Millət olaraq düşdüyümüz və çıxa bilmədiyimiz fəlakətin bu gün 30 ili tamam olur. Unutqanlığı və yaddaşsızlığı mentalitet səviyyəsinə yüksələn və  xarakter kimi  formalaşan  bir toplumun bu günü xatırlamasına böyük şübhəm var. Əksinə olsaydı, heç bu yazı yazılmazdı.  Bu gün fevralın 13-nü ermənilər təntənə ilə qeyd edirlər. Erməninin bayramından bizə nə- sualını verməzdən əvvəl düşünün ki, düşmən yalnız bizim üzərimizdə çaldığı qələbələri bayram edir. 30 il bundan əvvəl, bizim üçün nəhs, düşmən üçün şad gün olan fevralın 13-də ermənilər Stepanakertdə ilk mitinqini edib Dağlıq Qarabağı Ermənistana birləşdirmək adı ilə başladıqları hərəkatın yubiley gününü qeyd edirlər. Ona görə bayram edirlər ki, o gün hansı məqsədlə toplanmışdılarsa, istədiklərini-Qarabağı da əldə ediblər. 

O gün rəsmən başlanan düşmən hərəkatı iddiasından da artığını- Dağlıq Qarabağ və ətrafındakı  yeddi rayonu da işğal edib, 700 mindən çox azərbaycanlını  tarixi vətənindən-Qarabağdan qovub. Qarabağ uğruna vuruşduq, qurbanlar verdik, amma 30 ildir ki, məğlub vəziyyətdəyik. Biz rayonlarımızın işğal edildiyi tarixləri yas kimi qeyd edəndə, erməni həmin günləri təntənə ilə qeyd edir. Bu gün də elədir, bu gün də bizm  fəlakətimizin, faciəmizin yubiley yaşıdır.

 Bəs, 30 ildi  biz məğlubiyyəti necə qəbul etmişik, niyə vətənimizi azad edə bilmirik? Nə quldarlıq dövrün yaşayırıq, nə də orta əsrlərin əvvəllərini ki, qəbilələr, xanlıqlar, knyazlıqlar, qraflıqlar təkbaşına müharibə edib düşmənlə müharibə aparsın. İndi dövlət var, dövləti, onun ərazisini müdafiə etmək də dövlətin, onu idarə edənlərin vəzifəsidir.30 ildən indiyədək beş hakimiyyət dəyişib (məsələ burasındadır ki,“səbəbi -dəyişmənin” də hədəfi hər zaman Qarabağ olub)  və heç bir  hakimiyyətin dövründə Qarabağ cəbhəsində əsaslı, yəni işğal altında olan vətəni geri qaytarmaq yolunda uğur yoxdur. Bəs millət? Dövlətin, torpağın sahibi millət necə? Millət də toplum şəklində vətənini, torpağını xilas etmək üçün ciddi bir hərəkətə imza atmayıb. Fərdlərin isə ayrı-ayrılıqda səsi ya eşidilməyib, ya da eşitməzliyə qoyulub. 

 Tarixən belə vəziyyətlərə düşmüş millətlərin, dövlətlərin bu cür uzanmış problemini artıq kütlə deyil, passionar insanlar həyata keçirməlidir. Məqsədə çatmaq yolunda özünü qurban verməyə hazır olan, passionar şəxs və şəxslər lazımdır. Yəni, Qarabağı- vətəni azad etmək ideyasını demokratiya, azadlıq kimi bəşəri dəyərlərin də fövqünə qaldıra biləcək passionar şəxsə, şəxslərə ehtiyac var. Otuz ilin yaratdığı bu günkü psixoloji durum odur ki, kütlə də, ziyalı  zənn etdiyimiz adamlar da yalnız maddiyatının arxasınca qaçdığından  bayatıda deyilən kimi: “yaddan çıxıb Qarabağ”. 

 Cəmiyyətin də, istənilən fərdin də  ən böyük dərdi ümidsizlikdir.  Sabahına ümidi olmayan gəncin, yaşlının düşüncələrinə yalnız “ necə çörək qazanmaq?” sualı hakim kəsilibsə, Qarabağdan olan məcburi köçkün dövlətdən vətənini deyil, məişət şəraitini yaxşılaşdırmaq tələbini edirsə, ziyalı hesab edilənlər bütün rəzilliklərə açıq şəkildə imza atırlarsa.., fəlakətin yubiley günləri hələ qarşıda çox “qeyd olunacaq”. 

 Biz tarixən müdafiədə olmuşuq və faktiki olaraq hücum etməmişik. Müdafiə oluna-oluna küncə sıxılıb, kişilmişik- həm ərazimiz , həm də iddiamız, istəyimiz, arzularımız  kiçilib və millətin şüurunda bir natamamlıq kompleksi yaradıb. Bəlkə də bu kiçilmə prosesinin qarşısını ala biləcək tarixi şərait elə Qarabağı almağımız olardı. Əsasən hərbi, bir az da diplomatik hücumda ola bilsək bu kiçilmə kompleksindən qurtulmaq şansımız var. Yoxsa, mağara insanı kimi yuxudan durub gözlərimizi ovxalayanda “ bu gün nə yeyəcəyik” sualı ilə yaşayacağıqsa, millət fəlakətin 30-yox, 130-ncu yubileyini qeyd etməyə məhkum olacaq.

1988-ci il fevralın 14-də, yəni ermənilərin ilk mitinqinin səhərisi günü Stepanakertdəydim. Ermənilər mitinq çağırsalar da baş tutmadı. Həmin gün ermənilər qorxurdular. Biz tərəfdən qətiyyətli heç bir addım atılmadığını görəndə 16-da və sonrakı günlər fasiləsiz mitinqlər təşkil etdilər. 30 il keçib, biz yenə də qətiyyətsizlik göstəririk.Tarix bizə dərs olmayıb. Ona görə yazımın əvvəlində qeyd etdim ki, bizim unutqanlığımız artıq mentalitetimizdir. 30 ildə çox dəyişikliklər olub, amma yaddaşımızda dəyişiklik yoxdur.  Bu sətirləri yazanda bir millət vəkilinin erməni mətbuatına verdiyi müsahibənin Qarabağla bağlı hissəsini oxudum. Problemin həlli variantları kimi güzəştlərdən danışan deputatın xalqı  təslimçi bir sülhə necə hazırladıqlarının bütün elementlərini orda görə bilərsiniz. Parlament üzvləri heç vaxt öz sözlərini yox, ümumi ab-havanı çatdıranlar olub. Bizi daha nə gözləyir? Belə məlum olur ki, fəlakət, faciə yubileyləri. Təbrik edin bir-birinizi!!!