"Bəşəriyyətin alkoqola olan sevgi tarixçəsi sona yetir: bunun səbəbi nədir?" - "The Economist"

"Alkoqol ilə minillik əlaqə tədricən dəyişir, cəmiyyət daha sağlam və təhlükəsiz yollar axtarır..."

Alkoqol min illər boyu insan həyatının ayrılmaz hissəsi olub, amma indi onun istifadəsi azalır.

Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "The Economist" nəşri yazıb.

Təkamül və tarixi funksiyası

Nəşrin məlumatına görə, təkamül, tibbi araşdırmalar, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının xəbərdarlıqları və spirtsiz alternativlər insanların içkiyə baxışını dəyişdirir. 

Alkoqol sürətlə orqanizmə daxil olur: etanol kiçik molekul olduğundan asanlıqla qan və beyinə keçərək bədən sistemlərinin demək olar ki, hər birinə təsir edir. Bu xüsusiyyət onu insan tarixində qədim nəsillərdən tutmuş böyük icmalar və sivilizasiyaların formalaşmasına qədər vacib rol oynayıb.

Təkamül baxımından, təxminən 10 milyon il əvvəl insan və insanabənzər meymunların ümumi əcdadı etanolu daha effektiv parçalamağa imkan verən mutasiyaya sahib olub. Bu, fermentləşmiş meyvələrdən qidalanarkən sağ qalmağa kömək etmiş ola bilər.

Daha sonra insanlar məqsədyönlü şəkildə spirtli içkilər istehsal etməyi öyrənib. Arxeoloji tapıntılar göstərir ki, 10 min il əvvəl alkoqol ritualların və toplu ziyafətlərin bir hissəsi olaraq sosial bağlılığı gücləndirir, narahatlığı azaldır, etimad və əməkdaşlığı artırıb.

Biokimyəvi təsirlər

Alkoqol endorfin, dopamin və serotoninin ifrazını stimullaşdırır, özünüidarəni zəiflədir və insanları daha ünsiyyətcil edir. Bu səbəbdən o, əsrlər boyu məbəd rituallarından tutmuş siyasi ziyafətlərə qədər sosial əlaqələrin vasitəsi olub.

Zərərləri və cəmiyyətin dəyişikliyi

Zaman keçdikcə zərərlər aydın olub: alkoqol hər il dünyada təxminən 1,8 milyon ölümə səbəb olur, xərçəng, qaraciyər və ürək-damar xəstəlikləri riskini artırır. 2023-cü ildə ÜST elan edib ki, təhlükəsiz alkoqol dozası yoxdur.

Buna görə də cəmiyyət davranışını dəyişir. Zəngin ölkələrdə gənclər daha az içir, alkoqol satışları azalır və dünyada istehlak zirvəsi barədə daha çox danışılır. Bu trendlərə çəkini azaltmağa kömək edən yeni dərmanlar da təsir göstərir, çünki onlar alkoqola olan həvəsi azaldır.

Alternativlər və yeni baxış

Sənaye buna cavab verir: spirtsiz və az spirtli içkilər bazarı sürətlə böyüyür, həmçinin bitki ekstraktları ilə hazırlanmış "funksional alternativlər" spirtin bəzi təsirlərini etanol olmadab təqlid edir. Tədqiqatçılar sağlamlığa zərər vermədən sakitləşdirici effekt verən maddələr üzərində də işləyirlər.

Alkoqol dərhal yox olmayacaq - o, mədəniyyətimizdə dərin köklərə malikdir. Amma insanlıq tədricən daha az istehlaka və öz vəziyyətini dəyişdirmək üçün daha təhlükəsiz yollar axtarmağa doğru gedir. Minillik roman yeni, daha təmkinli fazaya daxil olur.