İnsan oğlu ağlı kəsəndən İslam peyğəmbərinin beşikdən məzaradək oxumaq nəsihəti barədə məlumatlandırılır. Bu bəlkə də ilk baxışda üstündən sükutla keçiləsi adi bir fikir kimi də yozula bilər. Amma məsələnin ciddiliyinə vardıqda bu nəsihətin olduqca dərin fəlsəfi mahiyyət kəsb etdiyini anlamış oluruq. Yəni insan oğlu ilk fürsətdəcə oxumaq, öyrənmək, həyatı bacardığı qədər anlamaq üçün çaba xərcləməlidir. İlk fürsət dedikdə təbii ki, ailədə, ardından körpələr evində və uşaq bağçalarında verilən "həyat dərsi"ndən söhbət gedir. Etiraf edək ki, Azərbaycanda uşaqların təlim-tərbiyəsi və təhsili dedikdə birinci mərhələ kimi ibtidai təhsil nəzərdə tutulur və bir çox valideynlər belə hesab edir ki, övldlarının gələcək uğurları üçün bu kafidir. Amma dünya artıq çoxdan bu qənaətin yanlış olduğunu elmi əsaslarla sübut edib və uşaqların ən kiçik yaşlarında insan kimi formalaşması, sosiallaşması, fiziki və psixoloji olaraq toparlanması üçün məktəbəqədər təhsilin olmazsa olmaz olduğu qəbul olunur.
Gəlin görək Azərbaycanda bu sahədə vəziyyət qənaətbəxşdirmi və ölkə üzrə neçə faiz uşaq birinci sinifə ailədən deyil, məhz məktəbəqədər təhsil müəssisələrindən gedir? Etiraf edək ki, müstəqilliyimizin 30-cu ilini yaşasaq da bu müddət ərzində bütövlükdə təhsil sistemini nizama sala bilməmişik və bir çox ekspertlər haqlı olaraq bu qənaətdədir ki, uşaqlardan təcrübə dovşanı kimi istifadə halları ifrata varılır və milli təhsil sistemimizə transfer adı ilə calaq edilməyə çalışılan yabançı təsirlər vəziyyəti dözülməz həddə çatdırıb. Nəticədə təhsilalan da bezib, təhsilverən də. Məhz bu cür zərərli eksperimentlər ən sarsıdıcı zərbəni məktəbəqədər təhsil sisteminə vurub və kiçik yaşlı körpələrin hansı qurumların - Təhsil Nazirliyininmi, yoxsa icra hakimiyyətlərininmi himayəçiliyinə verilməsinin daha doğru olması hələ də günümüzün acı müzakirə-mübahisə predmeti olaraq qalmaqdadır. Təbii ki, körpələr evi və uşaq bağçaları adından da bəlli olduğu kimi məktəbəqədər TƏHSİL müəssisəsi hesab olunduğundan bu təsisatların Təhsil Nazirliyinə yaxından-uzaqdan dəxli var. Amma onu da nəzərə almaq lazımdır ki, təhsil sistemi öz özlüyündə ölkə həyatının çox böyük sahəsini əhatə etdiyindən məkətəbəqədər təhsil müəssisələrinin məhz yerli icra hakimiyyəti orqanlarının tabeçiliyinə verilməsi daha məntiqlidir. Çünki bu zaman həmin qurumların idarəetməsi və fəaliyyətinə birbaşa nəzarət etmək fürsəti yaranır. Tutaq ki, hansısa rayonun icra başçısı rayon ərazisində fəaliyyət göstərən məktəbəqədər təhsil müəssisəsinə təkcə qanunların bunu ondan tələbə etməsinə görə deyil, həm də yaxın ailə üzvlərinin və bəlkə də nəvəsinin həmin körpələr evi və ya bağçaya getməsinə görə də özündə mənəvi məsuliyyət hiss edir. Mənəvi məsuliyyətin bir çox hallarda hüquqi və inzibati məsuliyyətdən daha önəmli faktor olmasını da yaşadığımız həyatda özümüz şəxsən yaşamaqda və ya görməkdəyik. Bu baxımdan Bərdədəki məktəbəqədər təhsil nümunəsini misal çəkmək olar.
Hesab edirəm ki, əgər uşağı məktəbəqədər tərbiyə müəssisəsinə qoymuruqsa, bir o qədər onun tərbiyəsində gecikmiş oluruq. Uşağın müəyyən yaş dövrlərində onun öyrənməli, bilməli olduğu bəzi vacib amillər var. Yəni, 3 yaşındakı uşağın beyni açıq səhifə kimi olur. Nə yazırsan, onu da götürür. Erkən yaşda uşağın tərbiyəsi nə qədər düzgün istiqamətdə qurulsa bu, bir o qədər yaxşıdır.
Vacib bir məlumatı qeyd edim ki, Bakı şəhərində məktəbəqədər yaş qrupunda olan uşaqların 25%-i məktəbə bağçalardan gəlir. Təklif edirəm ki, bundan sonra tədris vahidliyinin qorunması şərti ilə baxçalar özəlləşdirilsin. Misal olaraq Amerikanı götürsək, bağçaların 80%-i özəldir. Həmin bağçalarda olan şərait dövlət hesabında olan məktəbəqədər müəssisələrdən daha yaxşı qurulub. Dövlətin üzərinə az yük düşür. Ancaq bizdə bu sahəyə kifayət qədər vəsait ayrılsa, özəl bağçaların şəbəkəsi genişləndirilməlidir.
Bağçada təhsilə yanaşma və baxış dəyişməlidir. Təəssüf ki, bunu hələ də təhsil kimi qəbul edə bilmirlər. Məktəbəqədər təhsilə 1-3 yaşda cəlb edilən uşaqların psixoloji inkişafı məqsədyönlü şəkildə aparılır. Bunu tədqiqatlar da sübut edir. Bu da onun bilik səviyyəsini, ətraf aləmlə tanışlığı, digər həmyaşıdları və böyüklərlə ünsiyyətidir. Burada özünəməxsus cəmiyyətdə uşağın inkişafı nəzarət altına alınır. Bu gün bağçaların vəziyyəti heç də ürək açan deyil. Dövlət büdcəsinin vəsaiti hesabına hər il təmir olunsa da tədrisin keyfiyyətinin yüksəldilməsi üçün heç bir addım atılmır. Onlar tədris resursları ilə çox zəif təmin olunub".