“Muzey gözümün qabağında yandı, Ağdamda yeni Çörək Muzeyinin yaradılması nəzərdə tutulur” - FOTO+ÖZƏL

 

Bunu Moderator.az-a açıqlamasında 1995-2000-ci illərdə Milli Məclisinin deputatı olmuş, əslən ağdamlı Çimnaz Əliyeva deyib.

 

“Ağdam mədəniyyəti həmişə ilklərə imza atıb. Bu ilklərdən biri də dünyada ikinci, SSRİ-də isə birinci Ağdam Çörək muzeyi idi. Bu çörək muzeyi o vaxt Azərbaycanda rezonans doğurdu, çox maraqla qarşılandı. Muzeyin həddindən çox ziyarətçiləri var idi. Ağdama gələn elə bir insan yox idi ki, bu muzeyi ziyarət etməsin. Ağdamda köhnə dəyirman binası var idi. Görürdük ki, dəyirman yavaş-yavaş uçulmağa doğru gedir. Bu dəyirman da İkinci Dünya müharibəsi dönəmində Ağdamı həm elektriklə, həm də dən üyütməklə təmin etmişdi. Biz Sadıq müəllimin göstərişi ilə qısa zamanda bu dəyirmanı restovrasiya etdik və orada çörək muzeyi yaratdıq. Muzeyin 1500-dən çox eksponatı var idi. Köhnə əkinçilik alətlərindən tutmuş, kosmonavtların yediyə çörəyə qədər orada nümayiş olunurdu. Muzeyin əsas eksponatı dəyirmanın özü idi. Hətta biz ustaları ora cəlb etdik və istifadəsiz dəyirman hər gün 10 min ton buğda üyütmə qabiliyyətinə gətirildi. Bütün bu eksponatlarla yanaşı muzeydən çıxan kimi “Sünbül” kafesi var idi. İnsanlar muzeyi ziyarət edəndən sonra kafedə xəmir yeməklərindən dequstasiya edə bilirdilər. Muzeyimizin əsas eksponatlarından biri də 7 min illik buğda dənələri idi. Bunu bizə akademik İmam Mustafayev vermişdi. Həmin buğda dənələri Ağdamın Çalağantəpə ərazisindən tapılmışdı. Bu da o deməkdir ki, Ağdamda əkinçilik mədəniyyəti görün hara gedib çıxır? Bir eksponatımız da Leninqrad blokadasından yadigar qalan çörək nümunəsi idi. Bu çörəyin bizə muzeyə gəlişinin maraqlı tarixçəsi var. Rusiyanın məşhur “Vremya” verilişi var idi. Bizim muzey haqda orada sujet yayımlanmışdı. Həmin sujeti görən Leninqrad sakini Qalina Andreyevna bizə məktub yazmışdı. O mühasirə dövrünü yaşamış bir qadın idi. Məktubunda Ağdama gəlib, övladından qalmış bir parça mühasirə çörəyini muzeyimizə təqdim etməyini bildirmişdi. Biz həmin qadını Ağdama dəvət etdik. Qadın çörəyi muzeyə gətirdi. Baxanda heç çörəyə də oxşamırdı. Bu hadisənin tarixi də belə idi ki, qadın gedir çörək dalınca və gələndə görür ki, övladının biri acından ölüb. Ona görə də o çörəyi heç kim yeyə bilməyib və illərlə evdə saxlayıblar. Muzey tamamilə dağıldığı üçün həmin eksponatlar da yerlə-yeksan oldu. Muzeydən demək olar ki, heç nə çıxara bilmədik. Çünki qanun var ki, muzey eksponatları toxunulmazdır, biz dəyə bilməzdik. Muzeyə qırat mərmisi atıldı, muzey birdən-birə alışıb yandı. 7 yanğınsöndürən maşın bu yanğını söndürə bilmədi. Muzey gözümün qabağında külə döndü. Heç nə edə bilmədik. Yolun bu tərəfində durub yanan muzeyə baxırdım. 1992-ci il avqust ayının 12-si idi. Bu mənim ən böyük itkilərimdən biri idi. Təsəvvür edin ki, insan ən yaxınını, əzizini itirir. Bu qədər mənim üçün ağrılı idi. Biz gecə-gündüz əziyyət çəkmişdik ki, muzeyi deyilən vaxtda təhvil verək. Muzeyin açılışı da təntənəli olmuşdu. Açılışda Azərbaycanın ən ziyalı sənətkarlarının çıxışı olub”.

 

“Ağdam işğaldan azad olunandan sonra-2021-ci ilin aprel ayında ora getdim. Təbii ki, ilk getdiyimiz yer də Çörək muzeyi oldu. Ağdamın çörək muzeyindən yadigar qalan o gözəgörünən mozaykadır. Ümumiyyətlə çörək muzeyinin yaradılması nəzərdə tutulur. Bu dağıdılan yer də açıq hava muzeyi kimi saxlanılacaq. Hazırda Ağdamda özfəaliyyət nəsə etmək mümkün deyil. Hər şey artıq dövlətin nəzarəti altındadır və ordan kənara çıxmaq mümkün deyil. Çərçivə daxilində nə bacarıramsa, mənə ehtiyac olarsa və məndən nəsə soruşarlarsa məmnuniyyətlə canla-başla etməyə hazıram. Hələ ki, növbə gəlib muzeyə çatmayıb. Çünki hələ infrastruktur qurulur. İnsanlar ora yerləşəcəklər, Ağdamda canlanma olandan sonra hər şey öz axarına düşəcək. Muzey sonranın işidir”.