Əhalinin vergi yükü niyə artır?- Açıqlama

Bizi sosial şəbəkələrdən izləyin:

Vergilər dövlətin iqtisadi siyasətində mühüm rol oynayır. Onlar dövlətin iqtisadi fəaliyyətlərini dəstəkləmək, sosial xidmətləri təmin etmək və investisiya layihələrini həyata keçirmək üçün əsas maliyyə mənbəyini təşkil edir. Lakin son illər Azərbaycanda bir çox sahələrdə vergilərin artırılması tendensiyası müşahidə olunur.

Bəs vətəndaşların vergi yükü niyə artır?

Moderator.az-a danışan iqtisadçı ekspert Rauf Qarayev deyib ki, ölkədə vergilər artırılır ki, dövlət xərclərini, o cümlədən sosial proqramları maliyyələşdirmək və inflyasiyanın azaldılması kimi makroiqtisadi məqsədlərə nail olmaq mümkün olsun:

“Bundan əlavə, artım büdcə kəsirinin ödənilməsi zərurəti, böhranlar şəraitində dövlət xərclərinin artırılması və ya mütərəqqi vergi sisteminin tətbiqi kimi vergi siyasətində dəyişikliklərlə bağlı ola bilər.

Vergi artımının əsas səbəbləri:

Dövlət xərclərinin maliyyələşdirilməsi: Vergilər səhiyyə, təhsil, sosial təminat və infrastruktur kimi sahələri dəstəkləmək və inkişaf etdirmək üçün lazımdır.

İnflyasiya ilə mübarizə: Vergilərin artırılması orta müddətli dövrdə inflyasiyanı azaltmaq üçün vasitələrdən biri ola bilər.

Büdcə məsələlərinin həlli: Vergi artımları pandemiya, xarici şoklar və ya digər iqtisadi böhranlar nəticəsində büdcə gəlirlərində baş vermiş istənilən azalmanı kompensasiya edə bilər.

Siyasi və sosial məqsədlər:

Sosial ədalət: Mütərəqqi vergi miqyasının tətbiqi (yüksək gəlirli insanlar daha yüksək nisbətdə vergi ödəyir) gəlirlərin yenidən bölüşdürülməsinə yönəldilə bilər.

Dövlətin artan rolu: Cəmiyyətin sərvəti artdıqca ekoloji problemlərin həlli kimi dövlət xidmətlərinə tələbat da artır ki, bu da əlavə vergi gəlirləri tələb edir”.

İqtisadçı qanunvericilikdə dəyişiklikləri belə izah edib:

“Tariflərin dəyişdirilməsi: Hökumət vergi dərəcələrini dəyişə bilər (məsələn, gəlir vergisinin artırılması və ya yeni aksiz vergilərinin tətbiqi).

Vergi bazasında dəyişiklik: Vergi artımı əmlakın kadastr dəyərinin yüksəlməsi və ya digər yenidən qiymətləndirmələr nəticəsində baş verə bilər. Praktikada vergi artımı necə həyata keçirilir:

Məzənnə dəyişiklikləri: Hökumətlər müəyyən gəlir səviyyəsinə malik fiziki şəxslər və ya şirkətlər üçün korporativ və fərdi gəlir vergisi dərəcələrini artıra bilərlər.

Yeni vergilər və rüsumlar: Yeni vergilər tətbiq oluna bilər (məsələn, şəkərlə zənginləşdirilmiş içkilər üzrə) və ya mövcud ödənişlər məcburi hala gətirilə bilər.

Vergi güzəştlərinin aradan qaldırılması: Vergi güzəştlərinin ləğvi bəzi vergi ödəyiciləri üçün vergi yükünü artırır”.

İqtisadçı sonda Azərbaycanda vergi yükünün artırılmasının əsas səbəbinin gizli inflyasiya olduğunu vurğulayıb:

“Yəni pul dəyərdən düşür və hökumət məcburdur ki, gəlirləri artırmaqla iqtisadi tənzimləmə aparsın. Bundan əlavə, gəlirlərin artımı yalnız cərimələrin və vergilərin təkcə məsuliyyəti artırmaq üçün deyil, eyni zamanda vətəndaşın ödəmə qabiliyyətini təmin etmək üçün də zəruridir.

Məsələn, yaxınlarda Milli Məclisdə qeyri-formal işləyən şəxslər üçün məcburi tibbi sığortanın 16 manat ödənilməsi təklifi təqdim olunub. Qeyri-formal iş dedikdə rəsmi iş yeri olmayan, amma gəlir əldə edən şəxslər nəzərdə tutulur. Bu şəxslər büdcəyə vəsait köçürmür, amma onların üzərinə məcburi ödəniş qoyulacaq və ödəməyənlər əlavə faiz ödəməli olacaq.

Burada sual yaranır: iş yeri olmayan və evdə kiminsə hesabına yaşayan şəxs bu 16 manatı haradan ödəyəcək? Vergi yükünün və cərimələrin artırılması elə tənzimlənməlidir ki, vətəndaşlarda anlaşılmazlıq və narazılıq yaranmasın. Əks halda bu, hökumətə qarşı ictimai qıcıq doğura bilər və problemlərin sayını artırar”.

Mehin Mehmanqızı