Uğurlu münasibətlərin dayaqları nələrə söykənir? - psixoloqdan açıqlama

Bizi sosial şəbəkələrdən izləyin:

"Emosional təhlükəsizlik, fərdi sərbəstlik və səmimiyyət..."

İnsanların bir-biri ilə hisslərini müzakirə etməsi adətən asan başa gəlmir. Sözlərin, gülümsəmələrin və ya sükutun arxasında çox vaxt dərinə köklənmiş qorxular gizlənir, bunlar məsxərəyə qoyulmaq, rədd edilmək, anlaşılmamaq və ya emosional təzyiqə məruz qalmaq qorxularıdır.

Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "forbes.com" nəşri yazıb.

Psixoloq Mark Treversin fikrincə, məhz bu görünməz qoruma və ya onun yoxluğu münasibətin dəstəkverici olacağını, yoxsa ağrılı bir təcrübəyə çevriləcəyini müəyyən edir.

Daxili qorxu və münasibətlərdə səssiz gərginlik

Bənzər reaksiyalar çox zaman aşkar formada üzə çıxmır, adətən, insanlar qorxudan sussalar da, bu sükut daxili narahatlığın əlamətidir. Belə hallar çox vaxt evlilik və uzunmüddətli münasibətlərdə mövcud olan dərin problemlərin əksidir.

2019-cu ildə aparılmış bir araşdırma göstərib ki, möhkəm münasibətlər emosional yaxınlıqla şəxsi azadlığın balansı üzərində qurulur. Partnyorlar öz dəyərlərinə sadiq qalaraq eyni zamanda əlaqəni də qoruyurlarsa, bu münasibətlər daha davamlı olur.

"Yox" demək - təhlükə yoxsa səmimiyyətdir?

Sağlam münasibətlərdə "yox" sözünün deyilməsi nə təhdid, nə də uzaqlaşma kimi qəbul olunur. Əksinə, bu, fərdiyyətin səmimi ifadəsi sayılır və incikliksiz qəbul edilir. Bu yanaşma təhlükəli və qeyri-sabit münasibətlərdən kəskin şəkildə fərqlənir. Belə münasibətlərdə kiçik bir fikir ayrılığı və ya müstəqillik cəhdi belə gərginlik və emosional "cəzalandırma" ilə qarşılanır.

Nəticədə insan özünü ifadə etməkdən çəkinir, iç dünyasını gizlətməyə başlayır, çünki münaqişələrdən qaçmaq üçün bunu məcburən edir. Sağlam münasibətlərdə isə yaxınlıq və müstəqillik bir-birinə qarşı çıxmır, əksinə bir-birini tamamlayır və gücləndirir.

Emosional təhlükəsizlik sevginin əsas sütunudur

"Psixoloji təhlükəsizlik" anlayışı əvvəllər korporativ mədəniyyətlə bağlı olsa da, artıq şəxsi münasibətlərdə də önəmli amilə çevrilib. Tədqiqatlar göstərir ki, emosional təhlükəsizlik, hətta keçmiş travmalar olsa belə, münasibətlərin möhkəmliyini qorumağa kömək edir.

Burada əsas məsələ ağrının miqdarı yox, bu ağrının qorxmadan paylaşılması imkanının olub-olmamasıdır. İnsan qarşısındakına ürəyini açmaqdan çəkinmirsə, münasibətdə güvən və yaxınlıq yaranır.

"Daim özünü sıxmaq" - sakit, amma dağıdıcı təhlükədir

Psixoloq Trevers qeyd edir ki, daim sözlərini və hisslərini ölçüb-biçərək ifadə etmək, yəni emosional olaraq həddən artıq ehtiyatlı olmaq zamanla münasibətləri içəridən dağıdan bir gücə çevrilir. "Daim özünü sıxmaq" hissi səmimiyyəti öldürür və insanların bir-birinə olan emosional bağını zəiflədir.

Əksinə, emosional cəhətdən təhlükəsiz bir münasibətdə insan özünü olduğu kimi ifadə edə bilir: açıq danışır, səmimi olaraq sevinir, həm güclü, həm də zəif tərəfləri ilə özünü göstərməkdən çəkinmir. Məhz bu orijinallıq münasibətləri canlı və davamlı saxlayır.

Münaqişələrin həlli - kiçik jestlər, böyük təsirlər

Münaqişələri həll etmək bacarığı ilk növbədə emosional əlaqənin yaradılması deməkdir. Con Qottmanın araşdırmaları göstərir ki, birgə gülüş, mehriban toxunuş və ya zəifliklərini etiraf etmək kimi kiçik jestlər belə münasibətlərdə gərginliyi azaldır, yaxınlığı bərpa edir və etimadı gücləndirir.

Belə mikrojestlər partnyora onu başa düşmək istədiyinizi və sevginin, bağlılığın fikir ayrılıqları fonunda da davam etdiyini hiss etdirir. Bu yaxınlığı bərpa etmək üçün nəhəng üzrxahlıq lazım deyil, bəzən sadəcə "Baş verənlər barədə danışmaq istəyirsən?" kimi sakit və səmimi bir cümlə kifayət edir. Bu cür yanaşma insanı eşitmək və münasibəti qorumaq istəyindən xəbər verir.

Emosional təhlükəsizlik və şəxsi inkişaf

Emosional təhlükəsizlik təkcə ünsiyyəti deyil, şəxsi inkişafı da müsbət təsirləndirir. Psixoloqun fikrincə, bu şəraitdə insanlar empatiya qabiliyyətini artırır, daha dayanıqlı olur və daha dərindən bağışlamağı öyrənirlər.

Əksinə, emosional qeyri-sabitlik bu inkişaf prosesini ya ləngidir, ya da tamamilə dayandırır. İnsanlar hisslərini gizlədir, daha "təhlükəsiz" görünmək üçün müəyyən rollara girir və bununla da özlərini məhdudlaşdırır.

Amma təhlükəsiz və dəstəkləyici münasibətdə olan insanlar partnyorla ünsiyyətdən sonra özlərini daha "bütöv" və orijinal hiss edir. Nəticədə emosional təhlükəsizliyin ən sadə, amma mühüm əlamətlərindən biri fikrini sərbəst dəyişmək imkanıdır.

Açıq fikirli olmaq yaxınlığın təməl daşıdır

2020-ci ildə aparılmış araşdırma göstərib ki, fikirlərin dəyişməsinə açıqlıq insan rifahını artırır və partnyorlar arasında daha dərin yaxınlıq yaradır. Əgər münasibətdə təhlükəsizlik yoxdursa, fikrin dəyişməsi və ya şəxsi sərhədlərin yenilənməsi çox vaxt günahkarlıq hissi və ya "sabit olmamaq" ittihamları ilə müşayiət olunur. Amma təhlükəsiz münasibətlərdə bu dəyişikliklər təbii və qəbul edilən bir hal sayılır, məhz bu da sevgi və qarşılıqlı hörmətin əlamətidir.