“Sərbəst toplaşmaq azadlığı ilə bağlı vətəndaşlarla dövlət qurumları arasında gərəkli razılığn əldə edilməsi arzuediləndir, çünki...”
Sabah 10 dekabr – Beynəlxalq İnsan Hüquqları Günüdür.
Moderator.az olaraq Azərbaycanda insan hüquqlaırnın vəziyyətini şərh etmək, bu sahədəki duruma aydınlıq gətirmək üçün tanınmış hüquq müdafiəçisi, Ədliyyə Naziri yanında İctimai Komitənin Koordinatoru Səadət Bənanyarlıya müraciət etdik.
- Səadət xanım, Azərbaycanda insan hüquqları ilə bağlı mövcud vəziyyəti necə qiymətləndirirsiniz? Sizcə hazırkı durumu nə dərəcədə qənaətbəxş hesab etmək olar?
- Bildiyiniz kimi, insan hüquqları anlayışı kifayət qədər genişdir və bu, çox geniş bir dairəni əhatə edir. Ona görə də bu sahədə vəziyyəti qiymətləndirmək, mövcud mənzərəyə aydınlıq gətirmək üçün onu konkret istiqamətlər üzrə təhlil etmək daha faydalı olar.
Ölkəmizdə son illər bu istiqmaətində çox mühüm işlər həyata keçirilib. Mən Ədliyyə Nazirliyinin fəaliyyətindəki dəyişiklikləri xüsusilə qeyd etmək istəyirəm. Ictimai iştirakçılıq haqqında qanun qəbul edilməmişdən öncə, ədliyyə naziri cənab Fikrət Məmmədovun səyi ilə hüquq müdafiəçilərindən ibarət ictimai komitə təşkil edildi. Bu komitə hörmətli nazirin birbaşa dəstəyi ilə yaradıldı. Hansı ki, bu gün digər nazirlik və qurumlarda da bu cür komitələrin fəaliyyətinə şahid olmaq mümkündür.
Bizim fəaliyyətimiz zamanla daha da genişlənib. Bu isə ictiami iştiakçılıqla bağlı qanunun qəbulundan sonra cənab Fikrət Məmmədovun bizə yaratdığı şəraitlə bağlıdır.
Ədliyyə Nazirliyi təklif və ideyalarımızın reallaşması baxımından da bizə çox dəstək verir. Bu isə məlum sahəyə yeni, müsbət ideyaların daşınması, insan haqlarının daha effektiv qorunması baxımından olduqca önəmlidir.
Onu da qeyd edim ki, Penitensiar Xidmətlə bağlı da mütəmadi iş gedir. Hər hansı bir şikayət meydana çıxarsa, dərhal monitorinqlər təşkil edilir, bu şikayətlərin nə dərəcədə əsaslı olub-olmaması araşdırılır.
- Dövlət qurumları və vətəndaş cəmiyyətlərinin bircə təşkilatçılığı və təmsilçiliyi ilə birgə tədbirlərin keçirilməsi, insan haqları ilə bağlı mövcud vəziyyətin bu tədbirlərdə müzakirə edilməsinə ehtiyac varmı? Ümumiyyətlə, ölkəmizdə bu qəbildən olan tədbirlər təşkil olunurmu?
- Təbii ki, Azərbaycanda insan hüquqlarının vəziyyəti, insanları narahat edən problemlər, bu problemlərin həlli yolları və s. ilə bağlı bu cür tədbirlər təşkil olunur. Bunlardan biri bir müddət bundan öncə təşkil edildi. Bu, qadın hüquqları ilə məşğul olan bir sıra QHT təmsilçilərinin, Nəsimi Rayon icra Hakimiyyəti və Ədliyyə Nazirliyinin aidiyyati strukturlarının nümayəndələrinin iştirakı ilə keçirilən tədbir idi. Burada QHT təmsiçiləri ilə yanaşı, digər ictimai qurumların təmsilçiləri də iştirak edirdi. Bu tədbir zamanı biz həmin ərazidə yaşayan və müxtəlif problemlərlə üzləşən qadınları qəbul etdik, onları narahat edən problemlərlə maraqlandıq.
- Qadınları narahat edən əsas problemlər nə ilə bağlı idi? Onların həlli istiqamətində konkret olaraq hansısa addımlar atıldımı?
- Qadınların üzləşdiyi problemlərin təxminən 40-50%-i aliment ala bilməməkləri ilə bağlı idi. Bu poblemlərin həlli istiqamətində işlər planlaşdırıldı. Hətta ölkəmizdə Aliment Fondunun yaradılması təklifi də irəli sürüldü və bildirildi ki, belə bir fondun yaradılması qadınların bu sahədə üzləşdikləri problemin həllinə müsbət təsir göstərə bilərdi.
Digər problemlərin həlli ilə bağlı da əlaqədar qurumların təmsilçiləri zəruri qeydlər götürdülər.
- KİV və sosial media sahəsindəki vəziyyətlə bağlı nə deyə bilərsiniz? Sizcə bu sahədə insan hüquqlarının vəziyyəti məqbul sayıla bilərmi?
- Bildiyiniz kimi, insanlarımız sosial şəbəkələrdə aktivdirlər və biz bu aktivliyi alqışlayırıq. Lakin biz çox istərdik ki, bizim jurnalistlərimiz də öz yazılarında diqqətli olsunlar və yanlışlıqlara yol verməsinlər. Belə olarsa, o zaman bu yanlışlıqların vətəndaşlar arasında doğurduğu narazılıq da olmaz.
Yeri gəlmişkən qeyd edim ki, məhkəmə sistemində də ciddi dəyişikliklər həyata keçirildi.
Hakimlərin soisal vəziyətinin gücləndirilməsi, 24 saat ərzində çəkilişin aparılması və s. kimi adddımlar həm korrupsiya hallarının qarşısının alınmasına, həm də insan haqlarının qorunmasına müsbət təsi göstərən hallardır.
Mən müsahibənin əvvəlində, ona görə Ədliyyə Nazirliyini nümunə gətirdim ki, bu nazırlik öz fəaliyyətində insan haqlarından bir baza rolunda çıxış edir və onun müdafiəsinin dərinləşdirilməsi istiqamətində davamlı iş aparır. Odur ki, bu sahədə görülən işləri qiymətləndirməmək qeyri-obyektivlik olardi.
- İctimai rəydə müzakirə edilən məsələlərdən biri də siyasi məhbuslar və sərbəst toplaşmaq azadlığı ilə bağlıdır. Sizcə Azərbaycanda bu sahədə vəziyyət yetərincə qənaətbəxşdirmi?
- Bildiyiniz kimi, müəyyən qüvvələr zaman-zaman siyasi məhbuslarla balı məsələləri gündəmə gətirməyə çalışırlar. Amma biz burada da Hüquq Müdafiəçilərinin Monitorinq Qrupu olaraq öz fəaliyyətimizi davam etdiririk. Həbsdə olan və siyasi məhbus olduğu iddia edilən bir sıra şəxslərin işi bizim nəzarətimizdədir. Bu insanların azadlığa çıxması üçün biz öz müraciətlərimizi edirik.
Sərbəst toplaşmaq azadlığı ilə bağlı mövcud vəziyyəti qiymətləndirmək mənim üçün çətindir. Ona görə ki, artıq bir neçə ildir ki, mübahisələr gedir. Belə ki, bir tərəf icazəsiz aksiyaların qarşısının alınması istiqamətində addımlar atır. Digər tərəf isə sərbəst toplaşmaq azadlığının əsas insan haqlarından biri olduğunu iddia edir və buna qarşı çıxır. Lakin biz istərdik ki, bu sahədə də vətəndaşlarla dövlət qurumları arasında bir anlaşma, razılaşma olsun. Bu, vətəndaş həmrəyliyinin və ictimai sabitliyin təmin olunması baxımından vacibdir.
Seymur ƏLİYEV
