Hər il olduğu kimi bu il də İslam dünyası Fələstin xalqına dəstək məqsədi ilə “Qüds günü”nü qeyd edəcək. Moderator.az olaraq Azərbaycan Ziyalılar Birliyinin sədri Eldəniz Quliyevlə söhbətimizdə bu günün önəminə diqqət çəkməklə yanaşı, tanınmış ziyalının İslam dövlətlərinin, o cümlədən Azərbaycanın bu məsələdəki mövqeyi ilə bağlı fikirlərini də öyrənməyə çalışdıq.
-Eldəniz bəy, hər il Ramazan ayının sonuncu cümə günü dünyanın bir çox müsəlman ölkələrində “Qüds günü” kimi qeyd olunur. Sizcə bu günün İslam dünyası üçün önəmi nədən ibarətdir?
-Bildiyiniz kimi “Qüds günü” 1982-ci ildən etibarən qeyd edilir və məqsəd öz azadlığı, öz haqqı, öz ərazi bütövlüyü uğrunda mübarizə aparan Fələstin xalqına dəstək vermək, bütün dünyanın diqqətini bu problemə cəlb etməkdir. Yarım əsrdən çoxdur ki, Fələstin xalqı İsrail tərəfindən faktiki olaraq soyqırımına məruz qalmaqdadır. Bugünə qədər qadın, uşaq, qoca daxil on minlərlə fələstinliyə vəhşicəsinə divan tutulub ki, beynəlxalq güclərin heç biri baş verənlərə müdaxilə etməyib. Əksinə, bu müddət ərzində başda ABŞ olmaqla Qərbin aparıcı dövlətləri İsrailə dəstək verib ki, bu da Fələstin xalqının öz müstəqilliyi uğrunda apardığı mübarizəni çətinləşdirib. Bu baxımdan hesab edirəm ki, müsəlman dünyasının, o cümlədən Azərbaycanın heç deyilsə müqəddəs Ramazan ayında Fələstin xalqına dəstək verməsi, onunla həmrəylik sərgiləməsi zəruridir.
-Azərbaycan hakimiyyəti nəinki İslam dünyası, hətta türk dünyasında baş verən mühüm olaylara belə demək olar ki, heç vaxt reaksiya verməyib. Sizcə rəsmi Bakının belə bir mövqeyi onun İslam aləmindəki nüfuzuna necə təsir göstərir?
-Şübhəsiz ki, Azərbaycanın müsəlman ölkəsi olaraq istər Fələstin, istərsə də digər türk dövlətlərindəki problemlərə lazımınca diqqət yetirməməsi arzuedilən deyil. Ən azından ona görə ki, Azərbaycanın özü də Qarabağın timsalında ciddi problem yaşamaqdadır və ədalətsizliyə uğramağın, haqlı ikən öz haqqını bərpa edə bilməməyin necə ağır və əzablı bir duyğu olduğunu bilir. Bu baxımdan hesab edirəm ki, Azərbaycan Fələstin xalqının üzləşdiyi problemə daha həssas yanaşmalıdır. Biz isbatlamalıyıq ki, hər zaman haqqın, ədalətin yanında yer almağa hazırıq və bütün dünyadan da tələb etdiyimiz yalnız budur. Dinimiz bizə zülmə, haqsızlığa qarşı hər zaman hər yerdə qarşı çıxmağı buyurub. Bu zülmün, bu haqsızlığın harada, kimə qarşı yol verilməsindən asılı olmayaraq belə bri etirazın sərgilənməsi zəruridir. Bu, həm də bizim insanlıq borcumuz, insanlıq vəzifəmizdir.
-Azərbaycanın Fələstinə dəstək verməməsinin arxasında hansı amil dayanır?
-Hesab edirəm ki, rəsmi Bakı Fələstinə verəcəyi dəstəyin onun İsraillə münasibətlərinə mənfi təsir göstərə biləcəyindən ehtiyat edir. Lakin unutmamlıyıq ki, İsrail Qarabağ məsələsində Azərbaycana heç vaxt real dəstək verməyib. Əksinə, bir çox hallarda Ermənistanın maraqlarından yana çıxış edib. Bu səbəbdən də hesab edirəm ki, Azərbaycan bu kimi məsələlərdə daha diqqətli olmalı və doğru seçim etməlidir.
-Sizcə digər İslam dövlətlərinin Fələstinə dəstəyi qənaətbəxşdirmi?
-Şübhəsiz ki, bir çox İslam dövləti, o cümlədən Türkiyə Cümhuriyyəti son dönəmlərdə Fələstinə əna zından ciddi mənəvi-siyasi yardım göstərməkdədir. Lakin hələ ki, bu dəstəyin yetərli olmadığı göz önündədir. Habelə, hesab edirəm ki, Fələstin xalqının azadlıq mübarizəsinə yalnız İslam dünyası deyil, dünyanın bütün demokratik xalqları dəstək verməlidir. Çünki Fələstində tökülən nahaq qanlara “dur” demək bütün insanlığın vəzifəsidir.
-Qüdsün İslam dini baxımından özəlliyi nədən ibarətdir?
-Qüds yalnız İslam dinində deyil, digər ilahi dinlərdə də ən müqəddəs məkanlardan biri hesab edilir. Buna səbəb bir çox peyğəmbərlərin bu şəhərdə yaşaması, müsəlmanların ilk qibləsi olan Məscidul-Əqsaya sahib olmasıdır. Qurani-Kərimdə də Qüdsün özəlliyindən bəhs edilən ayə var. İsra surəsinin ilk ayəsində qeyd edilir ki, “Bəzi ayələrimizi (qüdrətimizə dəlalət edən qəribəlikləri və əcaiblikləri) göstərmək üçün bəndəsini (Peyğəmbər əleyhissəlamı) bir gecə (Məkkədəki) Məscidul-Həramdan çevrəsini mübarək etdiyimiz (bərəkət verdiyimiz) Məscidül-əqsaya (Beytülmüqəddəsə) aparan Allah pakdır. (müqəddəsdir). O, doğrudan da, (hər şeyi) eşidəndir, görəndir!” Orta əsrlər dönəmində Qərb dövlətləri Qüdsü ələ keçirmək üçün dəfələrlə xaç yürüşləri təşkil etmiş, bu yürüşlər zamanı Qüds xristianlar tərəfindən işğal edilsə də sonrakı dönəmlərdə müsəlmanlar bu müqəddəs şəhəri azad etməyi bacarmışlar. Hesab edirəm ki, Qüdsün azadlığı hər bir müsəlman üçün şərəf işi olmalıdır. Bu gün Fələstin xalqının ən böyük arzusu Qüdsü İsrailin əsarətindən azad etmək və öz tarixi torpaqlarına sahiblənməkdir. Eyniylə Azərbaycan da Qarabağı azad etməklə öz ərazi bütövlüyünü bərpa etməyə, qaçqın və məcburi köçkün durumuna düşən milyondan çox soydaşımızı doğma diyarına qayıdışını təmin etməyə çalışır. Ümid edirəm ki, bir gün həm Qarabağ, həm də Qüds azadlığa çıxacaq və bütün islan dünyası, dünyanın bütün demokratik xalqları bu böyük, tarixi qalibiyyəti, haqqın, ədalətin bu böyük zəfərini bayram edəcəkdir.
Seymur Əliyev
