Müasir dövrdə dünya dövlətlərinin bir çoxunda respublika idarəçilik forması şəraitində prezidentlik institutu dövlət başçısı forması kimi çıxış edir. Bu zaman dövlət başçısının konstitusiya statusu və müvafiq olaraq onun səlahiyyətləri respublikanın tipindən (prezident, yaxud parlament) asılı olaraq fərqlənir. İlk dəfə ABŞ-da yaranmış prezidentlik institutunun mahiyyəti və xüsusiyyətləri daha tam şəkildə onun dövlət hakimiyyətinin reallaşması mexanizmində yeri və rolunun təhlili yolu ilə açılıb göstərilir. Bu baxımdan prezidentlik institutunun formalaşması və fəaliyyət mexanizminin hakimiyyət bölgüsü sistemində onun qollarının qarşılıqlı əlaqələri məsələlərinə kompleks şəkildə baxılması zəruridir.

Qeyd etmək lazımdır ki, respublikamızda prezidentlik institutu hüquq, politoloqiya, sosiologiya, habelə digər elm sahələrinin alimləri və mütəxəssisləri üçün xüsusi maraq kəsb edir. Bu institutun konstitusiya əsaslarının Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasında təsbit olunmasında, onun formalaşdırılmasında və fəaliyyət mexanizminin təkmilləşdirilməsində ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin xüsusi rolu danılmazdır. Sözü qedən sahədəki islahatlar Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilir. Bu baxımdan ölkəmizdə Konstitusiyaya əlavələr və dəyişikliklərin edilməsi ilə bağlı keçirilən referendumlar nəticəsində prezidentlik institutunun da təkmilləşdirilməsinə yönələn müddəalar qəbul olunmuşdur.

Ulu öndərimiz Heydər Əliyev hakimiyyətə qayıtdıqdan sonra (1993-cü il) Azərbaycanda prezidentlik institutuna böyük ictimai dəstək təmin olundu və bu dəstək davamlı xarakter aldı. Mütəxəssis və alimlərin də Azərbaycanda həm Heydər Əliyev, həm də onun layiqli siyasi varisi Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev dövründə prezidentlik praktikasının öyrənilməsinə maraq artır, bu təcrübənin sistemləşdirilməsi və həmin institutun təkamülü istiqamətinin müəyyən ediməsi, onun inkişafı və işləməsi prosesinin siyasi aspektlərinin oyrənilməsi, habelə səmərəliliyi amillərinin araşdırılması zərurətini ortaya qoyur.

Bütün bunlar məhz ulu öndər Heydər Əliyevin uğurlu prezidentlik fəaliyyətinin və onun siyasi kursunun davamçısı olan Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin yeni tələbləri nəzərə alaraq, reallaşdırdığı prezidentlik təcrübəsi timsalında Azərbaycanda səmərəli prezidentlik modelinin həyatda realizə edilməsi Azərbaycan siyasi elmi üçün xüsusi aktuallıq kəsb edir.

Prezidentlik institutunun müxtəlif aspektləri Qərb, postsovet və Azərbaycan tədqiqatçıları tərəfindən araşdırılmaqdadır. İlk növbədə Azərbaycan siyasi elmi üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edən əsərlər akademik Ramiz Mehdiyev tərəfindən yazılmışdır. Onun əsərlərində Azərbaycan Respublikasında prezidentlik institutunun formalaşması və işləməsi, ulu öndər Heydər Əliyevin səmərəli prezidentlik fəaliyyətinin uğurları, eləcə də Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyevin prezidentlik dövrünün ətraflı təhlili əsasında bu modelin üstün cəhətləri açılıb göstərilir.

Prezidentlik institutunun təşəkkülü və inkişafı prosesi, onun müasir siyasi sistemlərdə mövcüd olan modelləri, predmetini isə bu modellərin xüsusiyyətləri, prezident hakimiyyətinin reallaşması mexanizmi təşkil edir.

Müasir siyasi sistemlərdə prezidentlik modellərinin müqayisəli təhlilinin aparılması və Azərbaycan Respublikasında toplanmış təcrübənin öyrənilməsi əsasında prezidentlik institutu modelinin xüsusiyyətlərinin araşdırılmasından ibarətdir.

Bu məqsədə nail olmaq üçün konkret vəzifələr müəyyənləşdirilməli və onların yerinə yetirilməsi təmin edilməlidir.

Daha konkret desək bu sahənin elmi yeniliyini aşağıdakı müddəalarla ifadə etmək olar. Müxtəlif tipli siyasi sistemlərdə prezidentlik institutunun dövlət idarəçilik forması kimi nəzəri aspektlərinin təhlili, Qərb siyasi təcrübəsində prezidentlik institutunun təşəkkülü və inkişafı xüsusiyyətlərinin göstərilməsi, ABŞ siyasi sistemində prezidentlik modelinin xüsusiyyətləri, onun Latın Amerikası ölkələrində tətbiqi və bu ölkələrdəki modellərin müqayisəli öyrənilməsi, Avropa və postsovet ölkələrində prezidentliyin xüsusiyyətlərinin müqayisəli təhlilinin aparılması əhəmiyyətlidir. Prezident və parlamentli respublikalarda prezidentliyin xüsusiyyətləri, onların fərqli cəhətlərinin müəyyən edilməsi, Azərbaycan və dünya ölkələri təcrübəsinin təhlili əsasında səmərəli prezidentlik institutu modelinin dövlət başçısının həm obyektiv, həm də subyektiv keyfiyyətlərindən asılı olduğunun göstərilməsi ən vacib məsələlərdən biridir. Bu kontekstdə postsovet ölkələrindəki prezidentlik modellərinin müqayisəli nəzərdən keçirilməsi, Azərbaycan təcrübəsində prezidentin siyasi hakimiyyətin legitimləşdirilməsində, siyasi sistemin sabitləşdirilməsində, çoxpartiyalı sistemin formalaşdırılması və inkişafında rolunun göstərilməsi, müasir mərhələdə Azərbaycanda prezidentlik institutunun hakimiyyətlərin bölgüsü mexanizmində rolunun və inkişaf perspektivlərinin acılıb göstərilməsi, innovativ inkişaf şəraitində onun modifikasiyası və perspektivlərinin araşdırılması politoloq və sosioloqların əsas vəzifəsinə çevrilməlidir.