“Faciə və qətliamlarımızla bağlı muzeylər yaradılmalı, daha geniş maarifləndirmə işi aparılmalıdır”
Bu gün 20 Yanvar faciəsinin 30-cu ildönümüdür.
Moderator.az olaraq hüquqşünas Əliməmməd Nuriyevlə söhbətimizdə bu faciə ilə bağlı bəzi məqamları şərh etməyə çalışdıq.
-Əliməmməd bəy, bu gün 20 Yanvar olaylarının 30-cu ildönümüdür. Bir neçə kəlmə ilə bu böyük faciəni, onun əsl mahiyyətini necə dəyərləndirərsiniz?
-Mən 20 Yanvar hadisələrində iştirak edən, bu hadisələr zamanı yaralanan bir insanam. Həmin vaxt sovet qoşunları Azərbaycan xalqına qarşı təcavüz aktı həyata keçirdi. Yüzdən çox insan qəsdən öldürüldü, yüzlərlə insan isə yaralandı. Sovet qoşunlarının Azərbaycana müdaxiləsi ilə bağlı əmri isə Qorbaçov vermişdi. O, bununla həm SSRİ, həm də Azərbaycan konstitusiyasını pozmuşdu. Axşamdan isə televiziyanın enerji bloku partladılmışdı ki, bu da informasiya blokadası yaratmaq niyyətindəndən xəbər verirdi. 20 Yanvar olaylarında məqsəd əhalini qorxutmaq, xalq hərəkatını məhv etmək, insanlara kütləvi divan tutmaq, onların haqq səsini boğmaq idi.
-Bir müddət bundan öncə, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasının Xarici Siyasət Məsələləri şöbəsinin müdiri Hikmət Hacıyev Qorbaçovdan Nobel sülh mükafatının geri alınması təşəbbüsü ilə çıxış edib və bildirib ki, 20 Yanvar baiskarının belə bir mükafat daşımasına mənəvi haqqı yoxdur. Sizcə bu təşəbbüsün xalq tərəfindən dəstəklənməsi və dövlətimizin siaysətində öz əksini tapması Qorbaçovun cəzalanmasına, ən azından onun beynəlxalq arenada ifşasına səbəb ola bilərmi?
-20 Yanvar bəşəriyyətə qarşı bir cinayətdir. Dinc insanlara qarşı ağır silahlardan istifadə etmək, onlara qarşı xüsusi qtəyinatlı qoşun hissələri yeritmək, erməni mənşəli hərbçiləri bu məsələyə cəlb etmək və s. Azərbaycan xalqına qarşı yol verilən ağır cinayət idi. Bəşəriyyətə qarşı cinayətə yol verən bir şəxsin Nobel sülh mükafatına yol verilməsi isə sadəcə non-sensdir. Bu baxımdan mən hörmətli Hikmət Hacıyevin Qorbaçovun Nobel sülh mükafatından məhrum edilməsi ilə bağlı təşəbbüsü olduqca təqdirəlayiq hesab edirəm. Şəxsən bizim “Konstitusiya “Araşdırmalar Fondu bu təşəbbüsə qoşulur. Biz bütün QHT-ləri, medianı, ziyalıları bu prosesdə iştirak etməyə, bu təşəbbüsə qoşulmağa çağırıram. Hesab edirəm ki, biz bu təşəbbüsü sona qədər müdafiə etməli və konkret bir nəticənin əldə olunmasına nail olmalıyıq.
Yayılan məlumatlara görə, hazırda Qorbaçov ağır xəstəliyə tutulub. Allah onun cəzaısnı verəcək. Çünki ilahi ədalətdən qaçmaq mükün deyil. Lakin o, tarixin lənətindən də qaçmamalıdır, buna imkan verməməliyik. Qorbaçov Azərbaycan xalqına qarşı qətliam törədən bir şəxs kimi tarix boyu lənətlənməlidir.
-Sizcə bəşəriyyət 20 Yanvar olayları, habelə bu olayların əsl mahiyyəti, günahkarların kimliyi və s. ilə bağlı lazımınca informasiyaya malikdirmi?
-Beynəlxalq aləm düşünürəm ki, bununla bağlı geniş, obyektiv məlumata malik deyil. Azərbaycan tərəfi çalışmalıdır ki, həm rəsmi, həm qeyri-rəsmi kanallar vasitəsi ilə 20 Yanvarla bağlı həqiqətləri dünya ictimaiyyətinə çatdırsın. Bunu etməliyik ki, cinayətin təışkilatçısı və icraçıları layiqli cəzalarını alsınlar.
-Necə hesab edirsiniz, 20 Yanvar faciəsinin müqəssirlərinin cəzalandırılması istiqamətində ölkəmizin atmalı olduğu, lakin atmadığı hanssıa addım olubmu?
-Düşünürəm ki, Azərbaycanda bu işlə bağlı məhkəmə qurmaq mümkün idi. Bu məhkəmənin qurulmasına ehtiyac var. Bu, bəşəriyyətə qaşrı bir cinayət olduğu üçün bu cinayətə yol verənlərin cəzalandırılması ilə bağıl iddia müddəti yoxdur. Zamanın keçməsi bu cinayətdə əli olan şəxslərin məsuliyyətdən azad olunması üçün əsas sayıla bilıməz. Bununla bağlı hüquq-mühafizə orqanları məhkəmə qurmalıdır. Bu hadisənin şahidləri və zərərçəkənləri hələ də var. Zərərçəkənlərdən biri də mənəm. Məhkəmə bütün zərərçəkmişlərin ifadəsi və digər sənədlər əsasında Qorbaçov və onun ətrafındakılar haqqında qiyabi də olsa qərar qəbul etməlidir. Azərbaycan qanunvericiliyi də buna imkan verir.
-20 Yanvar həqiqətlərinin dünyaya çatdırılması üçün atılması gərəkən daha hansı addımlar var?
-20 Yanvar olayları ilə bağlı geniş bir filmin çəkilməsinə ehtiyac var. Bu filmdə qurulacaq məhkəmə prosesini də göstərmək lazımdır. Gərəkirsə bu filmin çəkilməsinə dünyanın tanınmış mütəxəssisləri də cəlb edilməlidir. Bu filmin çəkilməsi üçün gərəkli olan vəsaiti xalq özü yığıb verə bilər. Baxmayaraq ki, dövlətimizin bunun üçün vəsaiti yetərincədir və çətin ki, bu məsələdə başqa bir vəsaitə ehtiyac olsun.
Həm həm 20 Yanvar, həm Xocalı, həm də digər qətliamlarla bağlı muzeyin yaradılmasına ehtiyac var. Bu, həmin faciə və qətliamların təbliği, dünyaya tanıdılması baxımından olduqca effektiv olar.
Seymur ƏLİYEV
