Azərbaycan 2014-cü il aprelin 1-dək yaşı 8 ili ötən avtomobillərin idxalına məhdudiyyət qoyub. Gürcüstandakı avtodilerləri Ermənistanın Gömrük İttifaqına daxil olması ilə əlaqədar avtomobil gətirilməsi üçün rüsumun artırılması da gözləyir.

“Azərbaycanın tətbiq etdiyi məhdudiyyətdən sonra biz bir maşın belə sata bilmirik. Bütün vəsaitini bu biznesə qoyan 20 mindən çox adamın və onların ailəsinin maraqları zərbə altına alınıb”, - avtodiler Mindiya Zakareişvili “Exo Kafkaza” bildirib.

Radiostansiyanın məlumatına görə,  son illər Azərbaycan Avropa və ABŞ-dan Gürcüstana gətirilən avtomobillərin əsas satış bazarı olub. Belə ki, 2013-cü ildə on minlərlə, bu il isə cəmi 2,5 min avtomobil gətirilib.

Ötən il Gürcüstan Ermənistana 17 minə yaxın avtomobil ixrac edib. Lakin ölkə Gömrük İttifaqına daxil olduqdan sonra orta sinifli avtomobillər üçün gömrük yığımının məbləği 14 min dollara çatıb. Bu, Ermənistana təkrar avtomobil ixracının üzərindən xətt çəkir. Bu barədə Gürcüstan Avtomobil Federasiyasının rəhbəri Şalva Oqbaidze bildirib.

Bu, Gürcüstanın tarixində təkrar avtomobil ixracına  ilk zərbə deyil. 2009-cu ildə Qazaxıstanla da eyni durum yaranmışdı. Bu ölkəyə ildə 20 minədək avtomobil gətirilirdi. Lakin Qazaxıstan Gömrük İttifaqına qoşulduqdan sonra Gürcüstandan avtomobil daşınması sıfıra enib.

Gürcüstan hökuməti avtodilerlər üçün nəticənin yumşaldılması üzrə yalnız bir tədbir görüb: gömrük yığımlarının ödənilməsi üçün 45 günlük möhlət tətbiq edilib.

Tiflisin 11 kilometrliyində yerləşən Rustavi avtomobil bazarı Qafqazda ən böyük bazardır. Onun sahəsi 250 000 kvadrat metr təşkil edir. Avtokompleks Gürcüstanı Azərbaycan və Ermənistanla birləşdirən  magistral trass boyunca yerləşir.

Uzun illərdir Gürcüstanın xarici ticarət dövriyyəsində minik avtomobillərinin ixrac-idxalı mühüm yer tutur. 2013-cü ildə ölkəyə 710,5 milyon dollar məbləğində minik avtomobili gətirilib ki, bu da idxalın ümumi həcminin 9 faizini təşkil edir. Gürcüstan 703,9 milyon dollar dəyərində avtomobil ixrac edib ki, bu da ixracın ümumi həcminin 24,2 faizini təşkil edir. Bu barədə Gürcüstanın Statistika Departamentindən bildirilib.

2013-cü ildə Gürcüstandan Azərbaycana 401,1 milyon dollarlıq minik avtomobili ixrac edilib ki, bu da Gürcüstan ixracının yarısından çoxdur - ötən il Gürcüstanın illik ixracı 710,2 milyon dollar olub. 2014-cü ilin yanvar-aprel aylarında Gürcüstandan Azərbaycana 97 milyon 694 min dollar məbləğində avtomobil ixrac edilib.

Böyük ehtimalla, Gürcüstanın avtomobil bazarının çökməsində Azərbaycan Mərkəzi Bankının özəl banklara avtomobillərin alınması üçün vətəndaşlara verilən kreditlərin dayandırılması daha əhəmiyyətli rol oynayıb. Azərbaycanda avtomobil  kreditlərinin risk faizi yüksək olsa da, maşın krediti təminatlı kreditlər kateqoriyasına aiddir. Ona görə də bu qərarın niyə verildiyi və avtomobil kreditlərin dondurulmasının səbəbi bəlli deyil. Ancaq böyük ehtimalla ölkəyə avtomobil idxalı və satışı biznesinin tək əldə cəmlənməsi prosesi gedir və kreditlərin də dondurulması buna hazırlıq xarakteri daşıyır.

Avtomobil bazarının iri oyunçuları Gürcüstan və Dubaydan kiçik partiyalarla maşın gətirən xırda biznesmenləri sıradan çıxarmaq istəyir. Avtomobil kreditlərinin dayandırılması bu zümrənin avtomatik olaraq sıradan çıxarılması deməkdir. Çünki bu ölkələrdən idxal edilən işlənmiş maşınlar kasıb təbəqə üçün hesablanmışdı. Yerli bazarda 8-15 min dollar arasında satılan bu maşınları aylıq gəliri 600-700 min manat olan təbəqə kredit yolu ilə əldə edirdilər. Ancaq “avro-4" standartına keçidi bəhanə edən iri oyunçular xırdaları tam sıradan çıxarmaq üçün artıq hərəkətə keçiblər.

Bir qədər öncə, Dövlət Gömrük Komitəsinin sədri Aydın Əliyev avtomobil idxalına ciddi nəzarət ediləcəyini bildirmişdi. Onun sözlərinə görə, ölkədəki nəqliyyat sektorunun vəziyyəti və tıxaclar nəzarətin güclənməsini zəruri edib.

Hamıya bəllidir ki, Azərbaycan reallığında “ciddi nəzarət” necə həyata keçirilir. Əgər nəzarət “ciddiləşirsə”, onda həmin sahə monopoliyaya götürülür. Burada vacib bir detal da var. Yeni standart 2005-ci il və sonrakı illərdə istehsal edilən avtomobillərin ölkəyə idxalına icazə verir. Ancaq A.Əliyev bütövlükdə idxala “nəzarətin”  güclənəcəyindən danışır. Yəni sabah gömrük xidməti hətta 2012-ci ildə istehsal edilən avtomobili “ekoloji baxımdan yararsız” elan edib ölkəyə buraxmaya bilər.

Ölkəyə köhnə avtomobillərin gətirilməsinin əsas səbəblərindən biri də elə gömrük xidmətinin yaratdığı qeyri-rəsmi qaydalardır. Xaricdən gətirilən avtomobilin mühərrikinə görə bəzən avtomobilin öz qiymətindən çox qeyri-rəsmi rüsum tətbiq edilir. Məsələn, Gürcüstandan 7 min dollara alınan, mühərrik gücü 3-4 ölçülü avtomobillərə görə 6-7 min manat (7,7-9 min dollar) “şapka” alınır. Bu da daha ucuz və ekoloji baxımdan yararsız maşınların Azərbaycana daxil olmasına təkan verir.

Beləliklə, Azərbaycanın sərt qaydaları qonşu ölkənin avtomobil bazarının çökməsinə səbəb olub. Belə getsə çox qısa zaman kəsiyindən sonra Gürcüstanın nəhəng maşın bazarı barədə ancaq keçmiş zamanda danışmaq lazım gələcək.

Musavat.com