"Beynin uzunömürlülüyünün sirləri: Demensiyanın qarşısını necə almaq olar?" - "Daily Mail"

"Biz yaddaşımızı qorumaq üçün möcüzə gözləməməliyik, onu hər gün yaşatmalıyıq..."

Beynimiz insan orqanizminin ən mürəkkəb, eyni zamanda ən həssas orqanıdır. Onun sağlam qalması üçün bədən kimi, o da gündəlik qayğı və məşq tələb edir.

Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "Daily Mail" nəşri yazıb.

Britaniyalı professor, demensiya üzrə tanınmış mütəxəssis Cun Endryus (June Andrews) nəşrə verdiyi müsahibədə beyin sağlamlığını qorumağın sadə, lakin təsirli yollarını bölüşüb.

Elm adamlarının məlumatına görə, dünyada insanların təxminən 60 faizi ömrünün müəyyən mərhələsində demensiyanın müxtəlif formaları ilə üzləşir. Çirklənmiş hava, diş ətlərinin xəstəlikləri, artıq çəki, alkoqol və emal olunmuş qidalar bu xəstəliyi birbaşa yaratmasa da, beynin zədələnməsinə və zəifləməsinə şərait yaradır.

1. Bədəni hərəkətdə saxlayın

Fiziki aktivlik yalnız bədənə deyil, beyinə də təsir göstərir. Müntəzəm hərəkət, yüngül idman, gəzinti və ya rəqs qan dövranını yaxşılaşdırır, yaddaş və diqqəti gücləndirir, ürək-damar xəstəliklərinin riskini azaldır. Professor Endryus qeyd edir: "Yaşlılarda reaksiya zəiflədikcə yıxılma riski artır. Buna görə də əzələləri möhkəmləndirmək və yerə yıxıldıqda təhlükəsiz qalxmağı öyrənmək çox vacibdir".

2. Beyni məşq etdirin

Beyin də əzələ kimidir - işlədilmədikcə zəifləyir.
Oxumaq, yazmaq, söz oyunları, şahmat, krossvord, yeni dil öyrənmək - bunların hamısı yaddaş üçün idmandır. Hətta dostlarla ünsiyyət, söhbət və mübahisə belə beyin üçün faydalı stress yaradır və neyronları aktiv saxlayır.

3. Sellüloza ilə zəngin qidalanın

"Sehrli Altsheymer pəhrizi" mövcud olmasa da, ürək üçün sağlam qidalar beynə də xeyirlidir. Yüksək təzyiq, piylənmə və şəkərli diabet demensiya riskini artırır. Tərəvəz, tam taxıllar və paxlalılarla zəngin qidalanma bağırsaq mikroflorasını qoruyur, iltihabı azaldır və demensiya ehtimalını aşağı salır.

4. Ağız gigiyenasına ciddi yanaşın

Diş ətlərində yaranan iltihablar bəzən qan vasitəsilə beyinə yayılır.
Məhz buna görə mütəxəssislər gündəlik diş fırçalama və diş sapından istifadənin əhəmiyyətini vurğulayır. Araşdırmalar göstərir ki, diş əti xəstəlikləri Altsheymer riskini artırır.

5. Sosial həyatdan uzaq düşməyin

İnsanın ən böyük dərmanı başqa insanlardır. Sosial təcrid demensiyanın səssiz səbəblərindən biridir. Daim ünsiyyətdə olmaq, dostlarla görüşmək, könüllü fəaliyyətlərə qoşulmaq beyni aktiv saxlayır və depressiyadan qoruyur.
Professorun sözləri ilə desək: "Başqalarına kömək etmək həm də öz beyninə kömək etməkdir".

6. Alkoqolu minimuma endirin

Artıq alkoqol təkcə qaraciyəri deyil, beynin yaddaş mərkəzlərini də zədələyir. Daim içki qəbul edən insanlarda Altsheymer və digər neyrodegenerativ xəstəliklərin riski bir neçə dəfə artır. Üstəlik, spirtli içki yıxılma və travma riskini də yüksəldir.

7. Eşitməni nəzarətdə saxlayın

Son illərdə aparılan araşdırmalar göstərir ki, eşitmə itkisi demensiyanın əsas amillərindən biridir. Səs informasiyasının beyinə az çatması neyron əlaqələrini zəiflədir. Eşitmə cihazı və ya müntəzəm audioloji yoxlamalar bu prosesi xeyli ləngidə bilər.

8. Siqaretdən imtina edin

Tütün tüstüsü beyinə oksigen axınını azaldır, damarları daraldır və demensiya riskini artırır. Bundan əlavə, siqaret çəkməklə nəfəs aldığınız hava artıq zəhərlə dolu mühitdir. Professor Endryus bildirir: "Siqareti tərgitmək yaddaş üçün ediləcək ən ağıllı addımdır".

Yuxusuzluq - səssiz təhlükə

Elm adamları əlavə olaraq müəyyən edib ki, xroniki yuxusuzluq təkcə yorğunluq yaratmır, həm də beynin strukturuna zərər vurur. Uzunmüddətli yuxu çatışmazlığı neyron bərpasını pozur və Altsheymer xəstəliyinə meyli artırır.

Demensiyanın qarşısını almaq üçün müasir tibbin hələ universal dərmanı yoxdur. Ancaq beynin uzunömürlülüyü sadə vərdişlərin gündəlik təkrarı ilə mümkündür: hərəkət, ünsiyyət, təmiz hava, balanslı qida və sağlam yuxu. Professor Endryusun sözləri ilə desək: "Biz yaddaşımızı qorumaq üçün möcüzə gözləməməliyik, onu hər gün yaşatmalıyıq".