"Azərbaycan sərhədlər vasitəsilə yaranan təhlükələri neytrallaşdırır" - Zahid Oruc

Bizi sosial şəbəkələrdən izləyin:

"2020-ci ildə başlayan pandemiyadan sonra sərhədlərimizdə hərəkətin məhdudlaşdırılması qərarı məcburi olmaqla, dövlətimizin təhlükəsizlik çağırışlarına verdiyi reaksiya idi. Əlbəttə, 5 ildir davam edən belə vəziyyət regional ticarətin genişlənməsini məhdudlaşdırır, tranzit və logistika potensialının tam reallaşmasına mane olur, yüklərin daha uzun və baha marşrutlarla daşınmasına səbəb olur".

Moderator.az xəbər verir ki, bunu Milli Məclisin bu gün keçirilən iclasında deputat Zahid Oruc deyib.

O qeyd edib ki, regional inteqrasiyanın ləngiməsi Cənubi Qafqazda vahid iqtisadi məkanın yaranmasını əngəlləyir: “Azərbaycan–Türkiyə–Mərkəzi Asiya xəttində logistik deyil, ticari fasilə yaradır. Xüsusilə, gələcəkdə Orta Dəhliz, Şərq–Qərb və Şimal–Cənub nəqliyyat xətləri kontekstində kommunikasiyaların açılması iqtisadi baxımdan faydalı olacaqdır.

Digər tərəfdən, yalnız hava nəqaliyyatı ilə hərəkətə icazə ailə və yaxınlararası humanitar əlaqələri zəiflədir, transsərhəd regionlarda yaşayan sakinlərin gündəlik ticarət və əmək imkanlarına ziyan vurur, əlavə xərclər yaradır. Hamının təyyarə nəqliyyatından yararlanmaq imkanı yoxdur. Tələbələr ən həssas təbəqədir. Sıxıntılar cəmiyyət tərəfindən ciddi hiss olunur və onların tələbləri başa düşüləndir.

Lakin sərhədlər yalnız iqtisadiyyat və logistika mövzusu deyil, dövlətin təhlükəsizliyi, suverenliyi və gələcəyi ilə birbaşa bağlı olan strateji məsələdir.

Azərbaycan tarixinin mürəkkəb dövrlərindən keçərək qalib, suveren və regional güc kimi çıxış edir. Ali Baş Komandan İlham Əliyevin yaratdığı yeni tarixi və geosiyasi reallıq bizdən emosional yox, məsuliyyətli və uzaqgörən münasibət tələb edir.

Ölkəmiz Qafqazlarda sərhədlərin tam açılmasına, regional əməkdaşlığa və sülhə xidmət edən əsas təşəbbüskar dövlətdir. Yeni sərhəd siyasəti müasir təhlükəsizlik çağırışları, regional müharibələr və beynəlxalq gərginliyi nəzərə almağa məcburdur.

Rusiya–Ukrayna müharibəsi Avropa və Avrasiya məkanında nəzarətsiz silah dövriyyəsini, muzdlu və yarı-nizami silahlı qrupların yayılmasını, qaçqın və miqrant axınlarını kəskin şəkildə artırıb. Proseslər təkcə müharibə zonaları ilə məhdudlaşmır, region ölkələri üçün real təhlükəsizlik böhranları yaradır”.

Deputat bildirib ki, beynəlxalq təhlükəsizlik hesabatlarına əsasən, terror qruplarının təxminən 30–40 faizi münaqişə sonrası regionlardan yayılır, qeyri-qanuni miqrasiya kanalları terror riskini 2–3 dəfə artırır. Azərbaycan riskləri sərhədlərdə sərt nəzarət, xüsusi rejimlər, mərhələli açılış hesabına minimumda saxlayır.

Digər vacib məqam-İranla bağlı beynəlxalq siyasi və hərbi gərginliyin artmasıdır. İsraillə 12 günlük müharibə və yenidən savaş perspektivi regionda qeyri-sabitlik riskini gücləndirir, mümkün sanksiyalar və hərbi eskalasiyalar fonunda sərhədyanı təhlükəsizlik tədbirlərini zəruri edir.

Qaçqın axınların bir hissəsi Qara dəniz, Cənubi Qafqaz, Yaxın Şərq marşrutları üzərindən hərəkət edir. İndiki dövrdə açıq sərhədlərimiz potensial təhlükə koridoruna çevrilə bilər.

Məhdudiyyət rejimi qorxu siyasəti və izolasiya deyil, müharibədən sonra dövlətin məsuliyyətli davranışıdır.

Lakin indi dövlətimiz sülhü və Cənubi Qafqazın bütövlükdə suverenliyini təşviq edərkən, təhlükəsizlik riskləri aradan qalxmadan sərhədlərin tam açılmasını qəbul etmir.

Populist çağırışlarla və emosiyalarla yox, soyuq təhlillər əsasında qərar verilməlidir.

Bəli, doğrudur, Gürcüstan açıq sərhəd siyasəti hesabına tranzit və turizm gəlirlərini artırıb, Ermənistan açıq sərhədlər fonunda ticarət dövriyyəsini genişləndirib.

Bizim əsas üstünlüyümüz odur ki, potensial təxribatlar sərhəddəcə neytrallaşdırılır, post-müharibə dövründə cəmiyyətin təhlükəsizliyi təmin edilir.

Azərbaycan Gürcüstanın və ya Ermənistanın yolunu təkrarlamaq məcburiyyətində deyil. Başqaları sərhədləri ticarət naminə açır, Azərbaycan isə sərhəd məhdudiyyətini xalqı qorumaq üçün nəzarətdə saxlayır.

Azərbaycanın 2025-cü il üzrə xarici ticarət dövriyyəsi təxminən 57 milyard ABŞ dolları, strateji valyuta ehtiyatları 82 milyard dollardan çox, regional tranzit layihələrinə yatırdığı investisiyalar on milyardlarla dollar təşkil edir. Yəni, Azərbaycan iqtisadi artım üçün sərhədlərin dərhal açılmasına möhtac qalan ölkə deyil.

Bəli, sərhədlərin açılması ticarəti qısa müddətdə 5–10 faiz artıra, logistikanı sürətləndirə bilər.

Lakin təhlükəsizlik itkisi investisiya mühitinə zərbə, sosial sabitliyin pozulması, dövlət xərclərinin artması kimi qat-qat ağır nəticələr doğura bilər.

Rəqəmlər açıq şəkildə göstərir ki, Gürcüstan və Ermənistan açıq sərhədlərlə iqtisadi qazanc axtarır, Azərbaycan isə sərhədlər vasitəsilə müharibədən sonra yaranan təhlükələri neytrallaşdırır.

Qərar iqtisadi cəhətdən əsaslandırılıb, təhlükəsizlik baxımından zəruridir, dövlətçilik nöqteyi-nəzərindən məsuliyyətlidir.

Azərbaycana sərhədləri “tələsik açmaq” çağırışları milli təhlükəsizlik hesablamalarını nəzərə almadan, qonşu dövlətlərdə yaşayan soydaşlarımızı təzyiq alətinə çevirərək, geosiyasi maraqlarını pərdələməyə çalışırlar.

İki qonşu dövlət, sərhəd mövzusunu Azərbaycan cəmiyyətinin həssas nöqtələri ilə çulğalaşdıraraq, təqdim etməyə çalışırlar. Xaricdə yaşayan soydaşlarımızın vəziyyəti təzyiq alətinə çevrilir. Xüsusilə, şimal və cənubdan informasiya hücumları və ictimai rəyə yönələn sistemli təxribatlar, həmvətənlərimiz və soydaşlarımızdan humanitar və siyasi təzyiq vasitəsi kimi istifadəsini görürük.

Dövlət narahatlıqları görməməzlikdən gəlmir. Məsələ “bağlı qalacaq, ya açılacaq” müstəvisində yox, “necə və hansı şərtlərlə məhdudiyyətləri yumşaltmaq olar” şəklində qoyulmalıdır.

Təhlükəsizlik risklərini qorumaqla yanaşı, məhdudiyyətlərin mərhələli şəkildə aradan qaldırılmasını arzulayırıq. Humanitar və ailə əsaslı keçidlərin genişləndirilməsi, yaxın qohumluq əlaqələri olan şəxslər üçün sadələşdirilmiş mexanizmlər, tələbələr və sağlıq durumu üçün xüsusi icazə mexanizmləri, eləcə də kiçik ticarət və xidmət fəaliyyəti üçün məhdud coğrafiyada açılış, yerli əhali üçün sosial gərginliyin azaldılması istiqamətində müzakirələr daha faydalı olar.

Polşa və Çexiyanın məcburiyyəti, Gürcüstan və Ermənistanın iqtisadi ehtiyacları ilə müqayisədə Azərbaycan təhlükəsizliyini və xalqın mənafelərini qorumağı birinci yerə qoyur.

Sərhədlər daimi bağlı qalmaq üçün deyil, təhlükə keçənə qədər sərt tədbirlər görmək üçündür. Risklər azaltdıqca sərhəd rejimi də mərhələli şəkildə yumşalacağına inanırıq. Lakin prosesin təzyiqsiz, milli maraqlara uyğun şəkildə aparılması vacibdir. Torpaqlarımız kimi, sərhədlərimiz də hüdudsuz olacaq”.