Moderator.az saytının bu dəfəki qonağı tanınmış xanəndə, Azərbaycanın Xalq artisti, Milli Konservatoriyanın professoru Mənsum İbrahimovdur.

- Salam. Xoşdur. 

- İl hələ yeni başlayıb. Amma, 2019-cu il yaradıcılıq baxımından mənim üçün çox uğurlu oldu. Biz, hardasa, 14 xarici ölkədə, eyni zamanda, Azərbaycanın bölgələrində, Bakıda konsertlər verdik. Bilirsiniz ki, Dövlət Başçımız 2019-cu ili “Nəsimi ili” elan etmişdi. Nəsimiyə həsr olunmuş 6 layihəmiz oldu, onun üçünü xaricdə, üçünü isə Azərbaycanda həyata keçirdik. Yanvar ayıdır, Milli Konservatoriyada qış imtahan sessiyası keçirilir. Və mən bu ocağın muğam professoru olaraq imtahanlarda komissiya üzvü kimi iştirak edirəm. Tələbələrim burda imtahan verir. Eyni zamanda, qiyabi tələbələrimiz dərslərə başlayıb. Siz bayaq gəldiniz və özünüz gördünüz ki, burda məşqlər gedir, yaradıcılıq abu-havası hökm sürür. Uşaqlar çox ciddi hazırlaşırlar. İlimizi planlaşdırmağa başlayırıq yavaş-yavaş. Fevralın əvvəli Beynəlxalq Muğam mərkəzində “Gəncləşən muğam” adlı layihəmin 7-cisi olacaq.  Bu layihə 6 dəfə Heydər Əliyev Sarayında keçirilib.  7-cisini fevral ayına salmağım da təsadüfi deyil. Həm 2 fevral Gənclər günü, həm də böyük ustadımız Əlibaba Məmmədovun yubileyi ərəfəsində olmasını istədim. Bildiyimiz kimi, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev ötən ilin dekabrında “Əlibaba Məmmədovun 90 illiyinin qeyd edilməsi haqqında sərəncam” imzalayıb. İlk yubiley tədbirini biz eləmək istədik. Onun mahnılarından ibarət olan konsert təşkil edəcəyik.   Tədbirdə 16 gənc ifaçı iştirak edəcək, onlar duet oxuyacaq.  22 ilə yaxındır fəaliyyət göstərən,  yaradıcısı  olduğum “Qarabağ” muğam qrupu  dəfələrlə bu cür layihələrə imza atıb. Sənət dostlarım, əməkdar artistlər Elçin Həşimov, Elnur Əhmədov və Kamran Kərimovla birgə çalışırıq ki, musiqimizi, muğamımızı dünyada tanıdaq, ölkəmizi layiqincə təmsil edək. 2019-cu ildə Şirvanşahlar sarayında da böyük muğam konserti keçirdik. Bu ildə də İçərişəhərdə  konsertlər təşkil etməyi planlaşdırırıq. Yəqin ki, bu konsertlər Novruz ərəfəsində, ilaxır çərşənbələrdə baş tutacaq. Xarici ölkələrdəki konsertləri isə elə sıralamalıyıq ki, işimizə mane olmasın. 

- Mən bu sənətə gələn gündən heç kimlə rəqabət aparmamışam. Gücüm çatan işi görürəm. Çalışıram, muğamımıza xidmət edim. Muğam aləmində olan bütün ustadları çox istəyirəm, onlar bizim böyüklərimizdi. Öz yaşıdlarıma da hörmətim böyükdür, çünki biz hamımız muğamımıza xidmət edirik. Bilirsiniz, bura şou aləmi deyil. Muğam ciddi sənət olduğuna görə, burda hər kəs öz gücü çatan işi görməyə çalışır.  Eyni zamanda da, mən. Bizim sahəmizdə rəqabət söhbəti yoxdur. Hamısı bizim sənət dostlarımızdı. Hər kəs öz işini görür, öz layihələrini həyata keçirir. Nəticədə, muğamımız inkişaf edir. Mən, həmçinin, Heydər Əliyev Fondunun keçirdiyi “Muğam televiziya müsabiqəsi”ndə münsif kimi iştirak edirəm. Bu günə kimi artıq yeddi musabiqə keçirmişik. Və bu yeddi musabiqənin nəticəsində 140 gənci xalqa təqdim etmişik. Heç bir dövrdə bu qədər gənc bizim sənətimizə gəlməyib. Bu da dövlətimizin muğam sənətinə olan diqqəti və qayğısıdır. Onu da xüsusilə qeyd edim ki, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, ölkəmizin birinci vitse-prezidenti, hamımızın əzizimiz Mehriban xanım Əliyevanın bizim muğamımıza çox böyük diqqət və qayğısı var. Bu qayğının nəticəsidir ki, gənclər muğamı sevir və onun sirrlərini öyrənməyə çalışır... 

- Muğam müsabiqələrində sizi heyrətləndirəcək səslər çoxdurmu?  

- Əlbəttə ki... Hər muğam musabiqəsinin sonunda biz laureatları, ifaçıları xalqa təqdim edirik, onlara diplomlar veririk. O laureatların 18 nəfərini bizim təklifimizlə  Opera və Balet Teatrına işə dəvət etdilər. Hazırda orda işləyirlər.  Gənclərə dəstək olduğuna görə teatrın rəhbərliyinə təşəkkür edirəm. Bu gün Opera və Balet Teatrında bütün baş rolları gənclər ifa edir. Bunun özü muğamın uğurudur. Müsabiqə zamanı əsl istedad seçilir, sənətimizə yeni səslər gəlir. Bu istedadlı gənclərdən çoxu dövlət televiziyasının solistləridi, operanın solistləridi, bir neçəsinin fəxri adı da var. Məsələn, tələbəm Təyyar Bayramov, həm əməkdar artistdir, həm konservatoriyanın dosentidir. Son müsabiqənin laureatları Təyyarın tələbələridi. Ən əsası, muğam ənənəsi davam edir. Orda yetişən uşaqlar artıq özləri ustadlıq edirlər, müəllimlik edirlər, tələbələr yetişdirirlər. Dövlət qayğısının olması muğamımızı inkişaf etdirir. 

- Muğam, öncə, mənim həyat tərzimdir.  Burda təkcə mənəvi qidadan söhbət getmir. Mən ömrümü muğama həsr etmişəm... Təsəvvür etmirəm ki, muğamsız yaşaya bilərəm. Hər gün muğamla oyanıb, muğamla yatıram. Həm müəllim, həm ifaçı, həm də ictimai xadim kimi deyirəm ki, muğamın Azərbaycan xalqının həyatında xüsusi yeri var. Tükənməyən  milli sərvətimiz və ruhumuzun qidası olan muğamın hələ qədimdən  xalqımızın yüksək insani keyfiyyətlərə malik olmasında rolu böyükdür... 

- Mənim üçün ən gözəl yer, özümü rahat hiss etdiyim və uğur qazandığım yer məhz bu sahədir. Çünki, mənim bacardığım iş budur. Bu işlə də xalqımıza və mədəniyyətimizə xidmət edirəm. Lap neçə dəfə də həyata gəlsəm, elə xanəndə olmaq istəyərəm (gülür).

- Mən 1993-cü ildə ilk dəfə Məcnun kimi səhnəyə çıxmışam. İlk tərəf müqabilim də bizim gözəl sənətkarımız, xalq artistimiz Gülyaz Məmmədova oldu. Ondan sonra tərəf müqabillərim çox olub. Belə demək mümkünsə, səhnədə ən çox Leylisi olan Məcnun mən olmuşam (gülür).  Səkinə İsmayılova, Qəndab Quliyeva, Nəzakət Teymurova, Aygün Bayramova, Gülyaz və Gülyanaq Məmmədova bacıları, Simarə İmanova, Gülüstan Əliyeva ilə tərəf müqabili olmuşam.  Son dəfə öz yetirməm, tələbəm, əməkdar artist Arzu Əliyeva  ilə səhnəyə çıxmışam. Məlumat üçün deyim ki, bir dəfə də səhnəni  türkiyəli  Selva Erdenerlə bölüşmüşəm. 

- 2016-cı ildə Türkiyədə Ankara Opera və Balet Teatrında “Leyli və Məcnun” yeni quruluşda tamaşaya qoyuldu. Mədəniyyət nazirimiz Əbülfəz Qarayev tərəfindən  qardaş ölkəyə ezam olundum. Orda türk sənətçiləri səhnəyə mən hazırladım. Məcnundan başqa bütün rolları türk sənətçiləri ifa edirdi. Məcnun mən idim. Mənimlə yalnız müşaiyətçilərim  əməkdar artistlər Elçin Həşimov və Elnur Əhmədov getmişdi. Həmin tamaşanı TRT kanalı  lentə aldı, sonradan DVD-sini də buraxıblar. Tamaşa anşlaqla keçdi, Türkiyə mədəniyyət aləmində böyük ajiotaj yaratdı… 

- Muğam elə sənətdir ki, gərək uşaqlıqdan sirrlərini öyrənməyə başlayasan.  Konservatoriyaya gələnə qədər uşaqlar bir neçə mərhələ keçir. Əvvəlcə musiqi məktəblərində, sonra kolleclərdə təhsil alırlar, sonra da konservatoriyaya daxil olurlar. Konservatoriyaya qəbul olandan sonra biz onları müxtəlif müsabiqələrə yönləndiririk, televiziya çıxışlarına, tədbirlərə, konsertlərə hazırlayırıq. Beləcə, zamanla onlar muğam ifaçısı kimi yetişir. Bundan əlavə, səhnə mədəniyyəti, qaval tutmaq, qavalla oturuş qaydaları kimi bir çox incəliklərə də yiyələnirlər. Gələcəyin Leylilərini, Məcnunlarını hazırlamaq məsuliyyətli işdir. Çalışırıq, yaxşı ifaçı yetişdirək ki, gələcəyimizi də ürək rahatlığıyla əllərinə təslim edə bilək… 

- Təbii ki, onlarla bərabər sevinirəm. Və bu sevincimi təmkinimdə gizlətməyə çalışmıram…(gülür) Məsələn, bayaq adını çəkdiyim Təyyar Bayramov “Şah İsmayıl” operasının ən yaxşı ifaçısı olub. Bu, mənimçün də sevincdi. Arzu Əliyeva əməkdar artistdi, Aytən Məhərrəmli, Sədəf Budaqova, Gülzar Fərəcova da uğurlu ifaçılardı, Opera və Balet Teatrının solistləridi. Ümumiyyətlə, uğurlarına sevindiyim tələbələrim çoxdu, onları dövlət tədbirlərində, konsertlərdə, efirlərdə gördükcə ürəyim açılır… 

- Muğamın hazırkı vəziyyətindən razıyam. Yenə təkrarlayıram, dövlət qayğısı istənilən sahənin inkişafında əhəmiyyətli nöqtədir. Dövlətimizin muğamımıza göstərdiyi qayğı da danılmazdır. Yetişən hər gənc ifaçı ilə muğamımız daha bir ömür qazanır. Bizi yetişdirən ustadlarımızın hər biri xəzinədir, muğam xəzinəsi… Bu cür xəzinədən faydalanmaq özü hünərdi. Təbii ki, bütün sahələrdə olduğu kimi, muğam sahəsində də bəzi problemlər var. Amma, unutmayaq ki, inkişafın hər mərhələsi yeni problemlər yaradır. Əsas odur ki, zaman-zaman bu problemlərin öhdəsindən gəlib inkişaf yolunda irəli addımlayasan. Bu gün muğamımız dünyada tanınır, gənclərin enerjisi, ustadların  təcrübəsilə gündən-günə daha da şöhrətlənir. 

- Şou aləmini deyə bilmərəm, çünki orda xaos çoxdur. Mən arzulayardım ki, musiqimizin hər bir janrında gənclərimiz daha çox sənətə yiyələnsinlər, nəinki dedi-qodulara. Məncə, istənilən sahədə ciddilik qayda-qanun deməkdir, elə şouda da. Yaxşı estrada ifaçılarımız var, gənclərin içində də sənətinə vurğun olanları görmək olur. Amma, dediyim kimi, xaos çoxdur, bu qədər xaos da əsl sənətin önünü kəsir. Bayağı musiqilər, dedi-qodular elə bu xaosun içində özünə yer tapıb cücərir. 

- Sözləri Hüseyn Arifin, musiqisi Ələkbər Tağıyevin olan bu mahnı gözəl mahnıdır. Bu mahnı, dinləyən üçün bir hekayədi, nağıldı… Mən də onu sevə-sevə ifa etmişəm.  Bir çox retro mahnıları sənət dostlarım Elnur və Elçinlə hazırlayıb xalqa təqdim edirik. Xalqımızdan da ifa etdiyim mahnılara  təqdir görmüşəm. Qaldı ki, sözün əsl mənasında, Məcnunu olduğum qıza, həmişə demək istədiyim sözü deməyi bacarmışam, uğurlu da alınıb… Gözəl ailəmiz, dörd övladımız var. 

- Ən  qayğısız günlərim, uşaqlığım Ağdamda keçib. Xatırladıqca düşünürəm ki, Ağdamda keçirdiyim hər gün ömrümün qazancı olub. Bildiyiniz kimi, Ağdam Qarabağın mədəniyyət mərkəzi, sənət ocağı  idi. Şahmar Ələkbərzadə həmişə deyirdi ki, “Ağdam Qarabağın toy otağıydı…” Ağdamın işğalda olmayan kəndlərinə tez-tez gedirəm. Bu gün Ağdamda muğam mərkəzi də fəaliyyət göstərir. Bu muğam mərkəzi Cənab Prezidentin tapşırığı və Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü ilə tikilib. Biz orda konsertlər, tədbirlər keçirdirik, yubileylər qeyd edirik. Elə bu yaxınlarda gözəl gitara ifaçımız, əfsanəvi Rəmişin 75 illik yubileyi keçirildi o mərkəzdə, biz də iştirak etdik. Möhtəşəm bir yubiley tədbiri idi. Mən bütün ad günlərimi Ağdamda məcburi köçkünlərlə, əsgərlərlə keçirirəm. 60 illik yubileyimi də orada keçirmək istəyirəm… Kəndimiz işğalda olmayan hissədədi. Tez-tez ora gedirəm. Kəndimizin yanında Xan qızı Natəvanın saldırdığı tarixi bir meşə- Soltanlıq meşəsi var. Yaxınlıqda da Bayraq Meydanı var. Bizim də ev o tərəfdədi. Çox arzu edərdim ki, işğal olunmuş torpaqlarımız  azad olunsun. Əvvəlki kimi, orada “Xarı bülbül” festivalları keçirək… “Gəncləşən muğam” layihəsini Ağdamda keçirmək mənim arzumdur… Əminəm ki, o gün uzaqda deyil. Və biz Ali Baş Komandanımızın rəhbərliyilə o torpaqlara mütləq qayıdacağıq!

- Qarabağın işğalı mənim həyatımda mənfi iz qoydu. Çünki, mən o torpaqda doğulmuşam, səsi o torpaqda qazanmışam… Mən o torpağın bir zərrəsiyəm və o torpağa borcluyam. Daha çox o torpağın qayıtmasını, o torpaqda gedib konsertlər vermək istəyirəm… Azərbaycanın hər bir guşəsi mənimçün əzizdir, amma, Qarabağ hər birimizin ürəyimizdə xüsusi duyğular yaradır… Axı, Qarabağ ürəyimizin nisgilidir… Geriyə qayıtmaq imkanım olsaydı, tarixdə nəyisə dəyişdirmək imkanım olsaydı, nəinki, Qarabağın, Azərbaycanımızın bir qarış torpağının da düşmən tapdağı altında qalmasına izn verməzdim… 

- Yaxşıdır. Mənim evdə kitabxanam var. Uşaq vaxtından mütaliəni sevmişəm, çox mütaliə etmişəm. Bu gün də evimdə, hardasa, iki minə yaxın kitabım var. Mənim övladlarım da oxumağı sevir. Yay tətili olanda övladlarım mütaliə ilə məşğul olurlar, çünki onlara sevdirmişəm kitab oxumağı. Mən düşünürəm ki, bədii ədəbiyyatın insanın formalaşmasında çox böyük rolu var. Son vaxtlar sənətimlə bağlı qəzəl və poeziyaya üstünlük verirəm. Klassiklərimizi oxuyuram, Füzuli, Nəsimi, Seyid Əzim, Əliağa Vahid, Hacı Mail…

- Azərbaycanın muğamı o qədər zəngindir ki... Bəşəri bir musiqidir. Xarici ölkələrdə insanların muğama sevgisini, marağını görəndə qürur hissi keçirirəm. Könlümdən keçəni bəzən dilimə də gətirirəm: “Nə yaxşı ki, mən Azərbaycanlıyam!” Həmin anlarda qürurlanıram ki,  nə yaxşı, muğamı dünyaya tanıtmaq kimi bir həyat missiyam var, xalqımızın musiqisini əcnəbilərə çatdıra bilirəm.

- Bilirsiniz, hər kəsdən tələb etmək olmaz ki, sən mütləq bu musiqini sevməlisən. Düşünürəm ki, mühitdən də, həyatdan da, yaşdan da  çox şey asılıdır. Bəzən bir insanla rastlaşırsan, etiraf edir ki, gəncliyimdə muğamı anlamırdım, indi dinləməsəm günüm keçmir… Ən əsas faktor da, muğamı insanlara anlatmaqdır. Şükür ki, bu gün 20-25 il əvvələ nisbətən muğam daha çox sevilir, gənclərin də marağını çəkir. Məsələn, elə “Leyli və Məcnun” tamaşasına baxmağa gələnlərin əksəriyyəti gənclərdir. Bu, məni sevindirir.  Bundan əlavə, damarında azərbaycanlı qanı axan hər kəs muğamı sevir, sadəcə, bu musiqini anlamağa onlara azca kömək lazımdır. Bu da istedadlı ifaçıların üzərinə düşən məsuliyyətdir. Sevindirici haldır ki, bu gün ifaçılarımız da bu məsuliyyətli missiyanın öhdəsindən gəlirlər. 

- Mənim 4 övladım var. Təbii ki, hər birinin meyli var, amma heç biri bu sənətin dalınca getməyib. Özüm də həvəsləndirməmişəm. İstəmişəm ki,  öz seçdikləri sənətin ardınca getsinlər. Şükür, hamısı öz ixtisaslarına yiyələniblər, yerlərini tapıblar. Məncə, seçdiyin sənətdən asılı olmayaraq, hər kəs çalışmalıdır ki, vətəninə layiqli vətəndaş olsun. Şükür ki, bu cəhətdən övladlarımdan razıyam. 

- Xeyr, olmayıb. Peşmançılıq hissi heç vaxt keçirtməmişəm. Elə bir addım atmamışam ki, nəticəsində peşman olum. Mən nəticəsini görmədiyim bir işin arxasınca getmirəm. Düşünürəm ki, nə olmalıydısa, o da oldu. Hər şeyə təbii baxıram. Keçmişlə yaşamıram. İrəli baxıram. Hər zaman; yaxşı günümdə də,  pis günümdə də Allaha şükür edirəm. Məndə şükür hissi çox güclüdür və paxıllıq hissi yoxdur. Ona görə rahat yaşayıram. 

- Bir gün səhnədən getmək fikirinə gəlsəniz, kimin sizi əvəz etməyini istəyərdiniz. Belə bir insan var? 

- Bizim sənətimiz elə bir sənətdir ki, xanəndə yaşa dolduqca daha çox sanballaşır, hörməti artır. Məsələn, Əlibaba Məmmədovun 90 yaşı var, oxuyur hələ də, Arif Babayevin 80 yaşı var, o da hələ oxuyur. Allah hamısına ömür versin! Davamçı yetişdirməksə, hər zaman işimizin bir parçasıdır. Hər muğam ifaçısı özündən sonra, heç olmasa, beş-on nəfər davamçı yetişdirsə, bu, sənətə xidmətdir. Hər ifaçıyla muğam sənəti yeni bir ömür qazanır. Sevinirəm ki, bu gün gənclər mənim yolumla gedir, Məcnunu ifa edirlər, Aşıq Qərib, Şah İsmayıl, Əsli, Kərəm kimi səhnəyə çıxırlar. 

- Mən hər zaman, ağlım kəsəndən böyüklərdən məsləhət almışam. Valideynlərimdən, ustadlardan, dostlarımdan. Bu gün də mən onlardan məsləhət alıram, çünki insanın hər zaman yaxşı məsləhətə ehtiyacı var. Mən Tərəzi bürcüyəm, hər şeyi hər zaman düşünürəm. Yenə də təkrarlayıram, nəticəsinə inanmadığım işin arxasınca getmirəm. Bu sözləri hər zaman təkrarlayıram: “Tanrının yaratdığı nə varsa hamısının Məcnunuyam”. Bu fikir mənə rahatlıq verir. Çox rahat yaşayıram. Həyat gözəldi, hər şeyə rəğmən yaşamaq lazımdır! İnsanları sevmək lazımdır! 

- Yalanı sevmirəm. Yalan danışan insanları da sevmirəm. Özüm səmimi olduğum üçün insanlarda dəyər verdiyim xüsusiyyət səmimilikdir. Səmimi olmayan insanlardan hər zaman uzaq dururam. 

-Həmişə gənclərə dəstək olmağa çalışıram. Fərqi yoxdur, ya tələbəm olsun, ya adi bir Azərbaycan gənci… Hamısına təmənnasız kömək etməyə çalışıram. Qaldı məsləhət verməyə,  bu, incə məqamdır. Bəzən verilən məsləhət qarşıdakının arzusuyla üst-üstə düşmür. O zaman bir az ehtiyatla, heç kimin qəlbinə dəymədən məsləhət vermək lazımdır. Üzeyir bəy Hacıbəylinin bir sözü var: “İstedadlı gənclərə kömək edin həmişə, istedadsızlar özləri özlərinə yol tapacaqlar”. Mən bu sözə sadiq qalmağa çalışıram, harda istedad varsa, ona düzgün yol göstərməyi, ona dəstək olmağı özümə borc bilirəm. 

- İnşallah, bəlkə nə vaxtsa oldu. Amma, hal-hazırda mən özümü millət vəkili kimi görmürəm. Buna vaxt da yoxdur. Öz sahəmdə işlərim çoxdur, işimi sevirəm. Qaldı, adımı eşidib sevinən insanlara, hamısı çox sağ olsun. Elə mənə göstərilən etimad mənim uğurumdur. Bəlkə də, nə vaxtsa millət vəkili olmaq barədə düşünərəm, bilmirəm…Hələ ki, düşünmürəm… 

-İlin başındayıq, hələ ki, hər şey arzudan ibarətdir. Bu arzulardan biri də odur ki, 2020-ci il xalqımız üçün uğurlu il olsun, Qarabağımız düşmən tapdağından azad olsun, o torpaqlara gedək, Cıdır düzündə dayanıb üzü Şuşaya tərəf bir “Qarabağ şikəstəsi” oxuyaq… Xalqımız üçün həmişə rifah, sevincli günlər, bugünkü kimi stabillik arzulayıram. 

- Çox xoş oldu, Leyla xanım. Siz sağ olun. Mən də xalqımızı çox sevirəm. Düşünürəm ki, mənim millətimdən gözəl, böyük, mədəni millət yoxdur. Xalqıma, millətimə vurğunam. Uğurlar arzulayıram hər kəsə.