Millət vəkili, iqtisadçı ekspert Vahid Əhmədov gündəmin bir sıra aktual mövzularıyla bağlı Moderator.az-ın suallarını cavablandırıb, onu təqdim edirik:

-Az qala bütün filiallları haqqında korrupsiya cinayətləri üzə çıxan “Aqrolizinq”in bir yararsız qurum olduğu təəssüratı yaranıb...

-Mən bu qənaəti bölüşmürəm və hesab etmirəm ki, “Aqrolizinq” lazımsız bir qurumdur. Bu qurumu yaradanda cənab prezidentin əsas məqsədi də o idi ki, sahibkarlığa yardım edilsin. Yəni fermer təsərrüfatlarını inkişaf etdirmək, texnikadan istifadə etməklə məhsulu itkisiz yığımaq üçün bu addım hökumətin öz vətəndaşına, sahibkarına, fermerinə bir dəstəyi idi. Yəni bir ideya olaraq bu çox düzgün və yerində olan addım idi. Özü də fikir verin ki, “Aqrolizinq” filialları ölkə üzrə mövcud olan 9 iqtisadi bölgələr üzrə yaradılıb və belə demək mümkünsə bütün ölkə sahibkarları üçün əlşatandır. Amma həmin cəmiyyətin özünün və filiallarının necə formalaşması və fəaliyyət göstərməsi, yeyintilər, saxtakarlıq və korrupsiya əməlləri məsələnin başqa tərəfidir. Bir daha təkrar edirəm ki, öz-özlüyündə bu, çox gözəl ideya idi. Çünki bununla kənd təsərrüfatının inkişafına təkan verilmiş oldu və ölkənin ərzaq təhlükəsizliyi məsələsində xeyli irəli getmək mümkün oldu. Amma çox təəşşüflər olsun ki, “Aqrolizinq” yaradıldıqdan sonra gətirilən texnikanın əslində faktiki sahibinə çatdırılmasında ciddi bürokratik əngəllər yaradıldı. Bu barədə deputatlara, şəxsən mənim özümə də çoxsaylı yazılı və şifahi müraciətlər, şikayət məktubları gəlir. Şikayətçilərin bir qrupunu mən burda və yerlərdə qəbul edib dinləmişəm. Fermerlərin əsas şikayətləri də budur ki, gətirilən texnikanı elə qiymətə icarəyə verirlər ki, insanlar ondan imtina etməli olur və məhsulun tələf olmasıyla barışır. Yəni təklif edilən qiymətlər faktiki olaraq fermerlərə sərf eləmir. Çünki fermerlərin istehsal etdiyi məhsulun maya dəyərində həmin texnikanın da görüdüyü işin qiymətini otuzduranda qiymətlər kəllə-çarxa çıxır və fermer ziyana düşür. Deməyim odur ki, “Aqrolizinq”lə fermerlər arasındakı münasibətlər mexanizmi düzgün qurulmayıb. Korrupsiya ilə bağlı rəsmi məlumatların intensivləşməsinə gəldikdə isə deməliyəm ki, adətən mətbuat bu zaman Kənd Təsərrüfatı Nazirliyini qınayır. Amma bu “Aqrolizinq”in özünün rəhbərliyi var. Baş verənlərə görə “Aqrolizinq” rəhbərliyi birbaşa məsuliyyət daşımalıdır. Günahkarlar elə şəkildə cəzalandırılmalıdır ki, başqaları bir daha dövlətin malına bu cür talançılıqla yanaşmasınlar və elə etsinlər ki, hökumət də razı qalsın, fermerlər də. Texnikalardan əlavə də narahatedici məqamlar var. Fermerlərə verilən dotasiyalarda da ciddi pozuntular var. İstər həmin məbləğin fermerlərə çatdırılmasında, istərsə də əkin sahələrinin dəqiq sənədləşdirilməsində çoxsaylı pozuntularla bağlı biz çoxdan məlumatlıydıq. Yadınızdadırsa bir müddət öncə keçmiş kənd təsərrüfatı naziri İsmət Abasov və maliyyə naziri Samir Şərifov əkin sahələriylə bağlı saxta statistikaya qarşı birgə mübarizə apardılar və otlaq sahələrinin əkin yerləri kimi sənədləşdirərək dövlətə qarşı külli miqdarda zərər vurulmasının qarşısı alındı. Amma mən heç şübhə etmirəm ki, bu sahədə də hər şey qaydasında deyil və saxtakarlıq halları qalmaqdadır.

-Min hektarlarla otlaq sahələrinin yalandan əkin sahələri kimi tədim edərək milyonlarla manatın mənimsənilməsində iştirak edən fermerlərin özləri də cəzalandırlsa bəlkə kimsə bir daha belə riskə getməz...

-Ümumiyyətlə, kənd təsərrüfatı ölkə iqtisadiyyatının ən yaralı yeridir və çoxsaylı problemlər içindədir. Bu gün ölkədəki işlək əhalinin 38-40 faizi kənd təsərrüfatı ilə məşğuldur. Amma təsəvvür edin ki, bu gün rayonlardakı icra hakimiyyətlərinin kənd təsərrüfatı üzrə müavin ştatı yoxdur. Cənab prezident son zamanlar bu haqda bir sərəncam da imzaladı ki, rayonlarda kənd təsərrüfatına cavabdeh olan bir müavin ştatı olsun və kənd təsərrüfatı idarələri də indiki kimi formal yox, işlək bir qurum olsun. Bir vacib məqamı da deyim. Birincisi, bizdə torpaq islahatı zamanı çox kobud səhvlərə yol verilib. Nəticədə ölkədəki əksər yararlı torpaqları o adamlar alıblar ki, heç onu təyinatı üzrə istifadə etmədilər. Ona görə də ilk növbədə torpaq islahatı ilə əlaqədar torpaqların inventarizasiyası aparılmalıdır. Öyrənilməlidir və bunun dəqiq xəritəsi hazırlanmalıdır ki, Azərbaycanda yararlı torpaqlar hansılardır və onların hansından səmərəli istifadə edilmir.

-Axı iki il öncə prezident bu barədə müşavirədə göstəriş verdi və ardından səhv etmirəmsə bununla bağlı xüsusi sərəncam da imzaladı.

-Bu günə qədər cənab prezidentin bu sərəncamına əməl edilməyib. Halbuki bu çox ciddi məsələdir və hökumət ölkənin ərzaq təhlükəsizliyi məsələsində ilk növbədə burdan başlamalıdır. İkincisi də sovet vaxtında olduğu kimi ölkə bölgələr üzrə qruplaşdırılmalıdr ki, hansı rayonlarda hansı kənd təsərrüfatı məhsulu daha yaxşı əkilə və ya istehsal oluna bilər. Yəni meyvəçilik harda ola bilər, tərəvəzçilik harda, yaxud əkinçilik və ya qoyunçuluq harda inkişaf edə bilərsə onu nizamlamaq lazımdır. Ən vacib məsələ taxılçılığın ciddi şəkildə inkişaf etdirilməsidir. Çox təəssüf ki, bu qədər vəsait ayrılmasına baxmayaraq bu günədək Azərbaycan ərzaq buğdasına olan tələbatını hələ də ödəyə bilmir və biz idxaldan asılıyıq. İldə ən azı 500-600 min ton ərzaq buğdası və bundan iki dəfə çox da yemçilik üçün taxıl idxal edirik. Mən bu barədə demişəm, yenə də deyim ki, İqtisadiyyat və Sənaye Nazirliyi Beyləqan-Ağcabədi zonasında iki iri fermer təsərrüfatı yaradıb və ildə də hər hektardan 50-55 sentner taxıl götürülür. Amma adi fermerlər min bir zəhmət hesabına 20 sentner taxılı zorla alırlar, onun da maya dəyəri gəlib bütün qazancı alır. Bununla bağlı nazir Şahin Mustafayevlə də aramızda söhbət olub. Bildiyim qədər artıq 8 bölgədə də iri fermer təsərrüfatları yaratmaq üzərində işləyirlər. Yəni bütün bunlar vaxt aparan məsələdir və əslində vaxtında bu istiqamətdə səhvlərə yol verildiyi üçün bu gün belə bir acınacaqlı mənzərə yaranıb.

-Etiraf edək ki, “Aqrolizinq”lərin işinin düzgün qurulmamasında həmin filialların yerləşdiyi rayonların icra başçılarının qanunsuz müdaxiləsi və həmin texnikanı öz dədəsinin malı kimi təsəvvür etməsidir. Hətta bəzən elə olur ki, icra başçısı öz rayonunda ciddi tələbat olduğu halda bir neçə kombaynı digər rayonun icra başçısının xahişi ilə ora göndərir, yaxud həmin qurumlara təzyiq edir, bu alınmayanda işlərinə əngəl yaradırlar...

-Son vaxtlar icra başçılarına böyük səlahiyyətlər verilib. Mən də cənab prezidentin bu qərarını alqışlayıram. Çünki səlahiyyətlər daha çox mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarında deyil, yerli icra hakimiyyəti orqanlarında olmalıdır. Amma icra başçılarına verilən səlahiyyətlərlə bərabər onlardan tələblər də olmalıdır ki, rayonun iqtisadi inkişafına cavabdehlik daşısın. Bu baxımdan müəyyən mənada sizinlə də razıyam ki, icra başçıları onlara verilmiş səlahiyyəti tez mənimsəsələr də cavabdehlik məsələsində sanki özlərini görməməzliiyə vururlar.

Ardı var...