Moderator.az millət vəkili Vahid Əhmədovun dünən parlamentdə hökumətin hesabatının müzakirəsi zamanı qaldırdığı problemləri və tövsiyyələrini təqdim edir:
“Dünyadakı iqtisadi artım ötən il 2,1 faiz olduğu halda Azərbaycanda bu artım 5,8 faiz olub. Son 10 ildə Ümumi Daxili Məhsulun (ÜDM) 3,2 dəfə, qeyri-neft sektorunun 2,6 dəfə, investisiyaların 4,5 dəfə artması ölkədə makrostabilliyin qorunub saxlanması, iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi, regionların iqtisadi inkişafı və nəhayət prezidentin rəhbərliyi altında Azərbaycan hökumətinin apardığı siyasətin nəticəsində əldə edilib. Məhz bütün bunları nəzərə alaraq Azərbaycanın kredit reytinqi beynəlxalq reytinq agentlikləri tərəfindən sabit qiymətləndirilmişdir. 2013-cü ildə dünya iqtisadiyyatında sabitləşmə baş versə də gedən təlatümlü proseslər iqtisadiyyata öz mənfi təsirini göstərməkdədir. Azərbaycan da burada istisna deyil. Dünya iqtisadiyyatına inteqrasiya edən bir dövlət kimi ölkənin əsas ixrac potensialı olan neft hasilatının aşağı düşməsini nəzərə alaraq yaxın illərdə biz iqtisadiyyatda neqativ halların aradan qaldırılması, kölgə iqisadiyyatının azaldılması, maliyyə nizam-intizamının möhkəmlənməsi istiqamətində ciddi addımlar ataraq sruktur islahatlarının aparılmasına nail olmalıyıq. Bütün bunları nəzərə alaraq bir neçə məsələyə toxunmaq istəyirəm.
2013-cü il cənab prezident tərəfindən Azərbaycanda sənaye ili elan edilib. İki gün bundan qabaq cənab prezident bununla əlaqədar tədbirlər planını təsdiq etdi. Qeyri-neft sektorunun əsas qolu olan sənayenin inkişafında doğrudan da müəyyən işlər görülüb. Sumqayıtda və Bakıda texnoparklar yaradılıb. Məhz buna görə də 2013-cü ildə qeyri-neft sektorunun inkişafında 10 faiz artım olub. Bütün bunlara baxmayaraq bu gün üçün Azərbaycanın ən ciddi probleminin işsizliyin səviyyəsinin hələ də yüksək olmasını hökumətin nəzərinə çatdırmaq istərdim. Artıq 3-cü dövlət regionların iqtisadi inkişaf proqramı təsdiq edilib. Regionlarda bir sıra infrastruktur layihələri böyük məbləğlər qoymaqla həyata keçirilir. Amma biz bu gün əhalinin işlə təmin olunmasını həll edə bilməmişik. Adicə Quba-Xaçmaz iqtisadi zonasında bu problem çox ciddi olaraq qalır. Düzdür, emal müəssisələri var və onlar özəlləşdirilib, amma heç biri işləmir. Mən bu məsələyə bir dəfə Milli Məclisin iclasında toxunmuşam. Yeni müəssisələr də yaradılmır. Kənd yerlərində ümumiyyətlə insanlar iş tapa bilmirlər. Ona görə də belə hesab edirəm ki, Azərbaycan hökuməti kənd yerlərində iş yerlərinin açılmasına daha çox diqqət yetirməlidir.
Azərbaycan müharibə şəraitində olan bir ölkə olduğu üçün ölkənin ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsi də əsas məsələlərdən biridir. Cənab prezident İlham Əliyevin də bu məsələyə çox böyük diqqət yetirməsi də göz qabağındadır. Bununla əlaqədar olaraq müxtəlif proqramlar təsdiq edib. Burada iki məqama diqqət yetirmək istəyirəm. Birinci ərzaq məhsulu ərzaq buğdasıdır. Biz bu günədək özümüzü ərzaq buğdasıyla təmin edə bilməmişik. Nəinki təmin edə bilmirik, demək olar ki, idxalını da ilbəil artırırıq. Əgər əvvəlki illərdə Azərbayacna hər il 500 min ton buğda idxal olunurdusa, son illər onun həcmi bir milyon tona çatdırılıb. Hesabata baxanda hər hektardan məhsuldarlığın 20-25 sentner olduğunu görürük. Bu çox aşağı rəqəmdir. Doğrudur, son vaxtlar bu istiqamətdə müəyyən işlər görülüb. Ağcabədi-Beyləqanda iki fermer təsərrüfatı yaradılıb və orada hər hektardan 50-55 sentner taxıl götürülüb. Mən hesab edirəm ki, Azərbaycanın ərzaq buğdasına ehtiyacını təmin etmək üçün məhz belə iri fermer təsərrüfatlarının yaradılmasına çox böyük ehtiyac var. İkinci ən ciddi məsələ geni dəyişdirilmiş məhsulların Azərbaycana idxalıdır. Son vaxtlar Azərbaycana idxal olunan məhsulların içərisində geni dəyişdirilmiş məhsullar çox böyük faizlər təşkil edir. Bu məhsulların Azərbaycana idxalı ölkə vətəndaşları üçün çox ciddi problem yaradır. Həm insanların sağlamlığına ciddi zərbələr vurulur, həm də ölkədə meyvə-tərəvəzçiliklə məşğul olan əhalinin vəziyyəti ağırlaşır, öz məhsullarımızın satışında problemlər yaranır. Azərbaycan hələlik Ümumdünya Ticarət Təşkilatına daxil olmayıb. Biz həmin təşkilata daxil olandan sonra bu problemi həll etmək çox çətin olacaq. Ona görə də Azərbaycan hökumətinin diqqətini bu məsələyə də yönəltmək istəyirəm.
2013-cü ildə Azərbaycan iqisadiyyatına yatırılan kapitalın 73 faizi qeyri-neft sektoruna qoyulub. Bu da qeyri-neft sektorundakı daxilolmaları müəyyən qədər artırıb. Bu artımlar 14 faiz təşkil edib. Amma ticarət balansına nəzər yetirdikdə görürük ki, ixracın 93 faizini neft və neft məhsulları, o cümlədən qaz təşkil edir. Ona görə də Azərbaycanda qeyri-neft sektorunun inkişafı dedikdə biz onun struktur inkişafına diqqət yetirməliyik. İstər sənayedə, istərsə də kənd təsərrüfatında elə məhsulların istehsalına nail olmalıyıq ki, onların içərisində ixrac yönümlü məhsulların sayı çox olsun.
Makroiqtisadi dayanıqlığın təmin edilməsində əsas rol oynayan pul-kredit siyasətini həyata keçirən Mərkəzi Bank 2013-cü ildə də manatın məzənnəsinin qorunub saxlanılması, inflyasiyanın birrəqəmli olması, maliyyə sabitliyinin qorunmasında mühüm rol oynayıb. Amma çox təəssüf ki, Milli Məclisin iclaslarında biz mütəmadi olaraq qaldırdığımız bir sıra məsələlərə Mərkəzi Bank tərəfindən ciddi reaksiya verilmir. Bunlar əsasən Mərkəzi Bank tərəfindən kredit faizlərinin aşağı salınması, o cümlədən ipoteka kreditləriylə əlaqədar müəyyən şərtlərin yüngülləşdirilməsiylə əlaqədardır. Bu məsələlər Milli Məclisin həm komitə, həm plenar iclaslarında mütəmadi olaraq qaldırılsa da öz həllini tapmır. Baxmayaraq ki, Mərkəzi Bank sığortalanan əmanətlərin faiz dərəcələrini 12 faizdən 10 faizə endirib. Ona görə də hesab edirəm ki, Azərbaycan hökuməti Mərkəzi Bankla birlikdə bu məsələyə diqqət yetirməlidir.”
