Moskva teatrının Kirov “performans”ı – qastrol 39 nəfərin ölümü ilə nəticələnib...  
Dünya
Oxunub: 1473
15 Aug 2024 | 12:32
Moskva teatrının Kirov “performans”ı – qastrol 39 nəfərin ölümü ilə nəticələnib...  
Sovet dövründə rəsmi dövlət bayramları ilə bağlı Mərkəzi Komitənin təbliğat və təşviqat şöbəsində xüsusi proqramlar hazırlanıb, bütün ölkə ərazisində silsilə bayram tədbirləri keçirilib. 1968-ci ilin may ayında qələbənin ildönümü münasibətilə Kirov şəhərində də bayram təntənəsi yaşanıb. Mayın 25-də isə şəhərdə Moskva teatrının bir neçə günlük çıxışları planlaşdırılıb. Həmin günü Kirov sakinləri səbirsizliklə gözləyiblər. Hətta ətraf qəsəbə və rayonlarda yaşayanlar, xüsusilə də gənclər Moskva teatrının iştirakı ilə Kirov şəhərinin mərkəzi stadionunda keçiriləcək tədbirə xüsusi hazırlıq görüblər. Bir sözlə, Moskvadan 896 kilometr aralıda yerləşən Kirov vilayətində və onun rayonlarında sözün əsl mənasında bayram ab-havası hökm sürüb. Moskva teatrının qastrolu mayın 25-də başlasa da, tədbir 9 may Qələbə gününə həsr olunub.
 
Bayram tədbirində müxtəlif səhnələri təqdim etmək üçün teatr Kirov şəhərinə çoxsaylı avadanlıqlar və konstruksiyalar gətiriblər. O cümlədən, bayram şənliklərinin sonunda atəşfəşanlıq üçün 1 tona yaxın pirotexniki maddələr də şəhərə daşınıb. Həmin maddələr stadionda tribunalara bitişik olan ikimərtəbəli taxta tikilidə yerləşdirilib.
 
Tədbirin keçirilməsinə yerli hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşları ilə yanaşı ərazidəki hərbi hissələrin hərbi qulluqçuları da cəlb olunub.
 
 
Şəhər əhalisindən isə bayram şənliyinə daha çox məktəblilər və tələbələr qatılıblar.
 
Bayram şənliyinin açılışı saat 18-ə palanlaşdırılıb. Artıq günorta saatlarından sonra sakinlər stadiona üz tutublar. Saat 17-də stadion demək olar ki, tam dolu olub.
 
Hər şey öz axarında gedib, milis və patrul xidməti təhlükəsizliyi və asayişi tam təmin edib. Vilayət və şəhər rəhbərliyinin tədbirdə iştirakı nəzərdə tutulub. Amma hər yerdə olduğu kimi, onlar bayram şənliyinə vaxtında, yəni saat 18-də gəlməyi planlaşdırıblar. Amma bir-birinin ardınca baş verən qəfil partlayışlar bütün planları pozub.
 
Saat 17:40-da pirotexniki maddələrin saxlandığı tikilidə ilk partlayış baş verib. Tamaşaçılar əvvəlcə elə zənn ediblər ki, bu partlayış tədbirin açılışı münasibətilə ilk atəşfəşanlıqdır. Amma görəndə ki, tikilinin bitişik olduğu tribunalarda partlayış nəticəsində güclü dağıntılar baş verib və yanğına səbəb olub, hansısa faciəli bir hadisənin baş verdiyini anlayıblar.
 
 
Üstündən bir neçə dəqiqə keçməmiş ikinci partlayış stadionun bir hissəsini alt-üst edib. Güclü dağıntı və yanğın tədbir iştirakçılarını sözün əsl mənasında şoka salıb. Milis qüvvələri və patrul tamaşaçıları stadiondan çıxarmağa cəhd göstəriblər. Amma panikaya düşən sakinlər heç nəyə məhəl qoymadan bir-birilərinin üstündən keçərək stadionu tərk etməyə çalışıblar.
 
Dərhal təcili tibbi yardım və yanğınsöndürmə xidməti əraziyə gəlib. Yanğınsöndürən maşınlar stadionun içərisinə daxil ola bilməyiblər. Giriş hissədən başlayaraq tribunalara qədər yerə yıxılmış yaralılar və meyitlər maşınların içəri daxil olmasına imkan verməyib. Şəhərin bütün təcili tibbi yardım maşınları yaralıları xəstəxanalara daşıyıb.
 
Yerli rəhbərlik də hadisə yerinə gəlib. Artıq 35 dəqiqədən sonra hadisə ilə bağlı Kremlə məruzə olunub. Həmin gün xarici ölkələrin birinə səfəri planlaşdırılan baş katib Leonid  Brejnev səfərini təxirə salıb. Brejnevə ölənlərin sayının 39-a çatdığını məruzə edəndə, o, təcili olaraq müşavirə çağırıb. Baş katibin müşavirədəki ilk tələbi bu hadisənin gizli saxlanması olub. Bu məsələni Brejnev DTK-nın sədri Yuri Andropova həvalə edib.
 
 
Andropov elə həmin gün bir qrup DTK əməkdaşını Kirov şəhərinə göndərib. Həlak olanların qohumlarından və yerli orqanların əməkdaşlarından hadisə ilə bağlı hər hansı bir informasiyanın yayılacağı təqdirdə cinayət məsuliyyətinə cəlb olunacaqları ilə bağlı yazılı iltizam alınıb. Hadisə şahidlərinə isə DTK əməkdaşları tərəfindən xəbərdarlıq edilib.
 
Mətbuat isə baş vermiş hadisə ilə bağlı bir cümlə ilə kifayətlənib. Həmişə olduğu kimi, bu dəfə də “bədbəxt hadisə...”
 
SSRİ-nin bu yüksək “məxfi”liyinə baxmayaraq, həmin gecə “Qolos Ameriki” Kirov şəhərində baş vermiş faciə ilə bağlı geniş və ətraflı məlumat yayıb.
 
Hadisə ilə bağlı böyük açıqlama isə 1990-cı illərdə mətbuatda geniş yer alıb.
 
Həmin hadisə zamanı 15 yaşı olan məktəbli Lyudmila Kotova sonralar faciəni belə xatırlayıb: 
 
“Biz sanki böyük bir tonqalın içindəydik. Partlayış o qədər güclü idi ki, bizi oturacaqla bir yerdə stadionun ortasına atdı. Əgər partlayışın gücü məni atmasaydı, mən də digərləri kimi alovun içində yanacaqdım. Çox dəhşətli bir mənzərə idi, insanlar çaş-baş qalmışdı. Xüsusilə də azyaşlı məktəblilər nə edəcəklərini bilmirdilər, qorxu hissi onları dondurmuşdu...”
 
Baş vermiş hadisə ilə bağlı cinayət işi açılıb. Məhkəmənin hökmü ilə teatrın üç əməkdaşı, o cümlədən direktoru 2 il müddətinə azadlıqdan məhrumetmə cəzasına məhkum ediliblər.
 
 
Cəzalarla yanaşı, milis orqanlarının və yanğın təhlükəsizliyi xidmətinin 70 nəfər əməkdaşı hadisə zamanı xidməti vəzifələrini yüksək səviyyədə yerinə yetirdiklərinə görə orden və medallarla təltif olunublar. Təltif haqqında əmr də məxfi saxlanılıb.
 
Qeyd edək ki, Kirov şəhərində baş vermiş faciəli hadisə zamanı 39 nəfər həlak olub, 89 nəfər isə müxtəlif dərəcəli bədən xəsarəti alıblar. /Musavat.com/
 
Oxşar xəbərlər
11:09, Bu gün
Serial sektorunda yeni mərhələ: “Əlvida xoşbəxtlik” və “Vətəndaş A” 
11:03, Bu gün
Nazir müavini: Azərbaycanda təhsil proqramlarında iqlim dəyişiklikləri bağlı mövzular əksini tapacaq
10:56, Bu gün
Bakıda arvadının başqası ilə intim yazışmasını görən kişi DƏHŞƏT SAÇDI
10:43, Bu gün
Ev təmizliyində edilən səhvlər - bilmədən çirkləndiririk
10:42, Bu gün
“ Bzejinski deyib ki, ABŞ İrana qarşı savaşa girsə, III Dünya müharibəsi başlaya bilər...” 
10:34, Bu gün
Yaşlı icra başçıları yola salınır: Yeni model belə olacaq
10:26, Bu gün
Pensiyalar bu yolla artacaq: Özəl fondlar üçün yeni meyarlar açıqlandı
10:18, Bu gün
Nazir müavini 500 manatlıq kitabı pulsuz apardı - Şahbaz Xuduoğlu
10:13, Bu gün
Cəbrayıl şəhərinin azad olunmasından 4 il ötür
10:09, Bu gün
Kreditlə müqayisədə lizinq faizləri niyə yüksəkdir? – (Video)
09:58, Bu gün
Azərbaycanda halal turizmə ehtiyac var?
09:50, Bu gün
Rubl bahalaşdı - MƏZƏNNƏ
09:42, Bu gün
İşdən çıxarılanlar üçün qorxulu "yuxu": 70-ci maddənin "ç" bəndi nədir?
09:35, Bu gün
4 Oktyabr - Ümumdünya Heyvanların Mühafizəsi Günüdür
09:33, Bu gün
Azərbaycanda futbolçu xəstəxanalıq OLDU - FOTO
09:26, Bu gün
Paytaxtda yaşayış binalarında su çənlərinin təmizlənməsinə nəzarət edilir? - VİDEO
09:19, Bu gün
“Hərbi vəzifə və hərbi xidmət haqqında” qanuna dəyişiklik edilir: 30 ay...
09:12, Bu gün
Ermənilərin Gəncədə törətdiyi ilk terrordan 4 il ötür
09:11, Bu gün
Hər şeyi görüblər: Ukrayna ordusu tərk etdiyi Uqledarda rusları tələyə belə salıb
09:05, Bu gün
Rusiyada eyni vaxtda iki neft anbarı od tutub yandı...-FOTO
08:45, Bu gün
“Kənddən gəlmiş müəllimi şəhərdə qiymətləndirmək ədalətli deyil...”-MİSİR MƏRDANOV+ÖZƏL
08:32, Bu gün
Tramp prezident seçkilərində qalib gələrsə, Ukraynanın taleyi necə olacaq?
08:23, Bu gün
Hər səhər bunu etsəniz, cavan qalacaqsınız
08:11, Bu gün
Sərnişin qatarı relsdən çıxdı
08:02, Bu gün
"İsrail İran üçün tələ hazırlayıb..." 
08:01, Bu gün
Sabah 7 500 abonent qazsız qalacaq
07:49, Bu gün
Uşaq evində böyüyən şəhidin onu atıb gedən anasına yazdığı məktub: "Sənin məndən heç xoşun gəlmədi"
07:23, Bu gün
İşğalçı orduda muzdla Ukraynaya qarşı döyüşən 14 uşaqlı yəhudi öldürüldü...-FOTO
03 Oct 2024 | 23:57
"Uqledarın işğalı Ukrayna üçün problem yaradır, rusiyalıların logistikasını yaxşılaşdırır" - "The New York Times"
03 Oct 2024 | 23:18
"Ayətüllah Xamenei daha heç kimə etibar etmir": Tehranda hazırda nələr baş verir?
03 Oct 2024 | 23:13
Son zamanlar çoxalan "online" "qumar" oyunlarının qarşısı necə alınmalıdır? - VİDEO
03 Oct 2024 | 23:05
"Putin getdikcə əbədi həyata mübtəla olur" - "The Atlantic"' nəşri
03 Oct 2024 | 23:00
Avropa Liqası: "Qarabağ" məğlub oldu - VİDEO - FOTOLAR
03 Oct 2024 | 22:50
Məşhur futbolçu həbs edildi: Görün mağazadan nə oğurlayıb
03 Oct 2024 | 22:43
ABŞ-da "Helen" qasırğası: ölənlərin sayı 200-ə çatdı
03 Oct 2024 | 22:35
Safurə qızına ad günü etdi
03 Oct 2024 | 22:30
Həkim narın gözlənilməz faydalarından danışıb
03 Oct 2024 | 22:24
Kim Çen Inın bacısı: "Mənasız təlxəklikdir"
03 Oct 2024 | 22:16
Yaxın Şərq münaqişəsi qlobal bazarlara təsir edir
03 Oct 2024 | 22:08
Müəllimlərin bayramında onlara nə hədiyyə etməli? - Ekspertlərdən fərqli TƏKLİFLƏR
03 Oct 2024 | 22:00
Vatsapdan mesajlaşma ilə bağlı yenilik
03 Oct 2024 | 21:53
Bayden Putinlə görüşü haqqında danışdı
03 Oct 2024 | 21:45
Xəzər dənizinin dayazlaşdırılması məsələsi ilə bağlı işçi qrupu yaradıldı
03 Oct 2024 | 21:38
Xuraman Muradova: "Sürgün  talehli..." - VİDEO
03 Oct 2024 | 21:30
İrana zərbə endirilsə, Bakı bizə hücum edəcək? – Emin-Teryan
03 Oct 2024 | 21:25
Böhrandan Qələbəyə: Dahi Liderin xarici siyasət strategiyası
03 Oct 2024 | 21:18
"Qarabağ" - "Malmö" matçında ikinci qol... - Canlı
03 Oct 2024 | 21:10
İsrail bir də bunu etsə, sarsıdıcı cavab alacaq - İran
03 Oct 2024 | 21:04
Səfir: Almaniya Azərbaycanı COP29 sədri kimi ilk gündən dəstəkləyib
03 Oct 2024 | 20:54
Sarıkökün çox istifadəsi nələrə zərərlidir?
03 Oct 2024 | 20:46
Paşinyandan Makrona: Sülh sazişi imzalamağa hazırıq!
03 Oct 2024 | 20:38
Fransanın neokolonializm siyasətinə dair Bakıda konfrans keçirildi
03 Oct 2024 | 20:30
Qazlı su içdi - ölümdən döndü - VİDEO
03 Oct 2024 | 20:22
40 yaşdan sonra bu qidalardan imtina etməlisiniz
03 Oct 2024 | 20:14
Paşinyanla Makron Bakıya qarşı silah planını işə salır - DETALLAR
03 Oct 2024 | 20:05
Hansı “iPhone” daha məsləhətlidir? – 5 MODEL
03 Oct 2024 | 19:56
"Mənim üçün prioritet vəzifə Ukraynanın qələbəsini təmin etməkdir" - NATO-nun yeni baş katibi
03 Oct 2024 | 19:48
Amazonda yerli əhali qırıla bilər: Yanğınlar insanları boğur
03 Oct 2024 | 19:40
Keçmiş məcburi köçkün şagirdlər üçün yeni imkan
03 Oct 2024 | 19:35
Bakı metrosunda FACİƏ - Daha bir sərnişin qatar yoluna düşdü
03 Oct 2024 | 19:28
Mağaradan tapılan qocanın yaşı eşidənləri şoka saldı- VİDEO
03 Oct 2024 | 19:20
Fələstini dəstəkləməyə davam edəcəyik - Pezeşkian
03 Oct 2024 | 19:15
İsrail ordusu Beyruta hücum etdi
03 Oct 2024 | 19:10
Oktyabr BİR BÜRC üçün böyük dəyişikliklər ayı olacaq
03 Oct 2024 | 19:02
Azərbaycanda hərbi qulluqçuların təhsili ilə bağlı normalar dəyişdirilir
03 Oct 2024 | 18:58
İlham Əliyev Zəngilan Elektrik Şəbəkəsinin Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışında
03 Oct 2024 | 18:51
“O, namuslu adamların kütləvi şəkildə həbs edilməsi barədə sərəncam  verirdi...”
03 Oct 2024 | 18:40
Qarğanın hücumuna məruz qalan 87 yaşlı qadın barmaqlarından oldu
03 Oct 2024 | 18:35
Makron Avropa İttifaqına "ölüm" DİAQNOZU QOYDU 
03 Oct 2024 | 18:31
Yeni dövr müharibəsinin əsgərləri: “Robot itlər”...
03 Oct 2024 | 18:30
Hindistandan şad xəbər gəldi, düyü kəskin ucuzlaşdı
03 Oct 2024 | 18:25
Prezident və xanımı Cəbrayılda...
03 Oct 2024 | 18:18
Ermənistanın qisas istəyi sadəcə intihardır - Şahnazarov
03 Oct 2024 | 18:10
Şəkərin ən təhlükəli xüsusiyyəti
03 Oct 2024 | 18:04
Vətənpərvərlik, yoxsa militarizasiya: Kremldən 500 milyonluq “şüur əməliyyatı”
03 Oct 2024 | 18:00
Bakıda atadan azyaşlı qızına qarşı İYRƏNC CİNAYƏT
03 Oct 2024 | 17:55
Bakı metrosunda DƏHŞƏT: 55 yaşlı kişi özünü qatarın altına atdı - YENİLƏNİB
03 Oct 2024 | 17:50
88 yaşlı qadını aldadaraq pullarını alan Qazaxıstan vətəndaşı saxlanıldı - VİDEO
03 Oct 2024 | 17:44
Bu küçədə avtobus zolağında vaxt məhdudiyyəti tətbiq edildi
03 Oct 2024 | 17:38
"Landsberqisin Azərbaycana qarşı səsləndirdiyi fikirlər qəbuledilməzdir" - Ayxan Hacızadə
03 Oct 2024 | 17:32
Rövşən Binnətli vəzifəsindən azad olundu
03 Oct 2024 | 17:27
UNEC-də beynəlxalq konfrans öz işinə başlayıb - FOTOLAR
03 Oct 2024 | 17:22
Bu yolda hərəkət qismən məhdudlaşdırılacaq
03 Oct 2024 | 17:17
Gəncləşən, sayı artan İNTİHARLAR: İnsanları bu yoldan NECƏ ÇƏKİNDİRƏK?
03 Oct 2024 | 17:12
“Qarabağ” - “Malmö” matçına nə qədər bilet satılıb?
03 Oct 2024 | 17:07
Rusiya Xarici Kəşfiyyat Xidmətinin direktoru Bakıya GƏLDİ
03 Oct 2024 | 17:02
Ermənistanla sülhə maneə: konstitusiya, türk düşmənlərinə qoyulan heykəllər - ANALİZ
03 Oct 2024 | 16:56
Çaylarda sululuq artacaq - XƏBƏRDARLIQ
03 Oct 2024 | 16:51
Kiyev ukraynalı hərbi əsirlərin rusiyalı əsgərlər tərəfindən kütləvi qətlini araşdırır
03 Oct 2024 | 16:45
Kamran Əliyev onu təltif etdi - FOTO
03 Oct 2024 | 16:40
Məktəblərdə TƏHLÜKƏLİ VƏZİYYƏT: Şagirdlər ard-arda bıçaqlanır və... - ŞOK
03 Oct 2024 | 16:34
Bakının 1 addımlığında ucuz evlər: Alanlar ikiqat qazanacaq
03 Oct 2024 | 16:28
"Rusiya Çinin sayəsində Ukraynanı dronlara qərq edəcək" - "Forbes"
03 Oct 2024 | 16:22
Macarıstanlı hərbçilər Xüsusi Təyinatlı Qüvvələrin hərbi hissəsində - VİDEO
03 Oct 2024 | 16:16
“Sarıqışlar” Su Elektrik Stansiyasının açılışı oldu
03 Oct 2024 | 16:06
Tərtərdə xəstəxanada ÖLÜM - Cinayət işi başlanıldı
03 Oct 2024 | 16:00
"Azərbaycanlı həkimlər Almaniyanın səhiyyə sisteminə dəstəkdə mühüm rol oynayacaq" - Nuran Abdullayev
03 Oct 2024 | 15:54
Bu şəxslərə ödənilən birdəfəlik müavinətin məbləği artırılır
03 Oct 2024 | 15:49
BDU ilə Misirin Ayn Şəms Universiteti arasında əməkdaşlığın perspektivləri müzakirə edilib
03 Oct 2024 | 15:44
Milli müstəqillik mübarizəmizdə dönüş nöqtəsi – Cavanşir Feyziyev yazır…
GÜNLÜK
03 Oct 2024 | 12:15
İrandan Naxçıvana yol belə çəkilir: Zəngəzur dəhlizi isə... - Vitse-spiker detallı danışdı
03 Oct 2024 | 21:38
Xuraman Muradova: "Sürgün  talehli..." - VİDEO
03 Oct 2024 | 12:44
“O gecə Netanyahu Putinlə danışmağa cəhd etsə də, Rusiya lideri cavab verməyib...”
03 Oct 2024 | 13:51
Əhaliyə XƏBƏRDARLIQ EDİLDİ: Güclü olacaq, oktyabrın 4-5-də...
03 Oct 2024 | 16:34
Bakının 1 addımlığında ucuz evlər: Alanlar ikiqat qazanacaq
03 Oct 2024 | 13:46
“Atam dedi ki, ananızdan ayırsanız məni qəbirdə narahat edərsiz” - Qızı sənətkarın məzarını Qoçəhmədliyə köçürür? - ÖZƏL AÇIQLAMA
03 Oct 2024 | 13:39
Moskva və Vaşinqton İsrailin Quterrişlə bağlı qərarına münasibət bildirdi
03 Oct 2024 | 11:45
Bu bürclər üçün böyük eşq dövrü gəlir - Macəralar yaxında...
03 Oct 2024 | 12:36
“O bura gəlsə venamı kəsib sizi zibilə salacam” - Müğənni ilə MÜSAHİBƏ
03 Oct 2024 | 13:21
İlham Əliyev Cəbrayılda alkoqolsuz içki məhsulları istehsalı kompleksinin təməlini qoydu
HƏFTƏLİK
29 Sep 2024 | 08:00
Bu yağın dünyanın hər yerində satışı QADAĞAN EDİLDİ 
30 Sep 2024 | 12:04
Pensiyalarda artım bu qədər olacaq: 600-650 manat... - Meyarlar AÇIQLANDI
30 Sep 2024 | 15:00
Azərbaycanda son günlər yayılan virus nədir? - İNFEKSİONİST AÇIQLADI
02 Oct 2024 | 00:59
“ “Unibank” məni aldatdı, krediti ödəməkdən imtina etmişəm, nə istəyirlər etsinlər” - ŞİKAYƏT
29 Sep 2024 | 17:46
“ “Vur, komandir, vur”-videosu ilə məşhurlaşan İlkin: “Bu hadisədən sonra ordumuzda ruh yüksəkliyi yarandı”-VİDEO+FOTO+ÖZƏL
27 Sep 2024 | 16:21
Yaşar Nuri, Səyavuş Aslan və Amaliya Pənahovanın 34 il əvvəl çəkilən nadir GÖRÜNTÜLƏRİ
28 Sep 2024 | 10:42
Arıq və qısaboy çağırışçılar - Onlar bu hallarda əsgər aparılmır - Rəsmi AÇIQLAMA
28 Sep 2024 | 10:03
“Qənirə xanım qəfil dünyasını dəyişdi, mən o insanları bağışlayıram, əminəm ki, bacım da bağışlayıb”- ÖZƏL+MÜSAHİBƏ
03 Oct 2024 | 08:41
Quranda da “Vəd edilmiş torpaqlar” var: mənası... - Xəritə
28 Sep 2024 | 23:00
İlham Əliyevlə Paşinyan bu tarixdə görüşə bilər
AYLIQ
03 Oct 2024 | 12:15
İrandan Naxçıvana yol belə çəkilir: Zəngəzur dəhlizi isə... - Vitse-spiker detallı danışdı
03 Oct 2024 | 21:38
Xuraman Muradova: "Sürgün  talehli..." - VİDEO
03 Oct 2024 | 12:44
“O gecə Netanyahu Putinlə danışmağa cəhd etsə də, Rusiya lideri cavab verməyib...”
03 Oct 2024 | 13:51
Əhaliyə XƏBƏRDARLIQ EDİLDİ: Güclü olacaq, oktyabrın 4-5-də...
03 Oct 2024 | 16:34
Bakının 1 addımlığında ucuz evlər: Alanlar ikiqat qazanacaq
03 Oct 2024 | 13:46
“Atam dedi ki, ananızdan ayırsanız məni qəbirdə narahat edərsiz” - Qızı sənətkarın məzarını Qoçəhmədliyə köçürür? - ÖZƏL AÇIQLAMA
03 Oct 2024 | 13:39
Moskva və Vaşinqton İsrailin Quterrişlə bağlı qərarına münasibət bildirdi
03 Oct 2024 | 11:45
Bu bürclər üçün böyük eşq dövrü gəlir - Macəralar yaxında...
03 Oct 2024 | 12:36
“O bura gəlsə venamı kəsib sizi zibilə salacam” - Müğənni ilə MÜSAHİBƏ
03 Oct 2024 | 13:21
İlham Əliyev Cəbrayılda alkoqolsuz içki məhsulları istehsalı kompleksinin təməlini qoydu