Azərbaycanda daxili işlər orqanlarına qəbulla bağlı elan edilən müsabiqələrdə boy amili ilə bağlı tələbin 180 sm həddində müəyyənləşməsi bəzi hüquqşünaslar və sabiq polis əməkdaşları tərəfindən narazılqıla qarşılanmaqdadır. Belə ki, Azərbaycanda 180 sm boyunda olan şəxslərin azlığına diqqət çəkən ekspertlər, bu tələbin bir çox insanın həmin müsabiqələrdə iştirakına imkan vermədiyi, habelə qəbulla bağlı çox az adamın müraciət etməsinə səbəb olduğu qənaətindədir. Mütəxəssislər hesab edir ki, Azərbaycan kimi boy sarıdan bəxti o qədər də gətirməyən ölkələrdə bu göstəricinin 180 sm həddində müəyyənləşməsi mövcud reallıqları gözardı etmək deməkdir.
Sadə vətəndaşları narazı salan məqamlar isə daha çoxdur. Belə ki, vətəndaşlar boy amilinin yüksək olması ilə yanaşı, bu amilin yeganə əsas göstərici kimi qəbul edilməsinin də yanlış olduğu qənaətindədirlər. Əksər vətəndaşlar hesab edir ki, polis orqanlarına qəbul edilən şəxslərin yalınız fiziki göstəricilərinə deyil, həm də əqli-mənəvi keyfiyyətlərinə diqqət yetirilməsi vacibdir.
“Boyun qənaətbəxşliyi hələ hər şey demək deyil”
Sabiq polis rəisi, tanınmış hüquqşünas Mahmud Hacıyev Moderator.az-a açıqlamasında boy amili ilə yanaşı əqli-psixoloji və mənəvi keyfiyyətlərin də qəbul zamanı əsas götürüldüyünü, fəqət bu keyfiyyətlərin ilkin qəbul prosesindən sonra yoxlanıldığını vurğuladı:
“Öncə onu qeyd edim ki, daxili işlər orqnalarında xidmət edəcək insanlarla bağlı əqli-psixoloji və s. məsələlər sonrakı mərhələdə önə çəkilir. Təbii ki, daxili işlər orqanlarında xidmət edəcək şəxslərin bu keyfiyyətlərə cavab verməsi mütləqdir. Həmin şəxslərin əqli, intellektual səviyyəsi, savadı və s. yoxlanılır və yalnız müəyyən testlərdən, yoxlamalardan keçəndən sonra bu insanlar hüquq-mühafizə orqanlarına qəbul edilir. Bu şəxslər hərbi-tibbi komissiyalardan keçir. Şəxsin psixoloji durumu yoxlanılır. Yəni şəxsin fiziki göstəriciləri qənaətbəxşdirsə, daha sonra həmin şəxsin digər keyfiyyətlərini də yoxlayırlar. Ola bilər ki, bir şəxs boyuna görə polis orqanlarına qəbul eidlsin, amma daha sonra digər mərhələlərdən kənarda qalsın”.
Polisin boyu Qərbə baxdıqca uzanıb
M.Hacıyevin bildirdiyinə görə, əvvəllər Azərbaycanda polis orqanlarında xidmətə qəbul edilənlərin boy amilinə elə də ciddi diqqət yetirilmirdisə, sonradan Qərbin təcrübəsi bu məsələdə əsas götürülməyə başladı:
“Boy amili Azərbaycanda əvvəllər o qədər də nəzərə alınmırdı. Lakin sonradan gördülər ki, hüquqi-demokratik dövlətlərdə güc orqanlarını göstərəndə onların boy amili, fiziki göstəricilərinin normal vəziyyətdə olduğu elə ilk baxışdan özünü hiss etdirir. Odur ki, sonrakı dönəmlərdə Azərbaycanda da bu amilə diqqət artdı. Bu, mütləq qaydada olmalıdır. Bizdə elə polislər var ki, onların boyu balaca, qarınları isə yekədir. Hətta azyaşlı uşaqlar bu cür adaları görəndə qorxub vahimələnir. Bütün bu amillər səbəbi ilə də sonrakı proseslərdə boy amilinə daha çox diqqət yetirməyə başladılar. Bu, təxminən son 10 ildə gündəmdə olan bir məsələdir. Lakin əvəllər daha aşağı boyda olan şəxslərin də DİN orqanlarında çalışmasına icazə verilirdi. Hətta bununla bağlı xüsusi əmr də verilmişdi və orada göstərilirdi ki, boyu 172 sm olan şəxslərin polis orqanlarında çalışmaları mümkündür. Boy amili ilə bağlı qadağa boyu 172 sm-dən aşağı olan şəxslərə şamil edilirdi. Xüsusilə də , zabit heyətinə yox, sıravi polis heyətinə qəbulda bu amil tətbiq olunurdu. Indi bu, zabit heyəti üçün də keçərlidir. Çünki Polis Akademiyasına gedəndə qəbula gələn şəxslərin fiziki göstəricilərinə də nəzər salırlar. Onlar xüsusi komissiyadan keçirlər”.
“Boy amili “bayır xidməti” baxımından daha çox önəmlidir”
M.Hacıyuevin qənaətincə, boy amili bayır xidmətinin təşkilində iştirak edən polis nəfərləri üçün xüsusilə əhəmiyyətlidir:
“Sıravi polis nəfəri post-patrul xidmətini həyata keçirir. Polisdə “bayır xidməti” deyilən bir iafdə mövcuddur. Bayır xdmətinə post-patrul, DYP daxildir. Bu şəxslər demək olar ki, bütün gün ərzində kabinetdə olmur, küçədə, insanların gözü qarşısında olurlar. Əgər bu şəxslər gün uzunu insanların gözü qarşısında olurlarsa, deməli onların fiziki baxımdan, fizioloji baxımından göstəriciləri yaxşı olmalıdır. Buna görə də bu amil sıravi polis nəfərlərinin işə qəbulu zaman mühüm əhəmiyyət kəsb edən bir məsələ kimi önə çəkildi”.
“180 sm-lik boy Azərbaycan üçün çoxdur”
M.Hacıyevin sözlərinə görə, 180 sm-lik boy daha çox şimal xalqları üçün keçərlidir və Azərbaycan xalqının genetik xüsusiyyətləri bu normativ üçün yetərli deyil:
“Xarici ölkələrin böyük əksəriyyətində bayır xidmətində çalışan polis əməkdaşlarının hamısının boyu hündürdür. Bu baxımdan Azərbaycanda da boy amilinə diqqət yetirilməsi başadüşüləndir. Lakin hesab edirəm ki, Azərbaycan kimi ölkələrdə boy amilinin 180 sm həddində müəyyənləşdirilməsi o qədər də məqsədəuyğun deyil. Bu, mənim subyektiv fikrimdir. Avropa ölkələrində, məsələn, Norveçdə, İsveçdə hər 10 nəfərdən 7-nin boyu 180 sm-dir. Boy amili xalqların genetikasından asılıdır. Əgər biz Vyetnamda, Kambocada hər 10 nəfərdən 7-nin boyununun 180 sm olduğunu iddia etsək, adama gülərlər. Azərbaycan da boy baxımından Avropa ölkələri ilə müqayisə edilə bilməz. Şübhəsiz, bizdə də hündürboy gənclər var. Lakin onların sayı o qədər də çox deyil. Ona görə də bu amil mütləq nəzərə alınmalıdır. Məncə bu göstərici 180 deyil, 175 və ya 176 olsa daha yaxşı olar. 175 sm bizim məmləkət üçün normal boydur. Çünki Azərbaycan Şimali Amerika, Sibir və ya Skandinaviya deyil. Bizinm ölkədə yalnız hər 10 və ya 20 nəfərdən birinin boyu 180 sm ola bilər. Buna görə də daxili işlər orqanlarına qəbul zamanı bu reallığın nəzərə alınmasını vacib hesab edirəm”.
Seymur Əliyev
