“Köçürmə siyasəti işğaldakı Azərbaycan ərazisində demoqrafik vəziyyəti süni şəkildə dəyişdirməyə hesablanıb”
Məlum olduğu kimi, 20-yə
qədər QHT Minsk qrupunun həmsədrlərinə müraciət edərək, Ermənistanın işğaldakı
Azərbaycan torpaqlarına digər ölkələrdən erməni ailələri köçürməsinə diqqət çəkib,
onlardan baş verənlərə reaksiya verməyi tələb edib.
Azərbaycan xalqının bu məsələ
ilə bağlı narahatlığını beynəlxalq təşkilat və dünya ictimaiyyətinə çatdırmaq,
habelə, Ermənistanın işğalçı və təxribatçı siyasətinin ifşası baxımından QHT-lərimizin
bu yöndəki aktivliyi nə dərəcədə faydalıdır?
Moderator.az olaraq “QHT.az” saytının baş redaktoru, İnformasiya Təşəbbüslərinə
Dəstək İctimai Birliyinin sədri Cəsarət Hüseynzadə ilə söhbətimizdə bu və digər
məsələləri şərh etməyə çalışdıq.
-Cəsarət bəy, öncə bir qrup QHT rəhbərinin Minsk
qrupu həmsədrlərinə məlum müraciəti ilə bağlı fikirlərinizi bilmək istərdik. Müraciətə
hansı QHT-lər qoşulub, orada konkret olaraq hansı faktlar yer alıb?
-Bildiyimiz kimi, Azərbaycanda
fəaliyyət göstərən bir qrup qeyri-hökumət təşkilatı ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədrləri
Stefan Viskonti (Fransa), Endryu Şofer (ABŞ), İqor Popova (Rusiya) və beynəlxalq
təşkilatlara Azərbaycanın işğal olunmuş Dağlıq Qarabağ bölgəsinə Ermənistan tərəfindən
erməni əhalisinin qanunsuz köçürülməsi hallarına dair müraciət ünvanlayıb.
Qeyd edim ki, bu müraciət
xüsüsən bu sahədə ixtisaslaşmış və beynəlxalq səviyyədə tanınan QHT-lər tərəfindən
edilib.
Muraciətdə qanunsuz məskunlaşma
ilə bağlı faktlar qeyd edilir. Həmin faktları təkcə biz deyil, ermənilər də bəyan
edirlər. Müqayisəli formada tarixi– mədəni abidələrə münasibət də diqqətə
çatdılır. Haqlı olaraq Azərbaycan vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları beynəlxalq ictimaiyyətə müraciət edərək, onun
bu qanunsuz proseslərə, beynəlxalq humanitar hüququn pozulması hallarına və Ermənistan
Respublikası tərəfindən hərbi cinayətlərin törədilməsinə biganə qalmamasını tələb
edirlər. ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədrləri, ermənilərin Azərbaycanın işğal
olunmuş Dağlıq Qarabağ bölgəsinə Ermənistan tərəfindən mütəşəkkil qaydada
qanunsuz köçürülməsi prosesinə dərhal reaksiya göstərməsini tələb edirlər.
-Sizcə bu müraciət beynəlxalq təşkilatların sözügedən
probılemin həlli istiqamətində konkret addımlar atması ilə nəticələnə bilərmi?
-Biz Beynəlxalq Hüquq təsisatlarının
praktik addımlar atmaq iqtidarında
olmaması faktını dəfələrlə müşahidə etmişik. Son hadisələr zamanı
ümumiyyətlə beynəlxalq qurumların
movqesizliyi də görünməkdədir. Qanunsuz məskunlaşma açıq və aydın
formada aparıldığından ATƏT-in Minsk qrupu dərhal öz təşəbbüsü ilə ən azından bəyanatla
çıxış etməli və Ermənistanın bu qanunsuz əməllərdən çəkinməsini tələb etməli
idi. Çünki BMT tərəfindən Ermənistan-Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə
bağlı Minsk Qrupuna mandat verilib.
Hazırkı vəziyyətdə QHT-lərin
bu müraciətlərinin effektli olub –olmayacağını demək çətindir. Amma vətəndaş cəmiyyətinin
bu narahatlıqları çatdırması vacib şərtdir. Bu müraciətdə həm də Azərbaycan
xalqının bu məsələ ilə bağlı narahatlığı ifadə olunur. Beynəlxalq təcrübədə bu
müraciətlərin təsir imkanları xeyli dərəcədə mühüm olur.
-Ümumiyyətlə, QHT-lər Ermənistanın işğalçılıq siyasətinin
ifşasında, onun terrorçu dövlət mahiyyətinin dünya birliyinə çatırılmasında
lazımi aktivlik sərgiləyirmi?
-Vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları
hər zaman çalışır ki, Ermənistanın apardığı işğalıçılıq siyasətinin ifşa
olunması istiqamətində öz tövhəsin versin. Bunun üçün müvafiq dövlət qurumları
ilə birgə işlər aparılır. Bir çox QHT xarici ölkələrdə olan tərəfdaş təşkilatalrı
da bu prosesə qoşur. Prezident yanında QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Şurası bu
istiqamətdə olan layihələrə dəstək verir. Əlbəttə ki, mən hər zaman QHT-lərin fəaliyyətindən
danışarkən, istənilən istiqamətdə fəaliyyətin aktivliyin artırılması zərurətini
bildirirəm. Hesab edirəm ki, QHT-lərin Ermənistanın işğalçılıq siyasətinin ifşa
edilməsi istimatində də yeni addımlar atması vacibdir. Bu sahədə strukturlaşmış
və illik proqram əsasında fəaliyyət göstərən QHT-lərin olmasına da ehtiyac var.
-Sizcə regiondakı gərgin vəziyyəti nəzərə alaraq Minsk
qrupunun da öz aktivliyini artırmasına ehtiyac varmı?
-Təəssüf ki, hazırda
ümumiyyətlə ATƏT-in Minks qrupunun fəaliyyətdə olub-olmaması ciddi sual
doğurur. Sanki Minsk Qrupu fəaliyyətini dondurub və proseslərdən kənarda qalıb.
Ermənilərin Tovuz istiqamətində törədiklər təxribat vaxtı da bu qurumun aktivliyi müşahidə edilmədi.
Eyni zamanda, indi də Ermənistan
tərəfindən beynəlxalq hüquq prinsplərinə
zidd olaraq, işğal altında olan Azərbaycan
ərzilərində qeyri qanuni məskunlaşma aparması, sanki Minsk Qrupunun həmsədləri
tərəfindən sükütla qarşılanır.
Bu vaxta kimi, məskunlaşma
ilə bağlı oxşar addımlar atılsa da, etiraf edək ki, hazırda təmas xəttində çox
gərgin və həssas vəziyyət mövcuddur. Bu gərgin vəziyyət həmsədr ölkələri və eyni zamanda beynəlxalq təşkilatları
düşündürməlidir.
Bu dəfə Ermənistan bu
köçürmə siyasətini açıq formada keçirməklə, eyni zamana bu proses üçün xüsusi proqram da təklif edir. Ermənistanın
bu hərəkəti açıq formada beynəlxalq hüquqa meydan oxumaqdır”.
-Cəsarət bəy, sizcə Ermənistan işğal edilmiş Azərbaycan
torpaqlarına xarici ölkələrdən erməni əsilli şəxsləri köçürməklə konkret hansı
məqsədlərə nail olmağa çalışır?
-Ermənistan qeyri-qanuni
məskunlaşdırma siyasəti həyata keçirməklə, işğal etdiyi Azərbaycan ərazilərində
demoqrafik vəziyyəti dəyişdirməyə çalışır. Ermənilər humanizm pərdəsi altında əslində
Dağlıq Qarabağda ermənilərinin sayını çoxlaltmaq istəyir və eyni zamanda, bu ad altında muzdlu döyüşçüləri də bölgəyə
yerləşdir. İşğalçı dövlət həmin ermənilərdən
döyüşlərdə canlı sədd kimi istifadə edəcəkdir. Çox aydın məntiqdir ki,
münaqişə bölgəsinə, müharibənin hər an alovlanması ehtimal olunan bölgəyə
üçüncü ölkədən dinc sakin köçmək istəməz. Xatırladaq ki, sonunucu dəfə döyüşlər
təqribən 2 ay öncə baş verib və bu barədə dünya mətbuatında da kifayət qədər məlumat
var.
-Ermənistanın işğaldakı torpaqlarda qanunsuz məskunlaşdırma
siyasəti beynəlxalq hüququn prinsipləri baxımından necə dəyərləndirilə bilər?
-Erməsitanın qanunsuz məskunlaşdırma
siyasəti beynəlxalq humanitar hüququn, o cümlədən 1949-cu il Cenevrə
Konvensiyalarının kobud şəkildə pozulmasıdır. Beynəlxalq hüquqa əsasən işğalçı
dövlət tərəfindən işğal olunmuş ərazilərdə məskunlaşma siyasətinin aparılması
müharibə cinayəti kimi tövsif edilməlidir. Minsk Qrupunun və beynəlxaq təşkilatların
Ermənistanın bu qanunsuz məskunlaşma siyasətinə münasibət bildirməməsi, Azərbaycanı
daha da ciddi addımlar atmağa təşviq edir və buna görə məsuliyyəti işğalçı dövlət
daşımalıdır”.
Seymur ƏLİYEV