Ölkəmiz iqtisadi inkişafında, respublika əhəmiyyətli sosial layihələrin reallaşmasında Azərbaycan Respublikasının Dövlət Neft Fondunun (ARDNF) önəmi birmənalıdır. Yarandığı ilk gündən etibarən dövlətimizi iqtsiadi təbəddülatlardan qoruyan, onun şaxələnməsi və möhkəmlənməsini təmin edən ARDNF, bu gün də yeni-yeni uğurlar imza atmaqdadır.
Heydər Əliyevdən dahiyanə gediş: Günümüzlə yanaşı, həm də gələcəyin qayğısına qalan Lider!
Məlumat üçün qeyd edək ki, ARDNF 1999-cu ilin 29 dekabr tarixində Ulu öndər Heydər Əliyevin 240 nömrəli Fərmanı ilə yaranıb. Məqsəd ölkənin neft və qaz gəlirlərindən əldə edilən gəlirlərin toplanması, bu gəlirlərin effektiv şəkildə istifadəsi və gələcək nəsillər üçün qorunub saxlanılmasıdır.
1994-cü ildə Azərbaycanla dünyanın aparıcı neft şirkətləri arasında “Əsrin müqaviləsi”nin imzalanması ölkəmizə neft ixracından böyük vəsaitlər əldə etməyə imkan verdi. Bu addım siyasi baxımdan yenicə müstəqillik əldə edən, iqtisadi baxımdan hələ möhkəmlənməyən dövlətimizin büdcəsini doldurmağa, onun iqtisadi manevr imkanlarını artırmağa, gücünə-güc qatmağa imkan verdi. Məhz belə bir vaxtda Ümummilli lider o vaxt bir çoxları üçün o qədər də anlaşılan olmayan tarixi yeniliyə imza atdı. Heydər Əliyev Azərbaycanı gələcək nəsillərə daha güclü şəkildə qoyub getmək üçün ARDNF-ni yaratdı ki, bu da müstəqil dövlətimizin tarixində tamamilə yeni hadisə idi.
Bu fakt bir daha Heydər Əliyevin nə qədər uzaqgörən və məsuliyyətli lider olduğunu sübut etdi. Ulu öndər bununla bütün dünyaya göstərdi ki, o, sadəcə indiki nəsillər qarşısında deyil, gələcək nəsillər qarşısında da məsuliyyət daşıdığını anlayır və Azərbaycanın neft-qaz sərvətlərinin bugünkü nəsillərlə yanaşı, həm də gələcək nəsillərə məxsusluğunu dərk edir, onların da bu sərvətlərin ixracındna əldə edilən vəsaitdən istifadə haqqını təmin edir.
Neft iqtisadiyyatından qeyri-neft iqtisadiyyatına keçiddə ARDNF-nin tarixi rolu...
ARDNF-in Azərbaycan xalqı qarşısındakı çoxsaylı xidmətlərindən biri Fondun neft iqtisadiyyatından qeyri-neft iqtisadiyyatına keçidə ciddi dəstək verməsi, bu sahədə həyata keçirilən bir çox mühüm, ümummilli layihəni maliyyələşdirməsidir. Hansı ki, bu, ölkəmiz, iqtisadiyyatımız və gələcək nəsillər üçün həyati əhəmiyət kəsb edir. Çünki neft və qaz tükənən sərvətlər sırasına daxil olduğu üçün ölkəmizdə də bu ehtiyatların zamanla azalacağı şübhəsizdir. Elə bu səbəbdən də neft iqtisadiyyatından qeyri-neft iqtsiadiyyatına keçid, habelə, iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi dövlətimizin qarşısında duran əsas məsələlərdəndir.
Xatırladaq ki, Prezident İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin 2010-cu ilin birinci yarısının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına həsr olunmuş iclasında bu zərurətə diqqət çəkərək demişdir: “Biz sənaye potensialını iki yerə bölsək görərik ki, neft sektorunda artım 2,4 faiz, qeyri-neft sektorunda isə 15,3 faiz olmuşdur. Yəni bu, gördüyümüz işlərin bariz nümunəsidir. Çünki bu günə qədər Azərbaycanda aparılan islahatlar, xüsusilə qeyri-neft sektorunun inkişafı istiqamətində atılan addımlar bax, bugünkü reallıqları təmin edir. Bundan sonra da qeyri-neft sektoruna xüsusi diqqət göstəriləcək və qeyri-neft sektorunun 15 faizdən çox artması Azərbaycan iqtisadiyyatının çoxşaxəli iqtisadiyyat olduğunu göstərir...
Məqsəd ondan ibarətdir ki, bir neçə ildən sonra iqtisadi imkanlarımızın neft amilindən asılılığını tamamilə aradan qaldıraq. Belə imkanlar var və əminəm ki, qeyri-neft sektorunun inkişafı həm dövlət tərəfindən verilən dəstək hesabına, həm də özəl sektorun fəaliyyəti nəticəsində daha da genişlənəcəkdir...”
Prezidentin məlum açıqlaması qeyri-neft sektorunun inkişafının ölkəmiz üçün necə böyük əhəmiyyət kəsb etdiyini göstərir.
Qeyri-neft sektoru üzrə dünya miqyaslı yüzlərlə mütəxəssis hazırlayan ARDNF-nin insan kapitalı siyasəti...
Sevindiricidir ki, ARDNF bugünə qədər qeyri-neft sektorunun inkişafına böyük töhfələr verib. ARDNF-nin bu sahədəki xidmətlərindən biri strateji sahə olan təhsil sektoruna böyük maliyyə vəsaiti ayırması, xaricdə təhsil alan bir çox tələbənin xərclərini qarşılamasıdır.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2007-ci il 16 aprel tarixli 2090 nömrəli "2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət Proqramı"nın təsdiq edilməsi barədə Sərəncamının 2-ci bəndinə uyğun olaraq bu kateqoriyadan olan tələbələrin ARDNF-in vəsaiti və qanunvericiliklə qadağan olunmayan digər mənbələr hesabına maliyyələşdirilməsi müəyyən edilib. Həmin tarixdən bugünə qədər ARDNF xarici ölkələrdə milli kadrların hazırlanması prosesində aktiv iştirak edərək, qeyri-neft sektoru üzrə yüzlərlə mütəxəssisin yetişdirilməsinə dəstək verib. Nümunə üçün qeyd edək ki, bugünə qədər Böyük Britaniyada 960, Kanadada 239, İrlandiyada 11, İspaniyada 26, Almaniyada 409, Avstraliyada 84 tələbə, Fransada 101 ARDNF-n maliyyə dəstəyi ilə təhsil alıb. İtaliya, Sinqapur, Hollandiya, Cənubi Koreya, Belçika, Rusiya və s. kimi ölkələrdə də toplam yüzlərlə tələbə ARDNF-in maliyyə dəstəyi ilə öz təhsilini uğurla başa çatdırıb.
Qlobal iqtisadi kataklizmlərə qarşı etibarlı sığınacaq: Strateji valyuta ehtiyatları “bazası”...
ARDNF-nin ölkə iqtsiadiyyatındakı önəmli rollarından biri də adıçəkilən qurumun strateji valyuta bazası rolunda çıxış etməsidir. Strateji valyuta ehtiyatlarına sahib olan və bu ehtiyatları zamanla genişləndirən ARDNF, bununla milli iqtisadiyyatımızı qlobal iqtisadi müharibə və kataklizmlərdən uğurla qorumaqda, iqtisadi təhlükəsizliyimizi təmin etməkdədir. Məlumat üçün qeyd edək ki, 2024-cü ilin 1 iyul tarixinə qədər ölkəmizin strateji valyuta ehtiyatları 69 milyard 738,2 milyon ABŞ dolları təşkil edir ki, bu da valyuta ehtiyatlarımızdakı artımdan xəbər verir. Onu da qeyd edək ki, bu ehtiyatın daha böyük hissəsi – 83,2 %-i, yaxud 58 milyard 000,6 milyon ABŞ dolları ARDNF-nin, qalan 16,8 %-i, yaxud 11 milyard 737,6 milyon ABŞ dolları isə Azərbaycan Mərkəzi Bankının payına düşür.
ARDNF həm də aktiv investor kimi fəaliyyət göstərməkdədir. 2024-cü ilin 1 yanvar tarixində ARDNF-nin investisiya mülkiyyətinin dəyəri 1 milyard 536,719 milyon manat təşkil edib.
ARDNF-nin investor kimi fəaliyyəti ona əlavə vəsaitlər əldə etmək, ölkə iqtisadiyyatının inkişafına bu müstəvidə də töhfə vermək imkanı qazandırır. Təkcə bir faktı qeyd edək ki, ARDNF Türkiyə Mərkəzi Bankındakı müddətli depozidlərdən sadəcə 2023-cü ildə 16 milyon manat gəlir əldə edib ki, bu da kifayət qədər yüksək göstəricisidir.
ARDNF-dən 8 Noyabr zəfərinə tarixi töhfə, yaxud makroiqtisadi sabitliyin yaratdığı “möcüzə”
Öz nəhəng valyuta ehtiyatı, investisiya siyasəti ilə ölkəmzidə makroiqtsiadi sabiliyin təminatında mühüm rol oynayan ARDNF, 2020-ci ilin 44 günlük Vətən müharibəsindəki tarixi qalibiyyətimizə də böyük töhfə vermiş, düşmən üzərindəki böyük zəfərdə pay sahibi olmuşdur. Belə ki, ölkəmizin digər iqtisadi institutları kimi ARDNF də öz imkan və potensialı ilə müharibə dönəmində iqtisadi sabitliyin qorunub saxlanılmasında aparıcı rol oynamış, düşmənlə ölüm-dirim mübarizəsi aparan ölkəmizdə iqtisadi kataklizmlərin baş verməsini önləmiş, hərbi əməliyyatların gedişatında belə sabit və dinamik iqtsiadi inkişafı təmin etmişdir.
Məhz bütün bunların nəticəsidir ki, Azərbaycan müharibə dönəmində belə heç bir sosial layihədən imtina etməmiş, heç bir sosial proyektin reallaşmasını təxirə salmamışdır.
Mövzu ilə bağlı saytımıza açıqlama verən Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatının sədr müavini, polkovnik Cəlil Xəlilov qeyd edib ki, istənilən qələbədə iqtisadi gücün rolu böyük, əksər hallarda isə həlledicidir:
“Müharibədə ordunun döyüş hazırlığı, peşəkarlığı, texniki təchizatı, idarətetmə səviyyəsi və s. şübhəsiz ki, mühüm əhəmiyyətə malikdir. Biz bu həqiqətə 44 günlük Vətən müharibəsinin timsalında bir daha şahid olduq. Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi altında Azərbaycan Silahlı Qüvvələri yüksək peşəkarlıq sərgiləyərək düşməni qısa zamanda darmadağın etdi. Lakin biz bu müharibədə həm də iqtisdiyyatımızın gücünü hiss etdik.
Bildiyiniz kimi, istənilən müharibə çoxlu maliyyə vəsaiti və güclü iqtisadiyyat tələb edir. Müharibə uzandıqca qələbənin taleyi, həm də bu amillərdən asılı vəziyyətə düşür. Qürurvericidir ki, biz bu müharibədə iqtisadiyyatımızın da son dərəcə güclü olduğunu gördük. Müharibə dönəmində ölkəmizdə iqtisadi baxımdan heç bir qeyri-sabitlik, böhran baş vermədi. Heç bir sosial layihə təxirə düşmədi. Əksinə, iqtisadiyyatımızda artım tempi müharibə dönəmində də davam etdi.
İqtisadi sabitliyin təmin olunmasında, iqtisadi risk və təhdidlərin ortadan qaldırılmasında ARDNF də mühüm rol oynadı. ARDNF-nin sahib olduğu nəhəng iqtisadi-maliyyə gücü psixoloji baxımdan da cəmiyyəti rahatlatdı, insanlarda güvən hissinin artmasına, mübarizəni daha inamla davam etdirməsinə səbəb oldu. Bütün bunlar bir daha Ulu öndər Heydər Əliyevin və Prezident İlham Əliyevin iqtisadi sahədə də əsl möcüzə yaratdığını, etibarlı, güclü və dinamik iqtisadiyyat formalaşdırdığını göstərdi.
İnanıram ki, ARDNF bundan sonra da makroiqtsiadi sabitliyin təmin olunmasına, iqtisadiyyatımızın daha da inkişaf etməsinə böyük töhfələr verəcək və biz bu töhfələrin nəticəsini müdafiə və təhlükəsizlik məsələlərində də hiss edəcəyik”.
ARDNF iqtisadi inkişafın barometri rolunda...
Onu da qeyd edək ki, ARDNF ölkə iqtisadiyyatının inkişafına, bütövlükdə regionda iqtsiadi sabitlik və təhlükəsizliyin təmininə töhfə verməklə yanaşı, həm də iqtisdi inkişafımızdakı inkişaf meyillərini də özündə əks etdirir. Belə ki, son illər iqtisadiyyamız inkişaf etdikcə ARDNF-in strateji valyuta ehtiyatları da buna müvafiq şəkildə yüksəlməkdə, investisiya qoyuluşu artmaqdadır.
Bu gerçəklik bir daha göstərir ki, ARDNF iqtisadi inkişafımızın barometri – etibarlı göstəricisidir. Ümid edirik ki, bu göstərici hər zaman dinamik şəkildə yüksələcək və vətəndaşlarımızın sosial məmnununluğunu daha da artıracaqdır.
Seymur ƏLİYEV
Məqalə ARDNF-nin yaradılmasının 25-ci ildönümü münasibətilə münasibətilə “Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fondunun makroiqtisadi sabitliyin təminatında və ölkə iqtisadiyyatının inkişafında rolu” mövzusunda keçirdiyi müsabiqəyə təqdim olunur.
