Milli Şuranın İcra Aparatının
rəhbəri Eldar Namazov Moskva səfərindən qayıdıb. E.Namazov görüşün nəticələri,
prezident seçkində Milli Şuranın iştirakı, vahid namizəd ətrafında yaranan
problemlərlə bağlı “Yeni Müsavat”a müsahibə verib. Moderator.az həmin
müsahibəni oxucularına təqdim edir.
- Dünən Moskva səfərindən qayıtdınız.
Səfərin necə nəticələnməsi barədə bilmək istəyirik. Necə ümumiləşdirmə aparmaq
olar? Kimlərlə görüşdünüz?
- Bu, bir işgüzar səfər idi. Ona
görə də çox detallara varmaq istəmirəm. Yalnız onu deyə bilərəm ki, səfərin
qarşısında hansı məqsədlər qoyulmuşdusa hamısına nail olundu. Təbii ki, bütün
məsələlər qarşıdan gələn prezident seçkiləri, seçkilərə hazırlıq işləri ilə
bağlı idi. Rüstəm müəllimlə xeyli müzakirələrimiz oldu. Eyni zamanda,
beynəlxalq məsləhətçilər qrupunun üzvləri ilə də müzakirələrimiz oldu. Seçki
kampaniyasında beynəlxalq ekspertlər də bizim işimizin qurulmasına köməklik
edirlər. Bir sıra digər görüşlərim də oldu. Hər halda, səfərin nəticələrindən
məmnunam.
- Moskvadan Avropaya səfərə
gedəcəkdiniz. Amma Bakıya qayıtdınız. Nə səbəbdən bu görüşlər alınmadı?
- Burada görüşlərin
alınmamasından söhbət getmir. Mən Avropaya dəvətliyəm, səfər etməyi də əslinə
qalsa, lazım bilirəm. Mənə lazım olan işlərin və nəticələrin böyük bir qismi
artıq əldə olundu. Ona görə də mən Azərbaycanda təşkilati işlərin
sürətləndirilməsini daha vacib sayıram. Müəyyən bir bir-iki günlük pəncərə
olanda mütləq Avropaya da baş çəkəcəm. Hər halda, Avropada nəzərdə tutulan
işlərin xeyli hissəsi bu günlərdə öz həllini tapıb. Ona görə də imkan yaranıb
ki, qalan vaxtı daha çox Bakıdakı işlərə sərf edim.
- Milli Şuranın üzvü Zəfər
Quliyev Rüstəm İbrahimbəyovun vətəndaşlıq məsələsinin avqustun 10-a qədər
müsbət həll olunacağına ümid etdiyini bildirir. Bu problem həll olunmasa, Milli
Şura namizədini dəyişdirə bilərmi?
- Birincisi, bu, Rüstəm
müəllimin ərizəsinə baxılması prosesi təbii ki, Rusiya müvafiq dövlət
strukturlarının daxili işidir və biz tam bu prosesə müdaxilə edə bilmərik.
Məndə olan detallı məlumata görə, bu proses həlledici bir mərhələdədir və onun
həllini gözləyirik. Burada bir vacib məqamı nəzərə almaq lazımdır: Bəzi
iqtidara yaxın mətbuatda bu məsələ ilə bağlı Rüstəm müəllimə qarşı müəyyən
ittihamlar irəli sürülür ki, bu məsələ nəyə görə ləngiyir? Məsələnin qoyuluşu
tamamilə yanlışdır. Ona görə ki, ümumiyyətlə, vətəndaşlıqla bağlı məsələlər
adətən yarım ildən bir ilə kimi vaxt aparan bir məsələ olur. O, çox sürətlə,
bir neçə həftədə həll olunan məsələ deyil. Biz özümüz, demokratik düşərgənin
liderləri də bu məsələdə vəziyyəti vaxtı ilə düzgün qiymətləndirməmişik. Yəqin
ki, biz Milli Şuranı da vaxtında elan etsəydik, Milli Şuranın vahid namizədini
də yubanmadan elan etsəydik, Rüstəm müəllimin bu problemi həll etmək üçün
iki-üç ay vaxtı olardı. Ancaq biz yalnız iyul ayının əvvəllərində Milli Şuranın
vahid namizədini seçdik. Kifayət qədər aydın bir məsələni uzada-uzada gec qərar
verdik. Faktiki olaraq Rüstəm müəllimə iki ay yox, üç ay yox, təqribən bir
aydan bir az artıq vaxt qoyduq ki, məsələni sürətlə həll etsin. O, təsir
imkanlarından istifadə edib prosesi sürətləndirir və demək olar ki, bu proses
artıq həlledici mərhələyə çatıb. Mən sizə əminliklə deyə bilərəm ki, söhbət
Rüstəm müəllim kimi beynəlxalq nüfuza malik olan insandan getməsəydi, həmin
şəxsin vətəndaşlıq məsələsi ən tezi altı aydan sonra həll olunardı. Rüstəm
müəllim bütün imkanlarından istifadə edib bu prosesi xeyli dərəcədə
sürətləndirib. Ümid edirik ki, bu məsələ yaxın zamanlarda öz həllini tapacaq.
Ancaq ən pis variantlar da artıq mətbuatda səsləndirilir. Hansısa məsələlər
haqqında düşünmək və düşünməmək qadağası yoxdur, bu məsələdə hər kəs
sərbəstdir. Mən özüm də hesab edirəm ki, siyasi proseslərə hazırlaşanda, siyasi
proseslərə qatılanda hər bir lider gərək bir neçə ssenari ətrafında düşünsün,
optimal, orta və çətin variantları da hesablasın. Buna çox təbii baxıram. Ancaq
bir qurumun rəsmi hansısa bir məsələ ilə bağlı müzakirə edib qərarlar çıxarması
üçün vaxt limiti olur. Hesab edirəm ki, bizim vahid namizədimizin hələ lazımi
sənədləri əldə edib Azərbaycana qayıtmaq imkanı kifayət qədər böyükdür. İşimizi
də bu istiqamətdə planlaşdırırıq.
- Ancaq sizin özünüzün də Milli
Şuranın namizədi ola biləcəyinizlə bağlı ehtimallar səslənir. Ola bilərmi ki,
Rüstəm bəy sizin namizədliyinizi irəli sürsün? Bunu ehtimal edirsinizmi və necə
qəbul edərsiniz bu təklifi?
- Mən artıq dedim. Bizim üçün
iki məsələ prioritetdir. Birincisi, Rüstəm müəllimin vahid namizəd kimi bütün
sənədlərinin qaydaya salınması və seçki elan olunan kimi Milli Şuranın təşəbbüs
qrupunu formalaşdırıb onun namizədliyinin irəli sürülməsi məsələsidir. İkinci
prioritet də Milli Şuranın fəaliyyətinin gücləndirilməsidir. Bu sahədə də xeyli
görüləsi işlər var. Biz hamımız bu Milli Şuranın potensialının tam hələ
istifadə edilməməsindən narahatıq. Bunun da obyektiv və subyektiv səbəbləri
var. Yaxın zamanlarda bu iki istiqamətdə işləri sürətləndirmək və gücləndirmək
lazımdır. Biz Milli Şuranın təşkilat komitəsinin mitinq komitəsi ilə birgə iki
iclasını keçirmişik. Tiflis səfəri bir neçə müddətlik bu işi dayandırdı. Ancaq
biz yaxın günlərdə bərpa edib onu sürətləndirməliyik, gücləndirməliyik. Mən
başqa namizəd mövzusunda açığı, danışmağı nə məqsədəuyğun sayıram, nə də
həvəsliyəm. O cümlədən elə özümlə də bağlı.
- Prezident seçkilərinin vaxtı bir
həftə əvvələ keçirildi. Buna ekspertlərin münasibəti birmənalı deyil, fərqli
yanaşmalar var. Siz necə dəyərləndirirsiniz situasiyanı?
- Bu, bir siyasi gedişdir.
Hakimiyyət anlayır ki, Milli Şuranın vahid namizədi onun üçün çox böyük
təhlükədir. İlk dəfə olaraq demokratik düşərgə bir araya gəlib seçkilərdə vahid
namizədlə iştirak edir. Elə məqamda bu, baş verir ki, hakimiyyətin həm ölkə
daxilində, həm ölkə xaricində dayaqları xeyli zəifləyib. Mən əminəm ki, bu
qərarın arxasında siyasi motivlər dururdu. İlk növbədə vahid namizədin ikili
vətəndaşlıqla bağlı ərizəsinə baxılmasını biz sürətləndirməyə çalışırıq.
Hakimiyyətsə seçkinin vaxtını daha da azaltmağa çalışır. Halbuki seçkiləri bir
həftə qabağa deyil, geriyə də çəkmək olardı və belə təkliflər də var idi. Ancaq
hakimiyyət öz siyasi maraqlarına uyğun olaraq qərar qəbul etdi. Bu, bir daha
sübut edir ki, Azərbaycanda bütün dövlət qurumları əslinə qalsa, partiya
qurumları kimi, bir partiyalı sistemin elementləri kimi fəaliyyət göstərir.
Rejimə hansı qərarlar sərfəlidirsə, dövlət qurumları da elə o qərarları da
verirlər. Bu, Azərbaycanda antidemokratik mühitin olmasının bariz nümunəsidir.
- Dörd-beş günə rəsmi seçki
kampaniyası başlayır. Özünüz də bildirdiniz ki, siyasi proseslərə qatılan lider
bir neçə ssenari ətrafında düşünsün. Milli Şurada da kifayət qədər tanınmış
siyasi liderlər toplaşıb. Avqustun 10-na qədər Rüstəm bəyin vətəndaşlıq
məsələsi həll olunmazsa, Milli Şuranın atacağı cəld və konkret addım hansı
olacaq?
- Mən Milli Şuranın adından
danışmaq səlahiyyəti olan şəxsəm. Hətta bunu nəzərə alaraq da, yalnız
Milli Şuranın qəbul etdiyi qərarlar çərçivəsində danışa bilərəm. Hansı
qərarları Milli Şura gələcəkdə qəbul edəcəksə, bunu yalnız qurum özü
müəyyənləşdirir, yalnız ümumi müzakirələrdən sonra bu haqda danışmaq olar. Mən
sizə tam əminliklə deyə bilərəm ki, qeyd etdiyiniz kimi, Milli Şurada kifayət
qədər təcrübəli, siyasi prosesləri yaxşı bilən insanlar, liderlər var.
Düşünürəm ki, hansı qərar qurumun fəaliyyətinin gücləndirilməsinə və prezident
seçkilərində demokratik qüvvələrin şanslarını artırmağa kömək edəcəksə, o
addımlar atılacaq. Demokratiyaya keçidi təmin etmək üçün gərəkli olan
addımların atılacağını düşünürəm.
- Rüstəm İbrahimbəyovun ikili
vətəndaşlığı məsələsi ən azı, özünə bəlli idi. Milli Şura isə mayın 28-də
yaranıb və vətəndaşlıqdan çıxmaq üçün minimum altı ay seçkilərdən sonraya
düşür. Bunu da hesablamaq çətin deyildi. Əvvəlcədən yaranacaq problem ətrafında
bir qədər ciddi düşünüb risklərdən sığortalanacaq addım ata bilməzdimi Milli
Şura üzvləri? Qurumda toplaşan onlarla siyasi lider nədən birdən-birə bu qədər
səhv edə bildi? Nə baş verdi ki, seçki kampaniyasının başlamasına sayılı günlər
qalsa da, hələ də qeyri-müəyyənlik var?
- Əslinə qalsa, burada səhvdən
söhbət getmir. Biz vahid namizədi tamamilə düzgün seçmişik. Fikir verin,
səsvermə zamanı yalnız bir adam bitərəf olub və bütün üzvlər bu namizədə səs
verdilər. Bu, özü onu göstərir ki, seçim tamamilə düzgün seçimdir. Mən
düşünürəm ki, burada problemin kökündə dayanan odur ki, Milli Şuranın özünü
yaranmasını ləngitmişik. Milli Şura yaranandan sonra da vahid namizədin
müəyyənləşməsi prosesində ləngitmə oldu. Problemin yaranması bu amillə
bağlıdır. İkili vətəndaşlıq məsələsinə təbii baxmaq lazımdır. SSRİ dağılandan
sonra yüz minlərlə azərbaycanlının iki pasportu vardı. Bu, həmin insanlara
aiddir ki, onların Azərbaycanda, eyni zamanda Rusiyada da daimi işləri, yaşayış
yerləri var idi. Sovetlər birliyi çərçivəsində bu, adi hal idi. Sovetlər
birliyi dağılandan sonra on beş ölkənin vətəndaşlarının əksəriyyətində
avtomatik olaraq iki pasport oldu, belə bir hal çox geniş yayılıb. Rüstəm
müəllimin də belə bir vəziyyətdə olması təbiidir. O, həm SSRİ Kinematoqrafçılar
İttifaqının, eyni zamanda, Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqının rəhbəri
idi. Bu, özü problem deyil. Problem odur ki, məsələnin həllinə çox az vaxt
verildi. İyulun əvvəllərində vahid namizədin adını çəkdik, o da prosesə
başladı. Bunu iki ay əvvəl də etmək olardı. Onda belə vəziyyət də yaranmazdı. Bütün
bunlara baxmayaraq, yenə də Rüstəm müəllim öz şəxsi nüfuzundan istifadə edib bu
prosesi o dərəcədə sürətləndirib ki, ümid edirəm, biz lazım olan vaxtda həmin
sənədləri əldə edib prosesə vahid namizədlə qatıla biləcəyik.