Son bir neçə ayda Azərbaycanda insanların sosial rifahına mənfi mənada təsir göstərən, onların alıcılıq qabiliyyətini kəskin şəkildə aşağı salan, vətəndaşları intihara, orqan satışına sürükləyən bir-birindən ciddi hadisələr baş versə də, ölkənin bir çox tanınmış ziyalıları hələ də bu barədə susmaqda, özlərini karlığa və korluğa vurmaqdadır. Əslində ictimai-siyasi sabitliq dövründə müdrik görkəmləri, dahiyanə fikirləri, nəsihətverici ifadə tərzləri ilə cəmiyyətə böyük həvəslə öyüd-nəsihət verən, hər şeyləri ilə xalqdan və baş verən proseslərdən yuxarıda dayandıqlarını sezdirməyə çalışan bu “intellekt nəhənglərinin”, bu gün susmasının çox incə və aydın bir səbəbi mövcuddur. Bu səbəb sosial-iqtisadi vəziyyətlə yanaşı, ictimai-siyasi durumun da kəskinləşdiyi, yerlərdəki etirazlardan ciddi təşviş duyan hakimiyyətin daha da qəzəbləndiyi bir dövrdə danışmağın hər zamankından daha təhlükəli, daha qorxulu olması ilə bağlıdır. Bu gün tısbağa kimi qınanan çəkilib ictimai-siyasi qasırğaların bitməsini, sosial-iqtisadi təbəddülatların mülayimliklə əvəzlənməsi günü gözləyən bütün bu professorlar, akademiklər, elmlər doktorları, əməkdar elm xadimləri, yazıçı və şairlər ordusu, öz şəxsi təhlükəsizliklərini təmin etmək naminə ictimai maraqlara tüpürməkdə, ölü təmkini ilə susmaqdadır. Onlar “aşağıların” hərəkətə keçməsini, onların dilə gəlməsini, küçə və meydanalara çıxaraq baş verənlərə öz etirazını sərgiləməsini gözləyir, bunu intellekt piramidasının orta və aşağı pilləsində qərarlaşan şəxslərin missiyası hesab edirlər. Onların fikrincə, xalqın sosial rifahı, demokratik hüquq və azadlıqları “aşağıların” qanı və canı bahasına təmin edilməli, mövcud idarəetmə sisteminin yaratdığı bütün uçurumlar məhz onların cəsədləri ilə doldurulmalıdır. Bütün bunlar bitəndən ”“ təhlükə və fədakarlıqlar, itki və qurbanlar dönəmi başa çatandan sonra isə onlar meydana çıxmalı, baş verənlərlə bağlı öz fikir və təəssüratlarını bölüşməli, qanlı mübarizə dönəmindəki doğru və yanlışlara aydınlıq gətirməlidirlər.
Halbuki, artıq başlayan və
getdikcə dərinləşəcək bu mücadilədə daha ağır itkilərdən qaçmaq, daha ciddi səhvlərə
yol verməmək, xalqın yaşam və azadlıq mübarizəsini daha qısa zamanda uğura
qovuşdurmaq üçün susan bu şəxslərin indi danışması ”“ baş verən ədalətsizliklərə
məhz bu gün etiraz etməsi olduqca vacibdir. Bu, həmin ziyalıların Azərbaycan
xalqı və tarix qarşısındakı borcudur. İndi danışmayan, bu mübarizə öz töhfəsini
verməyən, ümumxalq maraqları naminə özünü, öz maraqlarını risqə qoymayan bir
“ziyalının” nə vaxtsa danışmasına gərək yoxdur. Çünki bu gün susmaq, xalqın
yaşadığı məşəqqətləri görməzdən gəlmək, bu məşəqqətləri görməzdən gəlmək və ya
çox söz danışıb əslində heç nə deməmək xalqa, milli maraqlara, ölkənin bu günü
və gələcəyinə edilən ən böyük xəyanətdir.
Bəli, susmaq sadəcə məsuliyyə
və öhdəlikdən qaçmaq deyil. Xalqın dar günündə susmaq ona xəyanət etmək, ona
qarşı yol verilən cinayətlərə ortaq olmaq deməkdir. Və bütün xəyanətlər kimi bu
xəyanət də xalqın və tarixin yaddaşında heç zaman unudulmur.
Xalqın məhrumiyyətlərinə
arxa çevirib öz elmi yaradıcılığı ilə məşğul olan ziyalının elminə, onun sahib
olduğu intellektə kimlərinsə həsəd aparması, bu intellektin kiməsə nə vaxtsa
xeyir verməsi və ya bütün cəmiyyət üçün faydalı olması mümkündür. Gerçək
intellekt, böyük zəknına hər zaman - əxlaqi-siyasi məziyyətindən, kimə məxsusluğundan
asılı olmayaraq insanda hörmət və ehtiram oyatması təbiidir. Əgər bu
intellektin arxasında həm də öz xalqını sevən, onun taleyinə biganə qalmayan
sevgi və cəsarət dolu bir ürək dayanırsa,
o zaman bu intellekt sadəcə intellekt olaraq qalmır, həm də xalqın mənəvi qibləsinə
çevrilir. Əxlaq və sevgi ilə birləşən bu intellekt əsl şəxsiyyət intellekti
kimi ortaya çıxır.
Yalnız şəxsi maraq və
ambisiyalarının keşiyində dayanan bir insana məxsus intellekt də zəka örnəyi, dərrakə
nümunəsi kimi diqqət çəkə bilər. Lakin bu intellektin arxasında şəxsiyyət faktoru, ədalətli və cəsarətli vətəndaş mövqeyi, xalq sevgisi durmadığı üçün o, hər zaman yarımçıq və
hürküdücü təsir bağışlayır. Bu intellektin yalnız bir adı var ”“ çaqqal intellekti”¦
Və bütün bunlar bir daha
sübut edir ki, əslində insanın ən böyük sərvəti onun şəxsiyyəti ”“ bu şəxsiyyəti
xarakterizə edən keyfiyyətlərdir. Başqa sözlə desək, şəxsiyyəti olmayanın heç nəyi
olmur”¦
Seymur Əliyev
e-mail: [email protected]