Son 20-30 ildə bütün dünyada insanların özünəqəsd, intihar hallarının kəskin şəkildə artması çox ciddi, amma təəssüf ki, beynəlxalq təşkilatlar, güclər və super dövlətlər tərəfindən diqqətə alınmayan bir problemə çevrilib. “Qloballaşma” adlanan ictimai-siyasi, hərbi-siyasi, iqtisadi, sosioloji, həm də ideoloji-mənəvi, psixoloji və s. proseslərin girdabında kütləviləşməsi Azərbaycana da yoluxan intihar hallarının profilaktikası, qarşısının alınması üçün öncə geniş və ciddi tədqiqata ehtiyac var...
Təəssüf ki, ölkəmizdə də bu sahəyə aid geniş və diqqətəlayiq tədqiqat əsərləri çox azdır. Elmi dildə “suisid” adlanan intihara Azərbaycan alim, sosioloq və hüquqşünaslarının baxışını araşdırarkən diqqətimizi Beynəlxalq Hüquqşünaslar İttifaqının Vitse-prezidenti, Azərbaycan Respublikasının əməkdar hüquqşünası, hüquq elmləri doktoru, professor İlham Rəhimovun elmi redaktorluğu ilə Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasının müəllimi, hüquq elmləri doktoru, professor Bəhram Zahidovun 2012-ci ildə işıq üzü görmüş “İntihar” əsəri cəlb etdi. Kitabda sözügedən problem intihar fenomeninin tarixi və müasir vəziyyəti, intihar hallarının kriminoloji və sosioloji təhlili, intihar və ona oxşar əməllərin profilaktikası və s. aspektlərdən geniş təhlil olunur.
"Əgər bu əsər bircə nəfər şəxsi öz yolundan - intihar etmək yolundan geri qaytara biləcəkdirsə, onda mən özümü xoşbəxt hesab edəcəyəm”. Müəllif Bəhram Zahidov kitabın ilk fəslinə epiqraf olaraq belə yazır...
Moderator.az müəllifin bu xoş niyyəti ilə həmrəy olmaqla mövzunun bəşəriyyət və xalqımız üçün kifayət qədər aktuallığını nəzərə alaraq “İntihar” əsərinin ən diqqətəlayiq və maraqlı məqamlarını oxucuların nəzərinə çatdırır:
(Əvvəli bu linkdə://www.moderator.az/news/256055.html)
Sosioloji tədqiqatlara görə, heyvanat aləmində suisidal davranış ya ümumiyyətlə müşahidə edilmir, ya da belə davranış nadir qeyri-tipik aktlarla məhdudlaşır. Belə aktlar şüurlu xarakter daşımır və yalnız instinktlərin təsiri altında baş verir. Elə buna görə də həmin aktlar intihar hesab olunmurlar. Ana ceyranın öz balalarını xilas etmək naminə özünü qurban verməsini yalnız şərti olaraq «özünüöldürmə» kimi qiymətləndirmək olar. Bu mənada Jan Pol Sartrin (1905-1980) heyvanlardan fərqli olaraq, ancaq insanın intihar edə bilməsini təsdiqləməsi heç də təsadüfi deyildir. Yalnız şüurlu və anlaqlı insan intihar etməyə, özünü könüllü surətdə öldürməklə həyatla vidalaşmağa «qadir» ola bilər.
“Dünyanın ən ağıllı varlığı olan insan bu gün sürətlə dəyərdən düşməkdədir...”
İntihar fenomeni dəyərlər haqqında təlimlə sıx bağlıdır. Müxtəlif müəlliflərin qeyd etdiyi kimi, hazırkı dünya modelində mükəmməl dəyərlər sistemi yoxdur və ya ən yaxşı halda bu sistem böhran keçirməkdədir. Dünyanın ən ağıllı varlığı olan insan bu gün sürətlə dəyərdən düşməkdədir. İnsan həyatı dini və dünyəvi qanunlarda ən dəyərli nemət kimi səciyyələndirildiyi və qorunduğu halda, bu dəyərlər artıq tənəzzülə uğramaqdadır. İdman adı altında «qladiator» döyüşlərinin, vəhşi öküzlərlə, vəhşi heyvanlarla qarşılaşmanın yenidən günümüzə qaytarılması, ölümlə nəticələnən yarışların keçirilməsi, milyonlarla insanın gözü qarşısında qızmış «idmançı»nın «qaydasız döyüş»lərdə rəqibini ölümcül vəziyyətə salması, Danko kimi, az qala, onun ürəyini «çıxarması», azyaşlılara və qadınlara qarşı vəhşi seksual təcavüzü əks etdirən pornoqrafik filmlərin, hətta geniş ekranlı televiziyaların gündəlik proqramlarına daxil edilməsi, narkotik sərxoşluğun, eynicinslilərin nikahının qanuniləşdirilməsi, transseksualizm, insan orqanlarının açıq satışı, onların əmtəə predmetinə çevrilməsi, insan alverinin dünyada gəlir gətirən üçüncü yerdə qərarlaşması, yüzlərlə eybəcər və əxlaqsız təzahürlərin geniş yayılması, kütləvi informasiya vasitələrində təbliğ edilməsi və harınlamış insanların pul hesabına bütün bunları nümayiş etdirməklə əxlaqi dəyərləri pozması, bu gün dünyada mövcud olan insanlığın böhranı, faciəsi, acı həyat reallıqları kimi səciyyələndirilə bilər. Ekvivalent vasitəsi olan pul hazırda «ilahi bir qüdrət» sahibinə, gücə çevrilmişdir. Bütün bu ziddiyyətli məqamlar kontekstində dəyərlərin tarixi və ənənəvi qiyməti son dərəcə ucuzlaşmaqdadır. Bu gün mənəvi-əxlaqi dəyərlər, insanpərvərlik və humanistlik, bəşərilik və alicənablıq xeyirxahlıq və ülvilik, müqəddəslik və şərəf kimi ideyalar təəssüflə qeyd edilməlidir ki, çox ucuzlaşmış, hətta bəzən əlçatmaz olmuşdur. Budur günümüzün reallıqları...
“Həyat, yalnız və yalnız əxlaqi əsas olduğu hallarda dəyərlidir...”
İntihar, həm də həyatın yenidən dəyərləndirilməsi məsələsi ilə bağlı problemdir... Lusiy Annen Senekaya (b.e.ə. 4- eramızın 65-ci ili) görə ölüm dünyəvi qanunla müəyyən edildiyi üçün o, tamamilə şər ola bilməz. Həyat da tamamilə xeyir ola bilməz. Həyat, yalnız və yalnız əxlaqi əsas olduğu hallarda dəyərlidir. Bu əsas itdikdə insan intihar etməkdə haqlı olur. Şərq fəlsəfəsinin ölüm haqqında fikir tarixini təhlil edən Artur Şopenhauer (1788-1860) qeyd edirdi ki, ölüm mövzusu olmasaydı, fəlsəfə də olmazdı...
(Davamı var)