Çin dünyanın ən böyük lazer qurğusunu tikir...-"CNN" -FOTOLAR

Çinin cənub-qərbindəki Mianyang şəhərində dünyanın ən böyük nüvə sintezi lazeri olduğu düşünülən tədqiqat obyekti tikilir. Belə ki, ABŞ-də yerləşən Planet Labs şirkəti tərəfindən peyk görüntülərinin təhlili göstərir ki, bu məxfi layihə ABŞ-nin hazırda ən böyük inertial qapalı termofuziya qurğusu olan Milli Alovlanma Mexanizmindən (NIF) təxminən 50 faiz böyükdür.

Moderator.az xəbər verir ki, bu haqda Tedroid.com elmi saytı məıumat yayıb.

 

Mütəxəssislər bu inkişafın həm təmiz enerji istehsalına, həm də nüvə silahı tədqiqatlarına böyük təsir göstərə biləcəyini deyirlər. Peyk görüntülərinə görə, qurğunun dörd xarici qolu və mərkəzi eksperimental otağı var. Mərkəzi otaqda güclü lazerlərin və hidrogen izotoplarının enerji istehsal etmək üçün birləşdiriləcəyi hədəf kamerası var. Lazer termonüvəsi, həmçinin ətalət qadağası termonüvəsi olaraq da bilinir, yüksək güclü lazerlərdən istifadə edərək hidrogen izotoplarının qızdırılması və sıxılması ilə işləyir. Bu proses Günəşin və Yerdəki digər ulduzların enerji istehsal prosesini təqlid edərək böyük miqdarda təmiz enerji istehsal etmək potensialına malikdir. Lazerdən başqa, tokamak və stellarator kimi fərqli birləşmə reaktoru yanaşmaları da var.

 

Lakin bu texnologiya enerji sahəsi ilə məhdudlaşmır. Termo-nüvə tədqiqatı həmçinin mövcud nüvə silahı dizaynlarının təkmilləşdirilməsinə və yeni nəsil nüvə silahı konsepsiyalarının sınaqdan keçirilməsinə imkan verə bilər. Hərtərəfli Nüvə Sınaqlarının Qadağası Müqaviləsi (CTBT) çərçivəsində faktiki nüvə sınaqları qadağan edilsə də, bu cür qurğular nəzəri cəhətdən Çinə nüvə imkanlarını genişləndirməyə kömək edə bilər. Yeni lazer sintezi qurğusu 2020-ci ildə ABŞ hökumətinin Mianyanqdakı nüvə silahı obyektlərinin böyüməsini vurğulayan peyk şəkillərini yayımladığı zaman müəyyən edilmiş eyni ərazidə yerləşdiyi görünür.

"CNN"-in araşdırmasına görə, Amerika tədqiqat təşkilatı "CNA Corporation"-ın analitiki Deker Evelet tərəfindən əldə edilən müqavilə sənədləri layihəni "lazer sintezi" obyekti kimi təsvir edir.

"Əgər obyekt həqiqətən lazer əsaslıdırsa,  söhbət ekstremal şəraitdə materialları öyrənmək üçün unikal bir üsuldan gedir. Bu, elm adamlarına "adətən ulduzların mərkəzlərində və ya nüvə silahlarında olan təzyiqlər" yaratmağa imkan verəcək", - deyə London İmperial kollecinin inersial nüvə tədqiqatları mərkəzinin tədqiqatçısı Brayan Appelbi bildirib.

Deker Eveletin sözlərinə görə, peyk təsvirində göstərilən dörd nəhəng "qanad" hidrogen izotopları olan hədəf kamerası olan hündür mərkəzi qülləni lazerlə atəşə tuta biləcək "bölmə"lərdir. Lazer enerjisi hidrogeni birgə əridir və alovlanma adlanan prosesdə enerji partlaması yaradır.

“Nüvə sintezi, nüvə parçalanmasının dünyanın hazırkı nüvə enerjisi texnologiyasının uzunmüddətli radioaktiv tullantıları problemi olmadan böyük miqdarda təmiz enerji istehsalının cəlbedici perspektivini təklif edir. Onu inkişaf etdirmək üçün dünya ölkələri və şirkətləri rəqabət aparır”, - məqalə müəllifləri vurğulayırlar.

Eveletin sözlərinə görə, obyektin müsbət dəyəri odur ki, o, Çinin heç bir partlayıcı nüvə sınaqları planlaşdırmadığına zəmanət verir. Lakin bu, onlara daha mürəkkəb dizaynlar, o cümlədən kiçik nüvə silahları hazırlamağa imkan verə bilər.

Bəzi ekspertlər Minyan qurğusunun termonüvə kompleksinin başqa bir növü, birləşmə və parçalanma hibridi ola biləcəyini hesab edirlər.

"Əgər bu, doğrudursa,  xüsusilə narahatedicidir. Bu, Çin texnologiyası olacaq və yəqin ki, Qərb ölkələrindəki oxşarlardan daha güclü olacaq", - "Fusion Industry Association"-ın baş icraçı direktoru Endryu Holland bildirib.

S.Laçın