Nemət Pənahlı nəyə görə Ənvər Əliyevi meydanda  “qara polkovnik”ə hesabat verməkdə suçlayırdı?..

 

...Milli Dirçəliş Gününün əsasını qoyulduğu Meydan Hərəkatının başlanmasından 37 il keçsə də, həmin hərəkatın bir çox fəalları sonradan müstəqilliyimizin bərpasında və müstəqil dövlət idarəçiliyində mühüm rol oynamışdır. Bu gün də hələ dövlət qurumlarında, Milli Məclisdə və s. həmin hərəkat fəalları iş başındadır...

Bütün bunları və mövzunun hələ də aktual olduğunu nəzərə alaraq Moderator.az oxucularına bir daha həmin mitinqlərin ilk təşkilatçısı Ənvər Əliyevin “Meydan sirləri...” adlı kitabından və müəllifin bu günlərdə sosial şəbəkədə açıqladığı məqamlar əsasında həmin hərəkatın ən mühüm məqamları haqda danışacağıq...

 

“...Ayın 20-də mən meydanda mitinqin gedişindən istifadə etməklə Xalq Cəbhəsinin proqramını yaymağa başladım. Bu vaxt mikrafona Nemət Pənahov rəhbərlik edirdi. Bunu bəzən Mərkəzi Komitə katibi Telman Orucov da edirdi.  «П»  şəkilli düzülmüş 150-200 adam onun idarəçiliyində mühüm rol oynayırdı...( XII cild, s. 102-107).

        “Kommunist» qəzetinin 19 noyabr tarixli sayında Şahmar Əkbərzadə və İlham Rəhimli «Xalq sözü, haqq özü» adlı məqaləsində mitinqin gözəl təşkilindən və ciddi nizam-intizamından yazırdılar. (Məqalənin mətni 27-ci cildin 52-ci səhifəsində verilib - Ә.Ә.)... 

 

Vəziyyətimin tam düzəlmədiyi üçün tribunada Xəlil Rza, eləcə də bir neçə nəfər buradakı işlərin hormal getdyini bildirib evə yaxşı dincəlib sonra gəlməyimi təkidlə bildirdilər.   Mən bir qədər oturub, günortadan sonra  arxayınliqla  evə gəlməli oldum.  

Vəziyyətim bir az yaxşılaşdığı üçün ayın 21-də günün ikinci yarısında meydana gəldim. Tribunanın pilləkənlərini tamam başqa adamlarla bərabər, milislər də tutmuşdular. Məni ora buraxmadılar. Yanımda dayanmış adamların təkid etməyinin belə xeyri olmadı. Mən arxa tərəfdən binanın həyətinə girmək istədikdə isə qırmızı sifətli, yekəpər bir azərbaycanlı milis polkovniki bir neçə nəfərin içindən məni saxlayaraq “krome tebe” deyib, sinəmdən itələyərək, yalnız onları içəri buraxdı. Mikrafona sahib olmaq uğrunda gecəli-gündüzlü aparılan mübarizə artıq öz “bәһrәsini” vermişdi. Bu iyrəncliklərdən tamamilə doymuş, hara gedəcəyimi, nə edəcəyimi bilmirdim. Camaatdan gizlənmək, gözə dəyməmək üçün xeyli tənha gəzdim. Hirslәndiyimә və ağrıdığıma görə tir-tir əsirdim... Meydan isә һeç nәdәn xәbәrsiz, tərtəmiz bir dəniz kimi gurlayırdı. Tribunanı Nemət Pәnaһovla  Sabir Rüstәmxanlı idarә edirdi.N.Pənahov isə istintaq vaxtı hərəkətlərinə aşağıdakı heç bir vicdan və düşüncə normalarına uyğun gəlməyən bir şəkildə don geyindirmişdir:

 

 

Bakı şəhəri 5 mart 1989-cu il

                                                    Tərcüməçi M.M.Bağırov.

                                         Dindirmə saat 15.00-da başlanıb. 

     Sual: (N.Pәnaһova- Ә.Ә.) Əvvəlki dindirmənizin birindəki ifadənizdə Siz qeyd etmisiniz ki, 1988-ci il noyabrın 19-da Ənvər Əliyevin Bakı şəhər Milis iİdarəsinin o vaxtkı rəisi Fətullah Hüseynov(söhbət sonradan Qarabağ savaşında fəal iştirak etdiyinə görə “qara polkovnik” ləqəbini qazanmış və 2004-cü ildə Bakıdakı mənzili qarşısında müəmmalı şəkildə qətlə yetirilmiş Fətulla Hüseynovdan gedir-S.L.) hesabat verməsi səhnəsini gördükdən sonra Siz V.İ.Lenin adına meydanda nə kimi hadisə baş verdiyini müəyyənləşdirmisiniz və o zamandan necə və hansı istiqamətdə fəaliyyət göstərəcəyinizi qəti bildiniz. Aydınlaşdırın görək, bunu Siz necə başa düşürsünüz və sonra hansı istiqamətdə fəaliyyət göstərdiniz?

    

Cavab: 1988-ci ilin noyabrın 19-da qəti şəkildə əmin oldum ki, məhz rüşvətxor tayfalar Ənvər Əliyevin köməkliyi ilə 1988-ci il noyabrın 17-də başlayan mitinqləri təşkil etmişlər və orada iştirak edən kütləvi adamlardan öz məqsədlərinə çatmaq üçün (?-Ə.Ə.) vasitə kimi istifadə edən korrupsiyanın əlindən almaq haqqında qərar qəbul etdim. Birinci, camaatın meydandan getməsi üçün bütün tədbirləri görmək və buna nail olmaq (N.Pənahovun çıxışlarının stenoqram yazısında bu tarixdən camaatı dağıtmaq tələbi yoxdur - Ә.Ә.)

 

İkinci, əgər bu baş tutmasa, mitinqi hüquq-mühafizə orqanları  nümayəndələrinin kömәkliyi ilə (?- Ә.Ә.) münaqişəyə  yol vermədən keçirmək, xüsusilə silahdan istifadə etməklə şuluqluğa yol verməmək. Həmin sualla bağlı daha ətraflı ifadəni bu məsələyə hazır olanda verərəm.

                        Dindirmə saat 16.20-də qurtardı.  (II cild, s. 79-80)

                      ( İstintaq işində bu barədə heç bir digər ifadə yoxdur-Ə.Ə.)

 

Bir qədər sonra mən Qorxmazla Əlisəfanı, daha sonra isə Seymuru gördüm. Onlar soyuqqanlılıqla heç nə edə bilmədiklərini bildirdilər. (Sonralar istintaq zamanı məlum oldu ki, F.Mustafayev ayın 16-dakı iclasımız barədə həm Əbülfəz Əliyevi, həm də Nemət Pənahovu elə həmin axşam xəbərdar edibmiş. Bu haqda F.Mustafayevin mənimlə üzləşmə protokolu - 18 may 1989-cu il.) Axşama yaxın mən birtəhər Xəlil Rza ilə birlikdə cənub qapıdan Hökumət evinin həyətinə girə bildim. Arxa tərəfdən də tribunaya çıxan yolu xüsusi adamlar tutmuşdular. Onlar hər adama qapı açmırdılar. Doğrusu, özümü sındırmadan heç buna cəhd də etmədim...”

 

 

Bununla bağlı müraciət etdiyimiz Ənvər Əliyev bunları söyləyib:

 

“Nemət Pənahovun danışdıqlarının çoxu kimi bu epizodda uydurmadır.  Bəli, səhv etmirəmsə, noyabrın 18-də, yəni mitinqlərin ikinci günü Fətulla Hüseynov meydandakı tribuna yaxınlığında mənimlə rastlaşıb. Və o məndən mitinqin təcili dayandırılmasını tələb edib. Onda F.Hüseynov mənə bildirdi ki, sən Sibirdə gedib şalban daşıyanda ağlın başına gələcək... O günlər artıq mənim barəmdə müvafiq maddə ilə cinayət işi qaldırılmışdı. Bakı şəhər Milis İdarəsinin rəisi mənə qəti şəkildə bildirdi ki, bu gecə mitinqi dağıtmasan, mən meydandakılara qarşı nə edəcəyimi yaxşı bilirəm... Onu da vurğulayım ki, ilk mitinq günü tələbə dəstələrinin başında Fəxri Xiyabanın qarşısından keçib parlament binasına yaxınlaşanda məni döydürənlərin başında duran elə Fətulla Hüseynov idi.  Mən Parlament binası qarşısına çatanda polislər məni dəyənəklə vurub yerə yıxdı. Ayağım, qolum xeyli zədələnmişdi. Mən yerə yıxışıb ayağa qalxdıqdan və zorla əyilə-əyilə indi parlament prospekti adlanan kənarındakı yaşıllıqların dayağı olan divardan yapışıb düzələndə parlamentə yaxın yol dairəsində Fətullah Hüseynovun əlində dəyənəyə bənzər bir şey tutduğunu gördüm. Artıq meydan çatdıqdan sonra ilk çıxışımda isə yolda  milislər tərəfindən döyülərək qolları sındırılmış, paltarları cırılmış yoldaşlarımızın azad edilməsini, şəhər  milis idarəsi rəisi F.Hüseynovun meydandakıların qarşısında çıxış edərək buna görə üzr istəməsisni və yoldaşlarımıza dəyn ziyanı ödəmələrini tələb etmişdim. Ondan bir gün öncə- noyabrın 16-da biz sabah indiki Azadlıq meydanında mitinq keçirəcəyimiz haqda qərar verərkən F. Hüseynov bizə yaxınlaşaraq bunun heç bir vaxt baş tutmayacağını, mitinqi yalnız Sulutəpədə ayrılan ərazidə keçirə biləcəyimizi bildirmişdi. Bütün bunlar olduğu halda mənimlə Bakı şəhər milis idarəsinin rəisi arasında hansı əlaqə ola bilər. Mən ona nə hesabat verə bilərəm...”

 

(Davamı var)

 

Qeyd:

 

Təqdim etdi: Sultan Laçın