Səhiyyə Nazirliyinin mütəxəssisi yuxu pozğunluğu və oynaq ağrıları arasındakı əlaqədən danışdı

“Müasir tibbin ən çox araşdırdığı mövzulardan biri yuxu ilə ağrı arasındakı əlaqədir. Uzun illər həkimlər ağrıların yuxunu pozduğunu düşünürdülər, lakin son araşdırmalar göstərir ki, əks istiqamət – yuxu pozuntusunun ağrını artırması – daha güclü və daha təhlükəli mexanizmdir”.

Moderator.az xəbər verir ki, bu fikirləri “Sağlam radio”nun (93 FM) “Sağlam səhər” verilişində fizioterapevt – reabilitoloq Aytən Musayeva açıqlayıb.

Onun sözlərinə görə, yuxu təkcə istirahət deyil, həm də sinir sistemi, immun sistem, əzələ və oynaqların bərpa prosesi üçün həyati prosesdir:

“Bu ritm pozulduqda bədəndə bir sıra bioloji dəyişikliklər baş verir və bu dəyişikliklər oynaq ağrılarının həm başlanmasını, həm də şiddətini artırır. İnsanın gecə yuxusu azaldıqda və ya keyfiyyətsiz olduqda bədəndə iltihabi mediatorların — IL-6, TNF-alfa, CRP kimi maddələrin — səviyyəsi yüksəlir. Bu maddələr orqanizmin müdafiə reaksiyasının bir hissəsi olsa da, qanda uzun müddət yüksək qalanda oynaqlarda sərtlik, şişkinlik və ağrıya səbəb olur. Revmatoloji xəstəlikləri olan insanlarda bu proses daha kəskin hiss olunur, çünki onların immun sistemi artıq həssas vəziyyətdədir. Buna görə də yuxusuzluq reaktiv artrit, revmatoid artrit və ankilozlaşdırıcı spondilit xəstələrində “flare” adlanan alovlanmalara səbəb olur.

Yuxu həm də sinir sisteminin ağrıya reaksiyasını tənzimləyir. Dərin yuxu fazasında beyin ağrı siqnallarını “süzür” və ağrını yüksəldir. Yuxu pozulduqda isə bu süzgəc mexanizmi zəifləyir və adi əzələ yorğunluğu belə kəskin ağrı kimi hiss olunur. Bu səbəbdən yuxusuz qalan insanlar səhər oyandıqda bədənlərini ağır, sərt və həssas hiss edirlər. Bu hal bəzən hətta fibromialgiya əlamətləri ilə qarışdırılır”.

Fizioterapevt qeyd edib ki, əzələlərin və bağların gecə bərpası da yuxudan birbaşa asılıdır:

“Gündüz boyunca istifadə etdiyimiz oynaqlar minlərlə hərəkətə məruz qalır və mikro zədələnmələr yaşayır. Bu mikrozədələrin bərpası dərin yuxu saatlarında baş verir. Yuxu azaldıqda oynaqlar sabah “daha yaşlı” kimi oyanır — daha sərt, daha zəif və daha ağrılı. Xüsusilə boyun, bel, çiyin və diz nahiyələri yuxusuzluğa çox həssasdır.

Hamiləlik dövründə yuxu pozuntusu daha geniş yayılıb və təsiri daha güclüdür. Hamilə qadınlarda relaksin hormonunun artması bağların boşalmasına səbəb olur. Bu, onsuz da oynaq stabilitesini azaldır. Üstəlik yuxu pozulduqda bu oynaq boşluğu daha da hiss olunur və qasıq, bel, çanaq oynaqlarında ağrı artır. Yuxusuzluq həmçinin emosional gərginliyi artırır və bu gərginlik bədənin ağrı siqnallarını daha kəskin qəbul etməsinə səbəb olur”.

A.Musayeva vurğulayıb ki, yuxusuzluq 2–3 həftədən uzun çəkirsə, səhərlər sərtlik 30 dəqiqədən çox davam edirsə, oynaqda şişkinlik və qızartı varsa, mütləq həkimlə məsləhətləşmək lazımdır:

“Çünki bəzən insan yuxusuzluğu stresslə əlaqələndirir, amma onun altında yatan səbəb hormonal disbalans, tənəffüs problemləri (apnoe), anemiya və ya iltihabi xəstəlik ola bilər. Yuxu nizamlananda çox insanın oynaq ağrılarının 30–50% azaldığı elmi şəkildə sübut olunub. Yuxunun qan dövranını yaxşılaşdırması, əzələləri rahatlaşdırması, sinir sistemini balanslaşdırması bədənin bərpa qabiliyyətini avtomatik olaraq gücləndirir. Buna görə yuxu gigiyenasına diqqət etmək —müntəzəm saatda yatmaq, otağı sərin saxlamaq və gecə ağır yemək yeməmək — oynaqlar üçün dərman qədər təsirlidir.
Nəticə etibarilə, yuxu tibb elminin ən güclü, amma ən az qiymətləndirilən müalicə üsullarından biridir. Yaxşı yuxu bədəni sağaldır; pis yuxu isə heç bir dərmanla əvəz olunmayan ağrı mexanizmlərini işə salır. Oynaqların sağlam qalması üçün düzgün qidalanma, fiziki aktivlik və müntəzəm yuxu üçlüyü hər yaşda qoruyucu rol oynayır”.