23. Silahlı Qüvvələrimiz ayıq sayıq olmalıdır, kəşfiyyat orqanlarımız düşmənin mümkün planlarını əvvəlcədən proqnozlaşdırmalıdır, çünki bundan sonra da düşmənin təxribat fəailiyyətlərinə cəhdlər edəcəyi istisna deyil. 

 

24. Ermənistanın son onilliklərdə əsas niyyətlərindən biri Azərbaycan ilə Rusiya arasında münaqişə yaratmaqla bundan yararlanmaqdır. Bunu da Silahlı Qüvvələrin şəxsi heyəti mütləq nəzərə almalıdır. 

 

25. Ermənistana kimin yardım edəcəyindən asılı olmayaraq Azərbaycanı kimsə dayandıra bilməyib və bundan sonra da dayandıra bilməyəcək. Azərbaycan müharibə istəmir, amma əks tərəf müharibə dövrünün başa çatmasına mane olarsa, normal əlaqələrin yaradılmasını əngəlləyərsə, imzaladığı birgə Bəyanatların yerinə yetirilməsini və Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanınmasını uzadarsa, o zaman Ermənistan haqq etdiyi üçüncü müharibəni əldə edəcək. 

 

26. Dinc azərbaycanlı əhaliyə qarşı divan tutduğuna görə erməni xalqının dünyaya “yenilməz sərkərdə” kimi təqdim etdiyi Koçaryan və Sarkisyan kimi fərari terrorçuların müharibə zamanı Xankəndiyə gəlməsi və orada guya müqavimət hərəkatına rəhbərlik etməsi, Azərbaycan Ordusu Şuşaya yaxınlaşanda isə hər ikisinin ərazidən qorxaqcasına qaçması da ictimaiyyətimiz üçün maraqlı faktlardandır. Birinci Qarabağ müharibəsində qətliam törədən qatilləri və onların ordularını bu dəfə Ordumuz dizi üstə çökdürdü. Bundan sonra Koçaryan və Sarkisyan öz miskin ömürlərinin sonuna qədər məğlubedilmiş fərarilər kimi yaşayacaqlar. 

 

27. Ermənistan rəhbərliyində gələcəklə bağlı açıq-aydın təsəvvür hələ də formalaşmayıb. Azərbaycanın hər iki ölkə bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıması,  sərhədlərin delimitasiyası ilə bağlı işlərə start verilməsi, kommunikasiyaların açılması prosesinə başlanması və sülh müqaviləsinin imzalanmasına dair təkliflərə 

Ermənistan tərəfi cavab verməkdə hələ də tərəddüd edir. 

 

28. Ermənistan od ilə su arasında qalıb. Şülh müqaviləsinın olmaması, güclü Azərbaycan ilə təmasda ermənilər üçün müəyyən problemlər və narahatlıqlar yaradır. Sülh müqaviləsinin imzalanması isə hər iki ölkənin bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanımasını nəzərdə tutacaq. Başqa sözlə deşək, sülh müqaviləsi ilə Ermənistan Qarabağı Azərbaycanın ərazisi kimi tanımalıdır. Bütün bunlara baxmayaraq Ermənistan seçim etməyə məcburdur. 

 

28. Sülh müqaviləsinin imzalanması 100 faiz təhlükəsizliyə zəmanət vermir, amma müharibə riskini böyük dərəcədə minimuma endirə bilər.

 

29. Azərbaycan xoşniyyətli davranışı əbədi olmayacaq və bu təkliflər uzun müddət masa üzərində qalmayacaq. Əgər Ermənistan Azərbaycanın ərazi bütövlüyümüzü tanımaq istəməzsə, o zaman Azərbaycan da onların ərazi bütövlüyünü tanımayacağıq. Bu isə növbəti Novruz tonqallarının tarixi torpaqlarımız olan Qarakilsədə və ya Görusda qalanması ilə nəticələnə bilər. 

 

30. İrəvan şəhərimizin 29 may 1918-ci ildə,  Zəngəzur və Göycəmizin isə 1920-ci ilin noyabr ayında Azərbaycandan qopardılıb Ermənistana birləşdirilməsi kimsəyə sirr deyil. Odur ki, Azərbaycan Ermənistanın ərazi bütövlüyünü tanımamaq üçün yüz dəfə daha çox əsaslara malikdir. 

 

31. İstənilən sülh müqaviləsi Ermənistan üçün, sadəcə, kağız parçası da ola bilər. Sülh müqaviləsi imzalansa da, imzalanmasa da, Azərbaycan öz hərbi gücünü və qüdrətini daim artıracaq.  

 

32. Kommunikasiyanın açılması ilə bağlı artıq Ermənistan müsbət cavab verib. Dəhlizin Ermənistan ərazisindən keçəcək hissəsində dəmir yolunun tikintisi üçün N.Paşinyan komisiya da yaradıb, Azərbaycanla Naxçıvan Muxtar Respublikası arasındakı avtomobil yolunun çəkilişinə də razılıq verib. Ümumilikdə Ermənistanın mövqeyində dəyişikliklər baş verir. 

 

33. Müharibənin nəticələri bütün beynəlxalq birlik tərəfindən qəbul edilir. Yeni reallıqlardan tamamilə uzaq ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrlərinin bəyanatlarında həm 10 noyabr tarixli üçtərəfli Bəyanata, həm də başqa sənədlərə istinad edilməsinə rast gəlinir. 

 

34.Azərbaycan konstitusion hüquqları, BMT-nin Nizamnaməsi, Helsinki Yekun Aktı çərçivəsində yeni reallıq yaradıb. Bu gün beynəlxalq təşkilatlar - BMT, Qoşulmama Hərəkatı, ATƏT, Avropa İttifaqı və MDB bu reallıqları tamamilə qəbul ediblər. Biz bunu həm formal mənada, həm də xalis ünsiyyətdə görürük. Qalib Azərbaycanın  dostları artmaqda davam edir. 

 

35. Azərbaycan müharibəni ləyaqətlə və beynəlxalq humanitar normaları pozmadan aparıb. Erməni tərəfindən dinc əhali arasında itkilərin minimum olması da bunu sübut edib. Erməni tərəfdən olan mülki itkilər əsasən müharibədə iştirak edən dinc vətəndaşlar olub. Erməni tərəfi isə alçaqcasına hücumlar edib, bizim şəhərlərimizi daim bombalayıb. Təkcə Tərtərə 16 min mərmi atılması da faktdır. Gəncə, Göranboy, Haftalan, Bərdə, Ağdam, Ağcabədi, Mingəçevir, Kürdəmir, Xızı və digər rayonların taktiki və reaktiv raketlərlə atəşə tutulması erməni terrorunun sərhəd tanımadığını sübut edir. 

 

36. Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Zəngilan istiqamətində Ermənistanla sərhədə doğru irəliləyəndə və Ağbənd qəsəbəsinə bir neçə kilometr qalanda, erməni ordusunun rəhbərliyinin xahişi ilə Rusiyanın Gümrüdəki hərbi bazanın bir hissəsinin Zəngilanla sərhədə ezam edilib, bu hadisədən dərhal sonra erməni silahlı qüvvələri rusiyalı hərbi qulluqçuların arxasından Azərbaycan qoşunlarını minaatanlardan atəşə tutub. Cavab atəşi açan Azərbaycanı Ermənistan rusiyalı hərbi qulluqçuları atəşə tutmaqda günahlandırıb, bu isə düşmənin alçaq mahiyyətini ortaya qoyur. Bu gün də erməni ordusu çalışır ki, Azərbaycan erməni mövqelərinə cavab atəşi açmaqla rusiyalı hərbi qulluqçulara zərər vursun və Ermənistan Rusiyanı bu müharibəyə cəlb etməklə öz məqsədlərinə çatsınlar. Əslində Müharibə zamanı 2 yaşlı yatan körpəni taktiki raketlə atəşə tutan, öz əsgərlərini səngərlərdə, maşınlarda və yük maşınlarında zəncirlə bağlayaraq ölümə məhkum edənlərdən bundan artığını gözləməyə dəyməzdi. 

 

 37. Azərbaycan fasiləsiz olaraq təkcə Qarabağda deyil, Ermənistan ərazisinin çox hissəsində düşmənin fəaliyyətlərini izləyib və izləyir. 

 

38. İşğaldan azad edilmiş ərazilərə dərhal müxtəlif ölkələrdən olan diplomatların, jurnalistlərin, ictimaiyyət nümayəndələrinin səfərlərini təşkili, erməni vəhşiliyinin miqyasını dünyaya çatdırmaqda mühüm əhəmiyyət daşıdı. Hazırda Ordumuz tərəfindən azad

edilən ərazilərdə bir dənə dağıntı yoxdur. 

 

39. İkinci Qarabağ müharibəsi təkcə ərazilərin azad edilməsi, təkcə milli ruhun oyanması və ləyaqət hissinin qaytarılması demək deyil, bu xalqımızın gələcək uğurlarına daim müsbət təsir göstərəcək unikal və tarixi bir hadisədir. 

 

40. Azərbaycan Prezidenti İ.Əliyev 28 ilimizi qarət edən Minsk qrupuna Qarabağ münaqişəsi ilə məşğul olmağa artıq imkan verməyəcək. Azərbaycan üçün münaqişə həll olunubsa, deməli, burada vasitəçiliyə yer qalmayıb. ABŞ ilə Rusiya arasındakı münasibətlər son vaxtlar xüsusilə gərginləşməsi də onların öz aralarında razılığa gələ bilməməsi ilə nəticələnib. 

 

41. Qarabağa qanunsuz səfərlər və ya səslənən bəyanatlar regionda heç nəyi dəyişməyəcək. 

 

42. Müharibə dövründə və müharibədən sonra Rusiya siyasi nöqteyi-nəzərdən tam neytral mövqe nümayiş etdirib. Amerikadakı Tramp administrasiyası ümumiyyətlə, bu məsələ ilə məşğul olmaq fikrində olmayıb. Müharibə Tramp administrasiyasının məhz son aylarına təsadüf etdiyi üçün ABŞ hər hansı bir mövqe də bildirməyib. Avropa İttifaqı rəhbərlik səviyyəsində həm Ermənistan, həm Azərbaycan rəhbərliyi ilə telefon təmaslarında olub. Fransa isə birmənalı Ermənistan mövqeyini müdafiə edib. Hazırda isə Fransa da müharibənin nəticələrini qəbul edib və Prezident Makronun təşəbbüsü ilə keçən ay Brüsseldə üçtərəfli görüş keçirilib. Fransa və Azərbaycan normal münasibətlər formatına qayıtmaq üçün imkanlara malikdir. Münasibətlərin normallaşması istiqamətində Fransa tərəfindən atılan addımlar Azərbaycan tərəfindən müsbət qarşılanır.

 

43. Sülhməramlıların ümumi fəaliyyəti müsbət qiymətləndirilsədə, qıcıq doğuran məqamlar da mövcuddur. Qıcıq doğuran məsələlərə Qarabağa qanunsuz səfərlər aiddir. Qanunsuz səfər edənlərin Azərbaycan tərəfindən Laçın dəhlizində dayandırılması da gündəmdədir. 

 

44. Qarabağa, Xankəndiyə və Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin müvəqqəti nəzarətində olan digər yerlərə gələnlərin sayı gedənlərin sayı ilə böyük fərq də diqqəti cəlb edir. Bu ərazilərə gələn maşınların 91 faizi, yoxlanılmır. Oradan çıxan maşınların cəmi 46 faizi yoxlanılmır. Bu rəqəmlər Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin müvəqqəti nəzarət etdikləri ərazilərə ermənilərin daha çox gəlməsinə və daha az tərk etməsinə çalışdığı aşkar sezilir. Azərbaycan-Rusiya əlaqələrində yeni bir element yaranıb, amma bu elementin nədən ibarət olduğu və sülhməramlılarla əlaqəsi hələlik məlum deyil.

 

45. Azərbaycan tərəfi  Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin müvəqqəti nəzarət etdikləri ərazilərə gələn və oradan gedən maşınların və insanların sayını dəqiq bilir. Bu rəqəmlər və fəaliyyətlər rəsmi Bakı üçün qəbuledilən məsələ deyil. 

 

46. Müharibə dövründə Qarabağdan çıxan əhalinin 38 mini İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin müvəqqəti nəzarət etdikləri ərazilərə qayıdıb, qayıdanlardan 11 mini isə sonradan oranı həmişəlik tərk edib. Hazırda Rusiya sülhməramlılarının müvəqqəti nəzarətində olan ərazidə 27 min insan yaşayır. 

 

47. 2005-ci ildə Azərbaycan Avropa Şurasının Parlament Assambleyasında işğalı pisləyən Qətnaməni keçirməyə nail olanda, Minsk qrupu Avropa İttifaqının cəhdlərinə qısqanclıqla yanaşaraq, rəsmi Bakını “özünə aid olmayan işlərə qoşulmaqda” ittiham edib. 

 

48. Azərbaycan Zəngəzur dəhlizinin hava məkanından Ermənistandan heç bir icazə almadan istifadə edir. Naxçıvana uçan təyyarələr həm vaxta, həm də yanacağa qənaət edirlər. 

 

49. Zəngəzur dəhlizindən həm dəmir yolu, həm avtomobil yolu keçəcək. Gələcəkdə Naxçıvana elektrik və qaz xətləri də bu dəhlizdən çəkiləcək. 

 

50. Cəbrayıl rayonunda 240 meqavatlıq yeni günəş stansiyasının tikintisi ilə bağlı xarici investorlar artıq müraciət edib. Xudafərin və Qız qalasından 140 meqavat elektrik enerjisi əldə ediləcək. Kəlbəcər və Laçında isə 10 min meqavata yaxın potensial mövcuddur. Elektrik xəttlərinin biri Qafandan, digəri Mehridən və ya Qarakilsədən keçə bilər. Beləliklə Zəngəzur dəhlizi bütün Zəngəzur bölgəsini əhatə edəcəyi gözlənilir. 

 

51. Rusiya, Azərbaycan, Ermənistan Baş nazirlərinin müavinləri səviyyəsində işçi qrup Ermənistan ərazisində olub və avtomobil yolunun mümkün olan marşrutlarını da incələyib. Ermənistan tərəfi ilkin mərhələdə avtomobil yolunun çəkilməsini mümkün hesab etməsə də, artıq bu fikirdən daşınmaq istədiyini nümayiş etdirir. Hazırda avtomobil yolunun marşrutu məsələsi müzakirə olunur. Azərbaycan ən qısa və ilin bütün fəsillərində istifadə edilə bilən marşrutun seçilməsini şərt kimi irəli sürüb. 

 

52. Azərbaycan Avropa İttifaqının 9 ölkəsi ilə  ilə strateji tərəfdaşdır. Avropada qaz böhranı yaşandığı bir zamanda  enerji təhlükəsizliyi sahəsində fəal əməkdaşlıq davam edir. Avropa Azərbaycan qazımıza böyük ehtiyac duyur.  Odur ki, böyük dağıntılara məruz qalmış Azərbaycana cəmi 140 milyon, bir dənə binası dağıdılmayan Ermənistana isə 2,6 milyard avro maliyyə yardımı nəzərdə tutulması ədalətsiz qərardır. Əgər bu ədalətsizlik həyatda öz əksini taparsa, əlbəttə ki, Azərbaycan rəhbərliyi səssiz qalmayacağıq. Bu Avropa İttifaqı-Azərbaycan əlaqələrinə də çox böyük mənfi təsir göstərə bilər. 

 

53. Moskva ilə Brüssel arasında Azərbaycanla Ermənistanı yaxınlaşdırmaqda müəyyən bir rəqabət mövcuddur. Ermənistan-Azərbaycan əlaqələrinin normallaşmasında Avropa İttifaqı da müsbət rol oynaya bilər.