. Buna görə də baklar yanırdı. Tankın mexanik - sürücüsü Vüqar Mürsəlov maşını geri buraxdı və biz tankı cəld tərk edib, 2 yanan bakları tankdan ayırıb, söndürmədən yerə atdıq və tanka minib, atəş mövqeyimizə qayıtdıq. Çaylı kəndindən Leninavana köməyə tələsən və bizi sağdan vuran PDM-2, təpənin arxasından qalxan tünd göy-qara tüstünü görüb, güman etmişdi ki, vurduğu tank yanır. O, gizləndiyi meşə zolağından çıxaraq, nümayişkəranə açıq sahə ilə Leninavana köməyə yoluna davam edirdi. Təpənin üstündə bizim tankı yenidən gördükdə özünü itirdi. Mexanik səndələyərək sürməyə başladı ki, maşını bizim atəşimizdən yayındırsın. Onun nişançısı maşının səndələyərək getməsinə görə bizi nişan ala bilmirdi. Məsafəni ölçdüm, aramız 800 metr idi. Mən topdan atəş açdım, lakin o yayına bildi. Vüqar bizim atəşdən sonra kiçik bir manevr etdi ki, mümkün cavab atəşdən maşını yayındırsın. Tank vurulandan sonra elektrik qoruyucular atmışdı, ona görə düşmən texnikasını nişan almaq üçün tankın baş hissəsini əllə işlətməli oldum. Bu an arxamızdan güclü atəş açıldı. Bu, düşmən PDM-i tərəfə bərdəlilərin “Qrad”ından açılmış atəş idi. Mərmilər uçuş istiqamətini dəyişərək, sağa yuxarı, sola aşağı, hansı hara oldu, amma biri bir az uçduqdan sonra əllə atılmış çubuq tək öz oxu ətrafında vertikal fırlanaraq düz PDM- in üstünə düşdü və onu məhv etdi. Təpədə yığışan döyüşçülərin alqış səsi bir anlıq döyüş səslərini üstələdi. Bundan sonra biz öz əsas dəstəmizə yetişdik.

Tank kalonda yerini tutdu, lakin bizim PDM-i kalonda görmədik. Marquşevanın ortasına çatana qədər ermənilərin müqavimətini qırdıqdan sonra mərkəzdə kənd klubunun qarşısında, hərəkətsiz, arxası bizə dayanmış, lakin mühərriki çalışan və topu bizdən əks istiqamətdə PDM-1-ə rast gəldik. Mən onu nişan aldım və rabitə ilə Raufu çağırdım:


- “Uraqan bir”, mən “uraqanam"” cavab ver, qəbul... 


PDM-i vurmamış, əmin olmaq istəyirdim ki, qarşımdakılar Raufla Niyaz deyil. Lakin Rauf cavab vermirdi. Onun xarakterinə bələd olduğumdan bilirdim ki, vurulduğumuzu görüncə, o bizsiz irəliləyər. Düşünürdüm ki, PDM ermənilərin olsa belə, o, baş hissəsini bizə tərəf çevirib, atəş açmağa cəhd etsə, onu asanlıqla qabaqlayacam, ona görə gözümü nişangahın okulyarından çəkmədən, bir əlim topun düyməsində, o biri bir əlimlə rabitə ilə Raufu çağırırdım...Onu müşahidə edirdim. 


Amma hələ bizim xəbərimiz yox idi ki, Raufun PDM-ni bizdən bir küçə qonşuluqda, bir neçə dəqiqə öncə vurublar. Rabitəsi kəsildiyindən o, məlumat çatdıra bilməmişdi. PDM-ni ikinci tankımıza qoşaraq, geri çəkib aparıb, sonra PDM-in ekipaj üzvü Niyaz Hüseynovla bir yerdə piyada dəstəyə qoşulub, döyüşü davam etdirmişdilər.


Mən Raufu rabitə ilə çağırıb cavab gözlədiyim yarım dəqiqə ərzində PDM tam hərəkətsiz, lakin işlək mühərriklə dayanmışdı. Gözlədiyimin əksinə, o, topunu mənə tərəf döndərmədən, anidən, sanki yerindən atlanaraq, perpendikulyar küçəyə döndü və topunu çevirərək, dayanıb bizi gözlədi ki, arxasınca getsək, bizi topunun atəşi ilə qarşılasın. Lakin gizləndiyi daş hasarın arxasından onun antenasını görürdüm və arxasında dayandığı daş hasarı atəşə tutdum. O anladı ki, tanka qarşı bu situasiyada heç bir şansı yoxdur və kəndin içində gizləndi.


Kamazın üstündəki silahlı ermənilərin cəsədləri və parçaları göyə qalxdı və düşərək, küçəyə səpələndi


Biz kəndin cənub - şərq tərəfinə yolumuza davam etdik. Kəndin içinə dərinləşdikcə, müqavimət artırdı. Evlərin zirzəmilərindən və çardaqlarından kalonumuz sıx atəşə tutulmuşdu. Baş və yan tərəflərdən tankımız qumbaraatanlarla bir neçə zirehdən sürüşən zərbələr almışdı. Dəstəmiz “kirpi” şəkilini alıb, dairəvi cavab atəşi ilə qəsəbənin şərqinə irəliləyirdi. Yaşayış məntəqəsində küçə döyüşləri həm şiddət, həm döyüşü idarə etmə cəhətlərdən ən ağır döyüş növü sayılır.


Mühasirə yerinə iki kvartal qalmış biz, köndələn küçəyə döndük. Həmin küçəyə o biri başdan bizimlə eyni zamanda düşmənin canlı qüvvəylə dolu KAMAZ-ı da döndü. Biz, 600 metr məsafədə üz-üzə gəldik. Tankı görüncə, Kamazın sürücüsü maşını dərhal saxladı və çalışdı ki, arxasıyla küçədən çıxsın. Lakin çatdıra bilmədi...Kamazın üstündəki silahlıların cəsədləri və fraqmentləri göyə qalxdı və düşərək, küçəyə səpələndi. 


Biz yolumuza davam etdik. Düşmən cəsədləri küçənin eni boyu səpələnmişdi. Hər hansı bir cəsədin üstündən keçmədən yolu keçmək mümkün deyildi. İndiyə kimi ermənilər həmin döyüşdə tankın tırtılları altında qalmış bir cəsədin fotoşəkillərini yayaraq, beynəlxalq ictimaiyyəti “OMON tanklarının canlı insanlar üzərindən yeridiyinə” inandırmaq istəyirlər. Tankın sürücü-mexaniki Vüqar Mürsəlov seyid nəslindən idi, çox mehriban və insansevər oğlan idi. Mümkün olsaydı o, heç zaman nəinki diri adamın, cəsədin də üzərindən tankı sürməzdi. Adətən döyüşdə nişançı hərəkətin istiqamətini görür, ancaq tankın lap qabağında yolu görə bilmir. Bunu etməyə məcbur olduğunu Vüqar döyüşdən sonra mənə danışmışdı.


Şaqan və 20-ə yaxın döyüşçüsü yaralanmış, 6 döyüşçü həlak olmuşdu

Kəndin ermənilərin mühasirəyə aldıqları yerinə çatdıqda 1-ci bölüyün döyüşçüləri iki kvartalı bizim nəzarətimizə keçirdilər və “Azadlıqla” görüşdülər. Şaqan və 20-ə yaxın döyüşçüsü yaralanmış, 6 döyüşçü həlak olmuşdu. Yaralıları və cəsədləri BTR-ə, BRDM-ə və tankın üstünə qoyub, geri hərəkət etməyə başladıq.


Geriyə yolumuzun təxminən yarısını keçdikdə, məlumat verdilər ki, ermənilər əlavə qüvvələrin yardıma çatmasıyla Marquşevana əks-hücuma keçiblər və “Qurtuluş” kənd boyu səpələnərək, qeyri -bərabər döyüş aparır, “Qurtuluşun” geri çəkilməsi üçün kömək lazımdı. Biz evakuasiya etdiklərimizi düşürdük. Qalan yolu onları öz yoldaşları apardı.


Tankın mərmiləri bitmək üzrəydi. Mərmilərin gətirilməsini əmr etsəm də, anlayırdım ki, qəsəbəyə gələn yol artıq atəşə tutulur və bunu etmək asan olmayacaq. Bu zaman gördük ki, atəş altında yolla bizə tərəf ağ Jiquli-03 markalı avtomobil şütüyür. Maşın yaxınlaşıb, saxladı. Jiqulidəki iki dost Əsəd Qasımov və İlham Allahverdiyev bizə bir neçə tank mərmisi gətirmişdilər. O gündən İlham və Əsəd bizə qoşularaq, könüllü döyüşdülər.


Mərmiləri tanka yükləyib Marağadan Marquşevana üz tutduq. Tankın müşahidə dəliklərindən baxdıqda yolun hər iki tərəfində “OMON”-un 1-ci bölüyün döyüşçülərini və qarşımıza doğru hərəkət edən “Qurtuluş”, Tərtər batalyonu və “Azadlığın” döyüşçüləri və qarşılarında gətirdikləri əsirləri görürdük. Küçələrdə döyüşlər gedirdi, bizimkilərin və düşmənin hansının harada olması haqqında heç bir müəyyənlik yox idi. Tank ekipajımda olan İlham Yusifov, “OMON”-un 1-ci taqımının komandiri baş leytenant Elçin Məmmədov və 2-ci taqımının komandiri leytenant Azər İsayev rabitə və trasser atəşi vasitəsilə mənə hədəfləri müəyyən etməkdə kömək edirdilər. Biz, düşmənin bir neçə atəş nöqtəsini susduraraq “Qurtuluşun” və əsirlərin kənddən çıxışına şərait yaratdıq.


Döyüş başa çatır ”“ itkilərimiz var... 


16:30 radələrində atışma bir qədər səngidi. Saat 17-də biz Leninavandan çıxdıq və Tərtər avtobazası ətrafında müdafiə mövqeyi tutduq. Özünümüdafiə dəstələrimiz qəsəbədən iki avtobus- LAZ və PAZ- dolu əsir erməni qadınları çıxartdılar. Kişi əsirlərini isə piyada gətirirdilər.


Bu döyüşdə könüllü dəstələr 17 əsgərini, OMON isə bir döyüşçüsünü - Valeh Müslümovu itirdi. Valeh Müslümov və Etibar Şirinov Marquşevandan artıq geri çəkilən qüvvələrimizi atəşlə dəstəkləyərkən, yolu nəzarətdə saxlayırdılar. İki OMONçu 20-30 düşmənin qarşısını alıb, 10-a yaxın yaraqlını məhv etmiş, çoxsaylı güllə və qəlpə yaralarına baxmayaraq, döyüş vəzifələrini yerinə yetirmişdilər. Çoxsaylı yaralardan və qan itirməsindən Valeh 24 yaşında qəhrəmancasına Şəhid oldu. Valeh Əlizaid oğlu Müslümov, 1968-ci ildə Lerik şəhərində anadan olmuşdu, ölümündən sonra ona Azərbaycanın Millli Qəhrəmanı adı verildi.


Bu döyüşdən Vüqar Mürsəlov sağ-salamat çıxdı. O, Şuşada, Ağdamda, Fizulidə bir çox döyüşlərdə müstəsna şücaət göstərmişdi. Lakin 1992-ci il iyunun 9-da Tərtərdə - Torpaq - Təpədə gedən mövqe döyüşlərinin birində Vüqar həlak oldu. Vüqar Mirəzbər oğlu Mürsəlov, 1963-cü ildə Cəlilabadın Göytəpə qəsəbəsində anadan olmuşdu, ölümündən sonra ona da Azərbaycanın Millli Qəhrəmanı adı verildi.


“Марагинская резня” yaxud növbəti erməni yalanı


10 aprel 1992-ci ildə baş vermiş Marquşevan döyüşünü ermənilər adlandırır və anti - Azərbaycan təbliğatlarında istifadə edirlər. Bu məqsədlə yalanlarla yoğrulmuş eyniadlı film də çəkiblər. 


Erməni təbliğatı 10 aprel 92-ci ildə azərbaycanlıların, Xocalının qisasını almaq üçün Leninavanda qətliam törətdiklərini iddia edir. 


Bu məqsədlə onlar “Марагинская резня” (“Marağa qətliamı”) adlı yalanla dolu “sənədli” film də çəkiblər, lakin israr etdikləri “100 nəfər qətlə yetirilmiş dinc sakinlərin” cəsədlərini yaxud cəsədlərin fotoşəkillərini hətta tanınmış dostları və himayədarları olan britaniyalı Baronessa Kerolayn Koksa təqdim edə bilməmişlər. 


Bundan başqa, faktlar da erməni versiyasını kökündən təkzib edir. Azərbaycan dəstələrinin Leninavana hücumunun yeganə səbəbi məhz erməni faşistlərin əlində qalan Xocalı əsirlərini dəyişmək məqsədilə erməni əsirləri əldə etmək olmuşdur. Lakin məkrli erməni təbliğatı həmişəki kimi faktları gizlədir, həqiqətdən uzaq fərziyyələri ilə kənar müşahidəçiyə inandırıcı görünə biləcək “versiyalar” uydururlar.


Azərbaycanlıların məqsədi qətliam olsaydı, 100-dən artıq erməni qadını və 50-dən artıq kişi əsirlər qəsəbədən diri çıxarılmaz, oradaca qətlə yetirilərdilər. Bu əsirlərin hamısının sonradan dəyişdirilməsinə baxmayaraq, ermənilər bunları hələ də qətlə yetirildiyini iddia edirlər.


QAZİLER.AZ

Oxşar xəbərlər
10:56, Bu gün
Özünü din xadimi kimi təqdim edib 10 qadınla evlənən şəxs həbs edildi
10:54, Bu gün
2024-cü il üçün ən yaxşı pəhrizləri
10:53, Bu gün
"Bank of Baku" icarəyə götürdüyü ofisə görə məhkəməlik oldu
10:50, Bu gün
“Terroru lənətləyirik, pisləyirik. Amma bununla iş bitmir...”
10:50, Bu gün
Tanınmış azərbaycanlı jurnalist qəfil dünyasını dəyişdi - FOTO
10:49, Bu gün
Xabi Alonsonun "Bayer 04"dəki gələcəyi məlum oldu
10:45, Bu gün
Dünya çempionu mənə vəzifəli şəxsin köməyi ilə 185 min dollar ziyan vurub - ŞİKAYƏT
10:40, Bu gün
Kuba XİN: Azərbaycanla çoxtərəfli əlaqələri gücləndirməyə hazırıq
10:32, Bu gün
Baydenə seçki kampaniyasında çıxış etməyə imkan verilməyib
10:29, Bu gün
Azərbaycana gətirilən avtomobillərə görə alınan parklanma pulu kəskin artırıldı - VİDEO
10:27, Bu gün
Ombudsman 31 Mart – Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü ilə əlaqədar bəyanat yayıb
10:15, Bu gün
Azərbaycanda yeni televiziya fəaliyyətə başlayır - VİDEO
10:07, Bu gün
Xankəndidə avtomat və qumbaralar aşkarlanıb
10:05, Bu gün
Ucarda məktəb binası yanıb
09:54, Bu gün
Bakıda iftar qiymətləri- Hansı restoranlar Ramazandan sui istifadəyə cəhd edir?- ARAŞDIRMA
09:51, Bu gün
İstanbulda fabrikdə dəhşətli yanğın - İşçilərin içəridə qaldıqları ehtimal edilir - VİDEO
09:48, Bu gün
Xırdalanda partladıcı və qumbaralar tapılıb
09:43, Bu gün
Ötən gün vətəndaşlardan avtomat, tapança və qumbaralar götürülüb
09:34, Bu gün
Bakıda bir sıra yollarda tıxac var - SİYAHI
09:31, Bu gün
Qazaxıstandan xəbərdarlıq: Təcili bu şəhərləri tərk edin
09:27, Bu gün
"Paşinyan Putindən soruşdu: “Siz niyə Qarabağ xalqını öz taleyinin ümidinə buraxdınız?”-Lavrov
09:26, Bu gün
Bazarlarda hansı meyvə-tərəvəzlərə tələbat artıb? - VİDEO
09:23, Bu gün
Kimyəvi saç düzləşdirmənin təhlükələri ortaya çıxıb
09:18, Bu gün
Azərbaycanda professor vəfat etdi
09:17, Bu gün
Azərbaycanda məşhur müğənni ikinci dəfə ərə gedəcək - VİDEO
09:15, Bu gün
Bakıda MİS əməkdaşı maşınların arasında qalaraq ayaqlarını itirdi
09:13, Bu gün
Əhalinin ən çox xərci nəyə çıxır? - ARAŞDIRMA + VİDEO
09:12, Bu gün
Şirvanda saxlanılan şəxsdən 4 kiloqram narkotik vasitə götürülüb
09:08, Bu gün
MİDA-nın vəzifəli şəxsi vəfat edib
09:06, Bu gün
Bədəni toksinlərdən təmizləyən ən təsirli çaylar
09:01, Bu gün
Bakıda gənc oğlanı avtomobil vurub
08:38, Bu gün
Bu gün məktəblərə işə qəbul müsabiqəsi üzrə təkrar müsahibə keçiriləcək
08:34, Bu gün
Fələstinli dünyaca məşhur universitetin prezidenti seçildi...-GÖZLƏNİLMƏZ-FOTOLAR
08:16, Bu gün
Xoşbəxt ailə olmaq istəyirsinizsə bunları etməyin -10 qayda
07:57, Bu gün
Füzulidən olan keçmiş məcburi köçkün: Çox sevinirik ki, yurdumuza qayıdırıq
07:55, Bu gün
Beyin üçün koronavirusdan təhlükəli olan infeksiya açıqlanıb
07:53, Bu gün
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - YENİLƏNİB
07:45, Bu gün
Səhər oyananda bunu et, ÇOX TƏSİRLİDİR!
07:34, Bu gün
Səhərlər özünüzü narahat hiss edirsinizsə, bunu edin
00:27, Bu gün
Sevgini necə itirməməli?..
00:02, Bu gün
Hacı Surxay Məmmədli: “Qədr gecəsi şeytanın zəncirləndiyi gecədir” - VİDEO
28 Mar 2024 | 23:59
Düz qarına sahib olmaq üçün bunları edin
28 Mar 2024 | 23:59
Hikmət Hacıyev: COP29 Azərbaycanın qətiyyətini, diplomatik və siyasi cəsarətini nümayiş etdirdi
28 Mar 2024 | 23:58
Konqoda altı milyona yaxın insan evlərini tərk edib - SƏBƏB
28 Mar 2024 | 23:56
Aygün Kazımova ilə Namiq yenidən məşhur dueti oxudu - VİDEO
28 Mar 2024 | 23:54
"BlackRock" rəhbəri ABŞ-ın milli borcunun fəlakətli həddə çatdığını bildirib
28 Mar 2024 | 23:50
Sürücülərin NƏZƏRİNƏ: Bəzi yollarda görünüş məsafəsi məhdudlaşacaq
28 Mar 2024 | 23:47
Azərbaycanlılar Qərbi Zəngəzura qayıdacaqlar, burada muxtariyyət yaradılacaq - VİDEO
28 Mar 2024 | 23:47
Gözəllikləri ilə modelləri də geridə qoyan BÜRCLƏR
28 Mar 2024 | 23:41
"İdeal Motors" sığorta müqaviləsinə görə məhkəməlik oldu
28 Mar 2024 | 23:41
Qazaxıstandan öz vətəndaşlarına ÇAĞIRIŞ: “Odessa və Xarkov vilayətlərini tərk edin”
28 Mar 2024 | 23:37
Azərbaycan və Ermənistan parlamentlərinin rəhbərləri may ayında görüşəcəklər
28 Mar 2024 | 23:35
Axund Azər Sani: “İndi bayıra çıxsan, hiss etməzsən ki, Ramazandır” - VİDEO
28 Mar 2024 | 23:32
Bakıda bu evlər bahalaşdı
28 Mar 2024 | 23:26
Gəncədə yaşayış binasın dam örtüyü yanır
28 Mar 2024 | 23:20
Valideyndən övladına nə miras qalmalıdır? - SORĞU + VİDEO
28 Mar 2024 | 22:55
Futzal üzrə Azərbaycan Kubokunun yarımfinalçıları müəyyənləşib
28 Mar 2024 | 22:50
Göyçayda ağır yol qəzası baş verib, xəsarət alanlar var
28 Mar 2024 | 22:47
İşıqforda güllə yağışı: Yaralılar var
28 Mar 2024 | 22:44
Nadirdən Aytən Səfərovanın fikirlərinə CAVAB
28 Mar 2024 | 22:43
"Britaniya ordusu Rusiyaya qarşı iki aydan çox savaşa bilməz" - "The Telegraph"
28 Mar 2024 | 22:41
Çayı soyuq su ilə soyutmaq olmaz! - Bunları "öldürürsünüz"
28 Mar 2024 | 22:38
İndoneziya Cakartaya xüsusi status verir
28 Mar 2024 | 22:35
Dostunun ad günündə dava saldı: Həbs olundu
28 Mar 2024 | 22:33
BDU-da "İnsanlıq əleyhinə cinayət:soyqırımı siyasəti, tarixi həqiqətlər və faktlar" adlı konfrans keçirilib - FOTO
28 Mar 2024 | 22:30
Azərbaycan təhlükəsizlik orqanlarına həsr edilən “Xüsusi Xidmət” sənədli filmi - VİDEO
28 Mar 2024 | 22:30
Polisdən reyd: Nömrənin yerini dəyişənlər cərimə edildilər: - VİDEO
28 Mar 2024 | 22:27
CAR-da avtobus körpüdən aşıb, onlarla sərnişin ölüb
28 Mar 2024 | 22:22
“Verdiyi koordinatlar o qədər dəqiq idi ki...” - Döyüş yoldaşları Milli Qəhrəman haqqında - VİDEO
28 Mar 2024 | 22:18
“Crocus City” dəhşəti və Rusiyadakı erməni lobbisi - VİDEO
28 Mar 2024 | 22:07
Quzu ətindən baha olan göbələk növü - VİDEO
28 Mar 2024 | 22:03
İsrail Livandan uçan naməlum hədəfə qarşı “Patriot”dan istifadə edib
28 Mar 2024 | 21:59
Ən şanssız 4 bürc
28 Mar 2024 | 21:50
Yaxınlığında yerləşən məzar 680 minə satılır
28 Mar 2024 | 21:45
ABŞ Konqresi Pentaqonun Afrikadakı dövlət çevrilişlərinə görə hesabat tələb edib
28 Mar 2024 | 21:38
Ukraynalı deputat: Hərbi xidmətdən yayınanların sayı bir milyona çatır
28 Mar 2024 | 21:37
"Amerikalıları tabutlarda evlərinə göndərəcək və "Qara Evi" rüsvay edəcəyik"
28 Mar 2024 | 21:35
Bu pəhriz idrak funksiyasını yaxşılaşdırmağa kömək edəcək
28 Mar 2024 | 21:34
Kartında pulu olan hər kəsə XƏBƏRDARLIQ
28 Mar 2024 | 21:30
Almaniyada “Avropada dilimizin bu günü və sabahı” adlı tədbir keçirilib - FOTO
28 Mar 2024 | 21:27
BMT Baş katibi azərbaycanlı diplomatı yüksək vəzifəyə təyin edib
28 Mar 2024 | 21:26
Bakıda kafedə ölüm olub
28 Mar 2024 | 21:25
DİN vətəndaşlara müraciət edib: Hesab məlumatlarınızı tanımadığınız şəxslərlə paylaşmayın
28 Mar 2024 | 21:16
Bakı ilə bağlı XƏBƏRDARLIQ - Aprelin 2-si və 3-də...
28 Mar 2024 | 21:07
Şokoladın qiyməti dəyişəcək? - VİDEO
28 Mar 2024 | 20:58
Ramazan ayının on doqquzuncu gününün imsak, iftar və namaz vaxtları
28 Mar 2024 | 20:54
"ABŞ-ın Rusiyanın neft emalı zavodlarına hücum etməmək çağırışı dəhşətlidir" - "The Hill" 
28 Mar 2024 | 20:50
Trendyoldan sifariş zamanı "300 dollar" limiti ləğv olunur? - EKSPERT AÇIQLADI
28 Mar 2024 | 20:46
Məşhur türk serialı Qarabağda ÇƏKİLƏCƏK?
28 Mar 2024 | 20:41
"Samsung Pay" Rusiyanın “Mir” ödəniş kartları ilə işləməyi dayandırır
28 Mar 2024 | 20:37
Çobanyastığı çayının bilmədiyimiz FAYDALARI
28 Mar 2024 | 20:28
Aİ Şurasının rəsmiləri Azərbaycana səfər edəcəklər
28 Mar 2024 | 20:25
Əli Nağıyev: Azərbaycanın təhlükəsizlik orqanlarının qarşısında yeni çağırışlar durur
28 Mar 2024 | 20:15
Azərbaycan təhlükəsizlik orqanlarının 105 illiyi ilə bağlı təntənəli tədbir təşkil olunub
28 Mar 2024 | 20:13
Rusiya XİN başçısı: Məhz KTMT İrəvanın maraqlarını çətin vəziyyətlərdə müdafiə edib
28 Mar 2024 | 20:11
Yıldız Tilbe: "Allah pensiyaya çıxanlara kömək olsun, başqa kömək edən yoxdur"
28 Mar 2024 | 20:08
Çox şanslıdırlar: İki bürcü karyera yüksəlişi gözləyir
28 Mar 2024 | 20:06
Lavrov: Ermənistan uydurma bəhanələrlə Rusiya ilə münasibətlərin pozulmasına çalışır
28 Mar 2024 | 19:59
Sumqayıtda yolların təmirinə başlanılıb - FOTO/VİDEO
28 Mar 2024 | 19:50
Əfqanıstanda güclü zəlzələ baş verib
GÜNLÜK
28 Mar 2024 | 11:56
Şuşalılara müjdə - İlk köç bu tarixdə olacaq
28 Mar 2024 | 11:02
İctimai Wi-Fi-dən təhlükəsiz istifadənin 10 qaydası
28 Mar 2024 | 12:40
“Həkimə deyib ki, qorxma, gəl qabağa” - Əliağa Vahidi həqiqətənmi tibb bacısı öldürüb? - AÇIQLAMA
28 Mar 2024 | 15:17
“Polad Bülbüloğlunu özüm qucağıma alıb səhnəyə çıxardım...”
28 Mar 2024 | 11:16
Metroda niyə zibil qabı yoxdur?
28 Mar 2024 | 11:25
Ukrayna rus və erməni dillərini qaraçı dili ilə eyniləşdirdi...-RƏSMİ
28 Mar 2024 | 14:51
Azərbaycanda olay: Gənc oğlan sahə rəisini güllələdi — TƏFƏRRÜAT
28 Mar 2024 | 11:07
“Radikal dini cərəyanlarla, terrorla mübarizədən günahsız adamlar zərər çəkməməlidir...”
28 Mar 2024 | 11:11
Bərdədə Vətən müharibəsi şəhidi doğum günündə anıldı - FOTOLAR
28 Mar 2024 | 11:08
Nazirliyin şöbə rəisi vəfat edib
HƏFTƏLİK
28 Mar 2024 | 11:56
Şuşalılara müjdə - İlk köç bu tarixdə olacaq
25 Mar 2024 | 15:28
"Terrorçuların arxasında dayananların hədəfi icra başçısı yox, Azərbaycandır"
23 Mar 2024 | 09:08
78 yaşı tamam olan tanınmış yazıçı: “Dostlarım gedib, qalmışam uşaq-muşaq əlində” -VİDEO+MÜSAHİBƏ
27 Mar 2024 | 12:03
Millət vəkilindən qalmaqallı parklanma qiymətləri ilə bağlı AÇIQLAMA
24 Mar 2024 | 19:04
Əhməd Qəşəmoğlu çağırış etdi: "Rədd olun ekranlardan!"
27 Mar 2024 | 11:10
Məcburi köçkünlər yaşadıqları evləri nə zaman təhvil verəcək?
23 Mar 2024 | 12:34
“Bu terror aktının məhz Araz Ağalarovın obyektində törədilməsi məsələsinə gəldikdə...”
23 Mar 2024 | 08:54
“Putin göstərdi ki, siyasi məqsədlərinə çatmaq üçün nə qədər lazımdırsa, o qədər rusu öldürəcək...”
27 Mar 2024 | 10:05
“Putinin ətrafı Ukraynanın “Krokus”dakı terror aktında iştirakına inanmır...”- "Bloomberg” 
23 Mar 2024 | 00:18
Martın sonunda həyatı dəyişəcək 3 bürc
AYLIQ
28 Mar 2024 | 11:56
Şuşalılara müjdə - İlk köç bu tarixdə olacaq
28 Mar 2024 | 11:02
İctimai Wi-Fi-dən təhlükəsiz istifadənin 10 qaydası
28 Mar 2024 | 12:40
“Həkimə deyib ki, qorxma, gəl qabağa” - Əliağa Vahidi həqiqətənmi tibb bacısı öldürüb? - AÇIQLAMA
28 Mar 2024 | 15:17
“Polad Bülbüloğlunu özüm qucağıma alıb səhnəyə çıxardım...”
28 Mar 2024 | 11:16
Metroda niyə zibil qabı yoxdur?
28 Mar 2024 | 11:25
Ukrayna rus və erməni dillərini qaraçı dili ilə eyniləşdirdi...-RƏSMİ
28 Mar 2024 | 14:51
Azərbaycanda olay: Gənc oğlan sahə rəisini güllələdi — TƏFƏRRÜAT
28 Mar 2024 | 11:07
“Radikal dini cərəyanlarla, terrorla mübarizədən günahsız adamlar zərər çəkməməlidir...”
28 Mar 2024 | 11:11
Bərdədə Vətən müharibəsi şəhidi doğum günündə anıldı - FOTOLAR
28 Mar 2024 | 11:08
Nazirliyin şöbə rəisi vəfat edib